چگونگی جدایی اینترنت از اینترانت در شبکه ملی اطلاعات

به نقل از روابط عمومی و امور بین الملل سازمان فناوری اطلاعات ایران، ایجاد شبکه ملی اطلاعات طی چند سال اخیر در مجموعه وزارت ارتباطات مورد توجه قرار گرفته، شبکه‌ای که در ابتدا به اشتباه از آن به نام اینترنت ملی نامبرده می شد و با توجه به تعاریف و سیاست های مشخص شده نام کارشناسی شبکه ملی اطلاعات برای آن در نظر گرفته شد تا تمامی جوانب، اهداف موارد مدنظر در این حوزه را در برگیرد.

بر همین اساس، به طور کلی ایجاد اینترنت ملی با مفهوم ملی کردن اینترنت از ابتدا در برنامه های وزارت ارتباطات نبوده، نیست و نخواهد بود.

در این راستا، قانون برنامه پنجم توسعه کشور با توجه به اهمیت موضوع ایجاد شبکه ملی اطلاعات، از این شبکه به صراحت نامبرده و تعریف و شرایط اختصاصی آن را مشخص کرده است.

در تبصره ماده 46 قانون برنامه پنجم توسعه، شبکه‌ ملی اطلاعات‌ را شبکه‌ای مبتنی ‌بر قرارداد اینترنت به همراه سوییچ‌ها‌، مسیریاب‌ها و مراکز داده است به‌صورتی که درخواست‌های دسترسی داخلی و اخذ اطلاعاتی که در مراکز داده داخلی نگهداری می‌شوند به هیچ وجه از طریق خارج کشور مسیریابی نشود و امکان ایجاد شبکه‌های اینترانت از نوع خصوصی و امن داخلی در آن فراهم شود، تعریف کرده است.

ویژگی‌هایی که این قانون برای ایجاد شبکه مذکور نظر گرفته بسیار تخصصی و کارشناسی است، به گونه ای که در این قانون آمده است: شبکه‌‌ ملی اطلاعات متشکل از زیرساخت‌های ارتباطی، مراکز داده‌ توسعه یافته داخلی دولتی و غیردولتی و همچنین زیرساخت‌های نرم‌افزاری است که در سراسر کشور گسترده شده است. این شبکه ظرفیت لازم برای نگهداری و تبادل امن‌تر اطلاعات داخلی در کشور به منظور توسعه‌ خدمات الکترونیکی و دسترسی به اینترنت از طریق بستر ارتباطی باند پهن‌ سراسری را برای کاربران خانگی، کسب‌ و کارها و دستگاه‌های اجرایی فراهم می‌کند.

به طور کلی باید گفت شبکه‌ ملی اطلاعات تجمیع‌کننده‌ شبکه‌های اختصاصی، محلی و ملی در کشور است که از دو بخش اختصاصی و عمومی تشکیل می‌شود. بخش اختصاصی برای ارتباط و تبادل اطلاعات و خدمات دستگاه‌های اجرایی با یکدیگر و بخش عمومی برای ارایه خدمات به کاربران عمومی است و این دو بخش در نقاطی نظیر مراکز داده با یکدیگر اتصال دارند.

*شبکه ملی اطلاعات از کجا آمده است؟

در راستای توسعه کاربردها و خدمات فناوری اطلاعات در بسیاری از کشورهای پیشرفته طرح‌های ملی نظیر شبکه ملی اطلاعات البته با عناوین مختلف ایجاد و مورد بهره برداری قرار گرفته است. کاربرد رایانش ابری در توسعه خدمات دولت الکترونیکی که اخیرا در تعدادی از کشورهای پیشرو نیز مورد استفاده قرار می گیرد از جمله موضوعاتی است که در طراحی های کلان شبکه ملی اطلاعات مورد استفاده قرار گرفته است.

