اقتصاد پایه اساسی حفظ ، توسعه و ادامه حیات حکومت ها، به شمار می رود ، حتی در عرصه دین نیز اهمیت اقتصاد تا بدان اندازه است که پیامبراکرم (ص) فرمودند: « لولا رحمه ربّی علی فقراء اُمتی کاد الفقر أن یکون کفراً»[ جامع الاخبار، ۱۰۹، فصل ۶۷، فی الفقراء]
اگر رحمت پروردگارم بر تهیدستان امتم نبود، نزدیک بود فقر به کفر بینجامد. مولای متقیان علی (ع) نیز خطاب به فرزندش محمد حنفیه می فرمایند: « یَا بُنَیَّ إِنِّی أَخَافُ عَلَیْکَ الْفَقْرَ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ مِنْهُ فَإِنَّ الْفَقْرَ مَنْقَصَةٌ لِلدِّینِ مَدْهَشَةٌ لِلْعَقْلِ دَاعِیَةٌ لِلْمَقْتِ».[ نهجالبلاغه، حکمت ۳۱۱] ای فرزند! من از تهیدستی بر تو هراسناکم ، از فقر به خدا پناه ببر، که همانا فقر ، دین انسان را ناقص ، و عقل را سرگردان می کند و عامل دشمنی است.
تولید ملی
معنی و مفهوم تولید ملی
تولید ملی به ارزش پولی همه ی کالاها و خدماتی که در دوره ی معینی، معمولا ً یک سال، در کشوری تولید شده، گفته می شود. تولید ملی را بسته به اینکه هزینه های تولید از آن کم شده یا نه می توان به دو زیرشاخه تقسیم نمود: تولید خالص ملی و تولید ناخالص ملی.
معنای تولید ناخالص ملی عبارت است از مجموع ارزش پولی کالاها و خدمات نهایی تولید شده در یک سال مشخص با استفاده از عوامل تولیدی که متعلق به شهروندان یک کشور می باشد.
منظور از کالاها و خدمات نهایی نیز آن دسته از کالاها یا خدماتی است که به مصرف کننده نهایی فروخته می شود یا به هر طریق دیگر به دست او می رسد.
اهمیت تولید ملی، حمایت ازکار و سرمایه
کار مجموعه عملیاتى است که انسان با استفاده از مغز، دستها، ابزار و ماشینها براى استفادهىِ عملى از ماده روى آن انجام مىدهد و این اعمال نیز متقابلاً بر انسان اثر مىگذارد و او را تغییر مىدهد.
هر جامعهاى براى تداوم حیات و بقا به کار و فعالیت مردم و مسؤولان احتیاج دارد. کار قسمت اعظم از زندگى انسان را در بر مىگیرد. انسان موجودى اجتماعى است و احتیاجات خود را از طریق کار گروهى و اجتماعى تأمین مىکند. کار سرمایه و ذخیرهىِ ملى است و مىتواند به رشد تمدن کمک کند. اگر افراد جامعهاى به طور نسبى بتوانند کار و شغل مناسب به دست آورند و شغل آنان متناسب با استعدادها، توانایىها و علائق آنها باشد، زمینه براى نوآورى، ابتکار، رشد و پیشرفت در ابعاد اقتصادى، اجتماعى و فرهنگى جامعه به وجود مىآید. برعکس اگر زمینههاى اشتغال و کار در جامعه محدود و تقاضا براى کار بسیار باشد، به تدریج بیکارى افزایش مىیابد. گسترش بیکارى منجر به آسیبها و پیامدهاى ناگوار در جامعه مىشود.
کار و تلاش در نگرش اسلامی
کار و تلاش در نگرش دینی‌ما برای تأمین نیازهای فردی و اجتماعی ضرورتی اجتناب ناپذیر است. کار و فعالیت تولیدی، عنصر اساسی کسب درآمد است.
پیامبر بزرگوار اسلام(ص)، امامان معصوم(ع)، علمای دینی و طلایه داران انقلاب اسلامی ایران، همگی اسوه و الگوی عملی «کار و تلاش و تولید » در عرصه های فکری و عملی بوده اند.
