پس از گذشت شش دهه از کودتايي که با مداخله آمريکا و انگليس به سرنگوني محمد مصدق، نخست وزير دوران نهضت ملي شدن نفت ايران انجاميد، امروز سازمان جاسوسي آمريکا تن به انتشار سندي داد که ايفاي نقش سازمان سيا را در اين کودتا اثبات مي‌کند.
به نقل از فارین بالیسی، اين
نخستين سند است که مي‌تواند اذعان رسمي سيا مبني بر آن باشد که اين سازمان
به برنامه‌ريزي و اجراي کودتاي 28مرداد 1332 در ايران کمک کرده است.
اشاره
صريح به نقش سيا در يک کپي از سوابق داخلي اين سازمان با عنوان "مبارزه
براي ايران" آمده است که تاريخ آن به اواسط دهه 1970 برمي‌گردد.
اين
سازمان نسخه‌اي به شدت سانسور شده از اين سند را در سال 1981 در قالب
قانون اتحاديه آزادي‌هاي مدني آمريکا منتشر کرد، اما همه ارجاعات به
TPAJAX، اسم رمز عمليات تحت رهبري آمريکا را در آن حذف کرده بود. اين
ارجاعات اما در نسخه اخير وجود دارد.
بخش "اقدام مخفيانه" اين بار حذف نشده و براي نخستين بار حقايقي را در خصوص مشارکت اين سازمان در کودتا فاش مي‌کند.
در
اين سند آمده است: "کودتاي نظامي که مصدق و کابينه او را سرنگون کرد، با
هدايت سيا و به عنوان اقدام سياست خارجي آمريکا صورت گرفت. "
ديگر
مواردي که سيا امروز منتشر کرده است؛ شامل فايل‌هايي از کرميت روزولت،
افسر ارشد ميداني سيا در ايران حين کودتاست. اين اسناد جزييات جديد و
همچنين عميقي را در خصوص اقدامات اين آژانس اطلاعاتي پيش و پس از عمليات
فراهم مي‌کند.
بر اساس اسناد منتشر
شده، عمليات کودتا شامل گام‌هاي متعددي بود که از جمله آنها مي‌توان به
اين موارد اشاره کرد: توسل به تبليغات سياسي براي تحليل بردن مصدق از نظر
سياسي، واداشتن پهلوي به همکاري، رشوه دهي به اعضاي مجلس، سازمان‌دهي
نيروهاي امنيتي و ترتيب دادن تظاهرات خياباني.
رسانه‌هاي
آمريکايي فعال در زمينه سياست خارجي با انتشار اين اسناد جديد مي‌پرسند با
وجودي که دو رييس جمهور آمريکا، بيل کلينتون و باراک اوباما به صورت علني
به ايفاي نقش آمريکا در اين کودتا اذعان کرده‌اند، اين که چه شده سيا
نهايتا تصميم گرفته است نقش خود را در اين خصوص، آن هم پس از گذشت اين مدت
طولاني تصديق کند، هنوز مشخص نيست.
نشريه
فارن پاليسي روي پايگاه اينترنتي خود در اين باره نوشته است: مسئولان
طبقه‌بندي اطلاعات در دولت آمريکا به ويژه در جامعه اطلاعاتي اغلب ديدگاه
متفاوتي درباره اين موضوعات دارند. آنها نگران افشاي "منابع و روش‌ها" حتي
بابت عمليات‌هايي هستند که چند دهه پيش و با شيوه‌هاي تاريخ مصرف گذشته
همچون تبليغات سياسي صورت گرفته است. آنها هراس دارند که اين اطلاعات به
دشمنان آمريکا کمک کند. آنها اصرار دارند يک دنيا بين آنچه به صورت عمومي و
غيررسمي منتشر مي‌شود با آنچه دولت به صورت رسمي تصديق مي‌کند، وجود
دارد.
اسناد منتشر شده روي پايگاه
اينترنتي "آرشيو امنيت ملي" آمريکا همچنين نشان مي‌دهد وزارت امور خارجه
انگليس نيز نگران هر گونه اظهارنظر رسمي درباره مداخله‌اش در اين کودتا
بوده است.
با وجود اذعان رسمي و
مستند دولت آمريکا مبني بر دخالت در کودتاي28مرداد1332، اما تاکنون اين
کشور بابت اين مداخله عذرخواهي رسمي نکرده است.