‌به هر حال به لحاظ اقتصادی و با رویکرد استفاده از منابع داخلی از جمله مراکز داده داخلی و ایجاد اشتغال، ‌اکثر کشورهای دنیا چنین رویکردی را دارند.

به عنوان مثال در کشور برزیل از شبکه ملی سلامت به عنوان شبکه ملی اطلاعات یاد می‌شود و کافی است در مورد NIN جستجو شود.

اتصال دستگاه‌های اجرایی،‌اتصال خانوارها در مرحله اول سپس توسعه مراکز داده داخلی و الکترونیکی کردن سرویس‌ها و خدمات هرچه سریعتر،‌آنگاه اشتراک گذاری داده ها و نهایتا توسعه پهنای باند داخلی و بین المللی از مهمترین پارامترهای شکل گیری شبکه ملی اطلاعات است.

اجزا و خدمات قابل ارائه بر بستر شبکه ملی اطلاعات

شبکه‌ ملی اطلاعات دارای سه جز اصلی است. اولین جز این شبکه مربوط به زیرساخت‌ است که این بخش شامل دو بخش عمومی و اختصاصی است. جزء دوم، مدیریت یکپارچه است و جزء سوم شامل کاربردها و محتوای شبکه است. تمامی این اجزا در کنار هم باید به گونه‌ای قرار بگیرند که بتوان روی این شبکه خدمات و محتوا ارایه کرد. این خدمات الکترونیکی شامل تجارت الکترونیکی، دولت الکترونیکی، آموزش الکترونیکی، بانکداری الکترونیکی و... است.

خدمات الکترونیکی دستگاه ها و بخش های عمومی و خصوصی روی شبکه ملی اطلاعات شکل می‌گیرد. با راه‌اندازی و توسعه تدریجی شبکه‌های تخصصی شاهد ارائه خدمات به فضا عمومی شبکه ملی اطلاعات خواهیم بود. در واقع شبکه ملی اطلاعات زمینه ارایه خدمات دولت به مردم را در بخش عمومی فراهم می‌کند. بطور مثال خدمات الکترونیکی در حوزه سلامت و بهداشت از جمله خدماتی است که بر بستر شبکه ملی سلامت که افتتاح شده و در حال گسترش و ارائه است. همچنین صدها خدمت دیگر که توسط دستگاه‌های مختلف در بخش‌های آموزشی، ‌سیستم بانکی و غیره در حال ارائه است.

به طور کلی، این شبکه ظرفیت لازم برای نگهداری و تبادل امن اطلاعات داخلی درکشور به منظور توسعه خدمات الکترونیکی و دسترسی به اینترنت از طریق بستر ارتباطی باند پهن‌ سراسری برای کاربران خانگی، کسب‌وکارها و دستگاه‌های اجرایی را فراهم می‌کند. این شبکه تجمیع‌کننده‌ شبکه‌های اختصاصی، محلی و ملی در کشور است که از دو بخش اختصاصی و عمومی تشکیل می‌شود. بخش اختصاصی برای ارتباط و تبادل اطلاعات و خدمات دستگاه‌های اجرایی با یکدیگر و بخش عمومی برای ارایه خدمات به کاربران عمومی است و این دو بخش در نقاطی نظیر مراکز داده با یکدیگر اتصال دارند.

به باور کارشناسان، افزایش سرعت و کیفیت دریافت خدمات و همینطور کاهش هزینه‌ها از جمله تغییراتی است که مردم در دریافت خدمات خود احساس خواهند کرد. همینطور تعامل ارائه‌دهندگان خدمات با ارائه‌دهندگان خدمات ارتباطی باعث تنوع خدمات و نحوه ارائه آن از رسانه هایی با فناوری های جدید مانند گوشی های هوشمند خواهد بود.

*برنامه‌ها و پروژه‌های شبکه ملی اطلاعات

اما برای اجرای شبکه ملی اطلاعات 14 محور مشخص در نظر گرفته شده که بر اساس ساختار تعریف شده، وظایف بخش های مختلف، بندهای قانونی و ناظران اجرا در حوزه های مختلف مشخص شده است.