کار و کوشش در قرآن
«و ان لیس لِلأنسان ألاّ ما سَعی؛ برای انسان چیزی جز آنچه که از راه تلاش و کوشش بدست آورد نیست». (سوره نجم، آیه ۳۹)
علامه طباطبایی در تفسیر «المیزان» در معنی آیه می‌نویسند:
«دارایی و سرمایه حقیقی انسان نمی شود مگر آنچه را که خود از طریق عمل کسب کرده است چه اینکه هر انسانی بر سر سفره عمل خویش نشسته است و آنچه را که در نشئه دنیا به خود منتسب می‌کند از مال و فرزند و امثال آن چیزی جز امری اعتباری و پنداری بیش نیست وگرنه در سرای آخرت که سرای حقیقت است دارایی او همان اعمال نیک و بد اوست».
گروهی از یاران پیامبر وقتی آیه "و من یتق الله یجعل له مخرجا و یرزقه من حیث لایحتسب”(طلاق/۲و۳) و هر کس تقواى الهى پیشه کند، خداوند راه نجاتى براى او فراهم مىکند و او را از جایى که گمان ندارد روزى مىدهد؛ … نازل شد، در خانه ها ماندند و به عبادت پرداختند و گفتند روزی ما تضمین شده است.
ماجرا برای پیامبر نقل شد، فرمودند: هر کس چنین کند، دعای او مستجاب نمی شود. بر شما باد طلب روزی و کوشش در کسب آن”
پیامبر اکرم(ص) می فرمایند: «رحم اللَّه امرء عمل عملا فأتقنه»؛ رحمت خدا بر کسى که کار را انجام دهد و آن را محکم و درست انجام دهد.
همچنین پیامبر (ص) فرموده اند: طَلَبُ الحَلالِ فَرِیضَةٌ عَلَی کُلِّ مُسلِمٍ و مُسلِمَةٍ[جامع الاخبار، ص ۳۸۹، حدیث ۱۰۷۹]
کار کردن برای کسب مال حلال، بر هر مرد و زن مسلمان واجب است.
سستی و کاهلی دشمن کار و تلاش است.در مکتب اسلام، بیکاری اختیاری و دست نیاز به سوی دیگران دراز کردن، امری ناپسند شمرده شده است. امام صادق (ع) می فرماید: "خداوند متعال زیاد خوابیدن و بیکاری را دشمن می دارد".
ائمه معصومین (ع) از دعا جهت طلب روزی برای فردی که به خاطر سستی و تنبلی کار نمی کرد، خودداری می کردند و می فرمودند: "دعای چنین کسی مستجاب نمی شود”.
ما به جلد دوم مفاتیح الجنان نیازداریم. آیت ا.. جوادی آملی در درس تفسیر که درتاریخ ۳۰/۱۰/۸۶ از رادیو معارف پخش شد درزمینه پاداش کاروتلاش فرمودند:
«مابه جلد دوم مفاتیح الجنان نیازداریم . مفاتیح الجنان موجوددرباره ثواب وپاداش نماز ودعا وذکر وعبادت است و ماباید جلددوم مفاتیح الجنان راداشته باشیم که به بیان پاداش کاروتلاش وارتباط باطبیعت ومواهب طبیعی بپردازد وثواب صنعت وتخصص وکشاورزی و افزایش تولید رادرجامعه اسلامی بیان کند.
دین فقط نمازوروزه نیست.این راهم بایددرکنار جلداول درمسجدبگذاریم چون این هم جزو دین است.»
