استاد دانشگاه صنعتی شریف: تحریم‌های علمی، آینده ایران را نشانه گرفته‌ اند

دکتر محمدرضا اجتهادی در نگاهی تحلیلی به چرایی تحریم انتشارات علمی ایران با اشاره به این که تاکید غرب بر تحریم مقالات محققان ایرانی که قاعدتا نمی تواند تاثیری در روند تولید علمی که در پس این مقالات انجام شده داشته باشد را حاکی از فراتر رفتن دامنه تحریم‌ها از فشار بر زندگی روزمره ایرانیان و در حقیقت هدف قرار دادن آینده کشور عنوان کرده و می‌نویسد: «در ماه‌های اخیر خبرهای نگران کننده‌ای برای حضور بین‌المللی دانشمندان ایرانی در عرصه‌ تولید و نشر علم شنیده می‌شود. داستان از آنجا شروع شد که الزویر، یکی از ناشران بزرگ مجلات علمی به سردبیران و داورانی که با مجلات این موسسه همکاری می‌کنند تذکر داده که اگر ملیت آمریکایی دارند نسبت به ارائه‌ خدمات به مقالاتی که در بین نویسندگان آن،‌ نویسنده‌ای در استخدام دولت ایران است، محتاط باشند یا اصلا از آن صرف نظر کنند. این توصیه به دلیل تحریم‌های جدیدی است که آمریکا بر ایران اعمال کرده است. هر چند این انتشارات به همکاران آمریکایی خود یادآوری کرده است که می‌توانند مقالات را برای داوری به همکاران غیر آمریکایی خود ارسال کنند، ولی به نظر می‌رسد که توصیه‌ی اول آنقدر نگران کننده بوده که در موارد بسیاری به نکته‌ی دوم توجه نشده است.»

وی در ادامه این نوشتار می‌افزاید: «حتی اخیرا مطلع شدیم بعضی ازمجلات در بدو ارسال مقاله با استناد به همین توصیه‌ها، مقاله را با پاسخ نه چندان محترمانه‌ای به نویسندگان بازگردانده‌اند. فکر می‌کنم این اولین بار در تاریخ تمدن بشری است که تولیدات علمی چنین علنی مورد تحریم قرار گرفته است. این رفتار بسیار خارج از منطق به نظر می‌رسد؛ چرا که اگر محتوای علمی مقاله‌ای صحیح است و دانشی بر دانش بشریت می‌افزاید باید مستقل از آنکه نویسنده کیست از آن استقبال کرد. نمی‌دانم این برخورد جدید را باید به حساب بی‌تدبیری در تصمیمات انتشارات علمی خاصی گذاشت یا ناشی از تغییر نگرش در تولید علم.»

این محقق خاطرنشان می‌کند: «اگر فرض کنیم که دلیل وجودی تحریم‌ها فشار بر کشور برای جلوگیری از حرکت در جهتی خاص است، این اقدام آخر چگونه می‌خواهد در این جهت حرکت کند؟ تا کنون تحریم‌ها بسیار بر سرعت پیشرفت علم در ایران تاثیر گذاشته‌اند. در بسیاری از شاخه‌های علمی و به خصوص پژوهش‌های تجربی این تحریم‌ها باعث نحیف شدن آزمایشگاه‌های ما و عدم دسترسی به مواد مورد نظر در پژوهش شده‌اند. ولی با این حال بخشی از پژوهشگران این کشور با وجود تمام این محدودیت‌ها همچنان در تولید دانش فعالند و با تمام توان و بنیه‌ علمی خود در تلاشند که با کمترین امکانات موجود همچنان پابه‌پای هم‌پیشگان خود در دیگر کشورها به پیش بروند. ایشان هر موفقیت خود در این راه را با انتشار علنی و جهانی نتایج خود و نمایش نقش خود و یاران‌شان در پیشبرد علم جشن می‌گیرند. »