"توسعه شبکه های ارتباطات و فناوری اطلاعات در سه لایه هسته، لبه،و دسترسی"، "مدیریت شبکه ملی اطلاعات شامل مدیریت منابع نظیر مدیریت IP آدرس ها، مدیریت نام های دامنه و IDN ها و غیره و تفکیک اینترنت از اینترانت"، "توسعه شبکه های اختصاصی (زیر ساخت دولت و کسب و کار الکترونیک)" و " ایجاد و توسعه مراکز امن داده داخلی دولتی و غیر دولتی مدیریت میزبانی ها شامل انتقال میزبانی ها به داخل کشور، ساماندهی کارگزاران و مجوز ایجاد مرکز داده" از جمله محورهای در نظر گرفته شده در این حوزه محسوب می شود.

از دیگر محورهای تعریف شده می توان به "اشتراک گذاری اطلاعات و ایجاد پنجره واحد"، " ایمنی و پایداری شبکه ملی اطلاعات"، " ایجاد توسعه سرویس های دولت الکترونیکی شبکه ملی اطلاعات"، " سرویس های عمومی شبکه ملی اطلاعات"، " تدوین قوانین، مقررات ، استانداردها و ضوابط" و " تولید محتوای سالم" اشاره کرد.

بر اساس این برنامه اجرایی و از آنجایی که ایجاد شبکه ملی اطلاعات یک پروژه فراسازمانی است، هر یک از بخش‌ها، دستگاه‌ها و سازمان‌های دولتی بخش تخصصی خود را اجرایی خواهند کرد.

*اینترنت رقیب شبکه ملی اطلاعات نیست

این سوال برای برخی کاربران ایجاد شده بود که آیا جدایی اینترنت از اینترانت که قرار است در فاز اول اجرایی شدن شبکه ملی اطلاعات انجام می‌شود به منزله این است که اگر اطلاعاتی در داخل بود، نمایش داده می‌شود در غیر این صورت وارد محیط اینترنت برای جست‌وجو نمی‌شود؟

اما علی حکیم جوادی، مجری اجرای این شبکه بر این باور است که جدایی این شبکه از اینترنت مفهومی فنی است و منظور از جدایی، مرزبندی این دو شبکه است که از آن به بعد "شما" (شبکه ملی اطلاعات) قابلیت پیاده‌سازی در ارگان و بخش‌های مختلف را خواهد داشت. ما با علم بر اینکه تمامی اطلاعات در کشور موجود نیست و الزاما نباید هم این‌گونه باشد این شبکه را توسعه دادیم و بر این اساس هر زمان کاربران اطلاعات مورد نیازشان را در داخل کشور نیافتند، به شبکه اینترنت هدایت می‌شوند و بر روی پهنای باند بین‌الملل می‌روند تا بتوانند شبکه جهانی را برای هدف خود جست‌وجو کنند.

به اعتقاد حکیم جوادی، هر زمان تولید داخلی محتوا به مرحله‌ای برسد که کاربران نیازی به گذر از مرزهای مجازی کشور نداشته باشند عملا کمتر به استفاده از اینترنت روی خواهند آورد اما ارتباط با این شبکه عظیم جهانی هیچگاه قطع نخواهد شد چرا که محتوایی در این بستر وجود دارد که اگر دسترسی قطع شود، خودمان متضرر خواهیم شد.

و بالاخره اینکه ...

در این ساختار دسترسی کاربران به تمامی سایت‌های داخل کشور با سرعت بالاتر و قیمت ارزان‌تر برقرار شده و دسترسی به اینترنت بصورت فعلی باقی می‌ماند و این شبکه محدودیتی برای دسترسی کاربران به اینترنت و خدمات مبتنی بر وب ایجاد نمی‌کند.