دیدگاه‌های امام خمینی(ره) بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران
امام خمینی می فرماید:
کارگران ازارزشمندترین طبقه و سودمندترین گروه در جامعه ها هستند. چرخ عظیم جوامع بشری با دست توانای کارگران در حرکت و چرخش است . حیات یک ملت مرهون کار و کارگراست[صحیفه نور, ج ۱۲ص۲۱۱]
"از جمله نقشه‌ها، که مع‌الاسف تأثیر بزرگی در کشورها و کشور عزیزمان گذاشت و آثار آن باز تا حد زیادی به جا مانده، بیگانه نمودن کشورهای استعمارزده از خویش و غرب‌زده و شرق‌زده نمودن آنان است. و غم‌انگیزتر اینکه آنان ملت‌های ستم‌دیده زیرسلطه را در همه‌چیز عقب نگه‌داشته و کشورهایی مصرفی بار آوردند. … وارد کردن کالاها از هر قماش و سرگرم‌کردن بانوان و مردان، خصوصاً طبقه جوان، به اقسام اجناس وارداتى، از قبیل ابزار آرایش و تزئینات و تجملات و سرگرم کردن و به تباهی کشاندن جوان‌ها، که عضو فعال هستند… و ده‌ها از این مصائب حساب شده، برای عقب نگه‌داشتن کشورهاست ".
"وصیت مشفقانه می‌کنم که از اسلام، که یگانه استقلال و آزادی‌خواهی است و خداوند متعال همه را با نور هدایت آن به مقام والای انسانی دعوت می‌کند، چنانچه امروز وفادارید، در وفاداری استقامت کنید؛ و زندگی انسانی شرافتمندانه را، ولو با مشکلات، بر زندگانی ننگین اجانب، ولو با رفاه حیوانى، ترجیح دهید و بدانید مادام که در احتیاجات صنایع پیشرفته دست خود را پیش دیگران دراز کنید و به دریوزگی عمر را بگذرانید، قدرت ابتکار و پیشرفت در اختراعات در شما شکوفا نخواهد شد؛
بر دولت‌ها و همه دست‌اندرکاران است، چه در نسل حاضر و چه در نسل‌های آینده، که از متخصصین خود قدردانی کنند و آنان را با کمک‌های مادی و معنوی تشویق به کار نمایند؛ و از ورود کالاهای مصرف‌ساز و خانه‌برانداز جلوگیری نمایند؛ و به آنچه دارند بسازند تا خود همه‌چیز بسازند. (وصیت‌نامه سیاسی- الهی امام خمینی(ره)
چرایی تولید ملی،حمایت از کار و سرمایه ایرانی
در دنیا کشورهایی هستند که به لحاظ منابع طبیعی در حداقل امکانات قرار دارند، اما با اهمیت دادن به تولید رتبه های بالایی در اقتصاد دارند که می توان به ژاپن و کره اشاره کرد، اینها توانسته اند تولید علم، فنآوری و محصول کنند. از طرفی کشورهایی هم هستند که به لحاظ منابع طبیعی سرشار هستند ولی چون توان تولید ندارند جزو کشورهای جهان سوم به حساب می آیند.
فرصت های بی شمار کشور در حوزه صنعت، معدن و کشاورزی
جمهوری اسلامی ایران با بیش از ۶۰ نوع ماده معدنی جزو ۱۰ کشور برتر دنیا به لحاظ تنوع موادمعدنی است. هم اکنون میزان ذخایر معدنی بیش از ۵۷ میلیارد تن برآورد شده که ۳۵ میلیارد تن آن ذخایر قطعی و ۲۳ میلیاردتن آن احتمالی است، ارزش کل ذخایر واگذارشده قابل استخراج نیز افزون بر ۷۷۳ میلیارد دلار پیش بینی می شود.
در صورت حمایت از کار و سرمایه ایرانی و بهره گیری از این فرصت های کم نظیر، تولید داخلی رونق بیشتری یافته و در صورت بالفعل شدن این فرصت ها، می توان برای همه جویندگان کار به ویژه جوانان کشور، شغل مناسب و مولد ایجاد کرد.
ایران همواره رتبه های برتر دنیا را در زعفران، پسته، فرش دارا بوده است،
ایران جزو ۱۰ کشور اول جهان در زمینه تولید سیمان، مس و استخراج سنگ های تزئینی است و در تولید خودرو و فولاد در زمره ۲۰ کشور نخست دنیا قرار دارد. وبزرگترین تولیدکننده سرب و روی خاورمیانه است.
در صورت افزایش تولید داخلی، صادرات نیز رونق خواهدیافت و وابستگی به درآمدهای حاصل ازصادرات نفت خام به حداقل خواهد رسید.
کشور ما به لحاظ منابع طبیعی از بهترین های منطقه و جهان است به طوری که رتبه چهارم منابع نفت و رتبه دوم ذخایر گاز را در جهان داریم که در مجموع رتبه اول ذخایر انرژی و تا ۸۰سال آینده این ذخایر پاسخگو است.
به لحاظ ذخایر معدنی تقریبا تمام عناصر جدول مندلیف درکشور ما وجود دارد و بیش از ۲۷۰ میلیارد تن ذخایر معدنی در کشور وجود دارد که تقریباً ۵۰میلیارد تن آن مورد استفاده قرار می گیرد.
از نظر موقعیت ژئوپلتیک، نیروی انسانی و جایگاه تاریخی هم کشور ما جایگاه بالایی دارد، اما نکته این جاست که با تمام موارد ذکر شده وضعیت تولید ملی ما آن طور که باید باشد نیست، لازم است بتوانیم استفاده بهینه ای از منابع ذکر شده داشته باشیم و این در شرایطی است که دشمن سعی می کند تا قدرت مانور ما را در درآمدهای ارزی کاهش دهد و اجازه رشد اشتغال و اقتصاد ما را بگیرد.
کشور ما در حال حاضر حدود ۲میلیون شغل جدید لازم دارد، سرمایه های فراوان ایرانی و خارجی در کشور وجود دارد که با ایجاد شرایط مناسب می تواند در بخش تولیدی کشور سرمایه گذاری شود.
برخی از کارشناسان معتقدند که قدرت اقتصادی به منابع و موهبت های طبیعی مربوط می شود اگر چه یکی از مؤلفه ها منابع طبیعی است اما مهم تر از آن چگونگی تبدیل این امکانات به محصول قابل استفاده است که در واقع به آن تولید گفته می شود.
شهر حیدرآباد در هند سالی ۵۰ میلیارد دلار صادرات نرم افزار دارد و این امکان ، به مراتب بالاتر برای ما وجود دارد. مقام معظم رهبری شورای عالی مجازی را راه اندازی کردند. آتیه قدرت در دنیا به حوزه سایبری مربوط است.
آثار ونتایج اهتمام به تولید ملی،حمایت از کار و سرمایه ایرانی
اهم مصادیق مربوط به آثار ونتایج اهتمام به تولید ملی،حمایت از کار و سرمایه ایرانی را چنین می توان برشمرد:
۱٫ زمینه سازی برای فقر زدایی
۲٫ گسترش رفاه عمومی
۳٫ زدودن بسیاری از تخلفات و جرم ها
۴٫ حل مشکلات تولید داخلی
۵٫ غلبه بر چالشهای اقتصادی وتحریم های دشمنان
۶٫ کمک به کارگر ایرانى وایجادو حفظ شغل
۷٫ کمک به رشد و نمو سرمایه‌ى ایرانى
۸٫ رشد وتوسعه اقتصادی وحفظ استقلال کشور
الزامات وبایدهای رسیدن به رونق تولید ملی
موارد مهم مربوط به الزامات رونق تولید ملی،حمایت از کار و سرمایه ایرانی شامل مصادیق زبر است:
۱) الزامات وبایدهای مربوط به مسئولان
۲) الزامات وبایدهای مربوط به بخش خصوصی و اصناف و بازاریان
۳) الزامات وبایدهای مربوط به مصرف‌کنندگان
الزامات وبایدهای مربوط به مسئولان
اهم الزامات مربوط به مسئولان را چنین می توان بیان نمود:
حمایت و تقویت تولید داخلی با استفاده از صندوق توسعه ملی
همراهی دولت و مجلس با بخش های تولیدی در زمینه تولید محصولات داخلی مرغوب و با دوام و کاهش قیمت تمام شده
جهت گیری تسهیلات ریالی و ارزی به سمت تولید
صیانت از سرما یه های ملی و برداشتن موانع پیش پای تولید مثل کمبود سرمایه در گردش
پرداخت بدهی دولت به پیمانکاران
تقبل بخشی از هزینه های حمل و نقل و بخشی از هزینه بیمه های تولید ازسوی دولت
اولویت بخش تولید در فاز دوم هدفمند کردن یارانه ها
اصلاح روش های اداری حمایت در برابر فرسایش های بروکراتیک غیرضروری
مناسبات واقع بینانه و هدفمند بین بانک ها و واحدهای تولیدی
جمع کردن نقدینگی از سطح جامعه و سوق دادن آن به سمت تولید
پرهیز از واردات بی‌رویه
امنیت شغلی کارگران و حل مشکلات بخش خصوصی
فضای مجلس فضای حمایت از تولید باشد و یک فراکسیون قوی حمایت از تولید تشکیل شود.
قوه قضائیه باید فضای امنیت و حمایت از سرمایه گذاری وفعالیتهای سالم اقتصادی را در کشور فراهم کند.
رسانه ها و صدا و سیما هم با فضاسازی مناسب فضای نشاط و امید در کشور ایجاد کنند
فرهنگ سازی برای مصرف کالاهای ساخت داخل
تبیین آفات اجتماعی واقتصادی ناشی از فرهنگ غلط تفاخر به مصرف کالاهای خارجی یا مارک خارجی
مقام معظم رهبری در این زمینه فرموده اند:
"برخی تولیدات داخلی به خاطر فرهنگ غلط تفاخر به مصرف کالاهای خارجی با مارک خارجی به فروش می رسد اما این مسئله به ضرر کشور است و به پیشرفت و آینده ایران لطمه می زند و مردم عزیز با همت و اراده خود، این فرهنگ غلط را اصلاح کنند که این خود، نوعی جهاد اقتصادی است.”(سخنرانی اول فروردین ۹۱ – مشهد مقدس)
الزامات وبایدهای مربوط به بخش خصوصی و اصناف و بازاریان
اهم الزامات مربوط به بخش خصوصی و اصناف و بازاریان شامل موارد زبر است:
بهره گیری از تمام توان خود در جهت توسعه تولید ملی
حرکت در راستای منافع ملی واجتناب توجه صرف به منافع شخصی
مدیریت سازنده و استفاده بهینه از ظرفیت های تولیدی و تجاری کشور
تمرکز بر مزیت های نسبی کشور و بهبود جمعی مزیت های رقابتی
کاهش قیمت تمام شده محصولات داخلی
تولید مرغوب و با دوام
افزایش کیفیت خدمات پس از فروش
تلاش بیشتر در جهت بهبود فضای کسب و کار
افزایش بهره وری در بخش تولید با ایجاد انگیزه و آموزش نیروی انسانی
تولید دانش محور با افزایش ارتباط بخش های تولیدی و دانشگاه ها
الزامات وبایدهای مربوط به مصرف‌کنندگان
نوع خرید و تقاضای مصرف‌کنندگان داخلی – از مصرف کنندگان خرد تا صاحبان خط تولید و مصرف‌کنندگان خدمات- نیز در سرنوشت کشور مؤثر است.
مردم باید فرهنگ خرید کالای ایرانی را بپذیرند زیرا خرید از محصولات داخلی، تیری است که بر قلب دشمنان فرو خواهد نشست، چون اقتصاد کشور اکنون مورد هدف قرار گرفته است.
مصرف‌کنندگان با انتخاب محصولات تولید داخل می‌توانند چند هدف را نشانه بگیرند؛ تأمین نیازهای خود و همچنین مشارکت در دفاع از استقلال کشور، رونق اشتغال، کمک به تولید و رشد و نشاط اقتصادی.