رویکرد بی‌سابقه کنگره آمریکا درباره ایران

درخواست یک سوم نمایندگان کنگره از اوباما برای اتخاذ رویکرد دیپلماتیک در قبال ایران و تعویق تشدید تحریم های یک جانبه در نهادی که به صورت سنتی مخالف سرسخت ایران بوده، تغییر مهم و بی‌سابقه‌ای محسوب می شود.

واشنگتن پست در مقاله ای به قلم ماکس فیشر، کارشناس سیاست خارجی این روزنامه مواضع اخیر کنگره آمریکا در قبال ایران را تحلیل کرده است:
 
از زمان روی کار آمدن بارک اوباما در سال 2009، دولت وی به طرز قابل ملاحظه‌ای نسبت به ایران سخت‌گیر شد. حتی میزان تحریم ها از زمان بوش فراتر رفت از جمله تلاش برای کسب حمایت جهانی در جهت مهار اقتصاد ایران و تاکید مکرر بر‌گزینه نظامی در برابر برنامه هسته ای ایران.
 
با این حال کنگره آمریکا این اقدامات را ناکافی می‌دانست و اغلب از مواضع سخت‌تری حمایت می‌کرد. برای مثال در اواخر سال 2009، کنگره طرح ضد ایرانی را پیشنهاد کرد که دولت آمریکا هشدار داد تصویب آن موجب حذف کلی گزینه دیپلماسی در رابطه با ایران خواهد کرد. همچنین در سال 2010 تعداد 366 نفر از نمایندگان مجلس آمریکا در نامه‌ای به اوباما اعلام کردند تحریم های ویرانگر علیه ایران کافی نیست و از وی خواستند تحریم ها را تشدید کند.
 
اما به نظر می‌رسد طی هفته گذشته این انرژی ضد ایرانی در کنگره در حال تضعیف است. ابتدا 131 نماینده کنگره  با ارسال نامه‌ای به کاخ سفید، اوباما را به اتخاذ رویکرد دیپلماسی با ایران تشویق کردند. در این نامه که به خاطر اسامی دو تن از تهیه‌کنندگانش به نامه دنت-پرایس مشهور شده از اوباما خواسته شده است تا در پی انتخابات ریاست جمهوری ایران فرصت پیشبرد حل و فصل دیپلماتیک مسائل با ایران را مورد توجه قرار دهد.
 
همچنین از دولت آمریکا خواسته شده برای مذاکرات هسته ای از همه ابزارهای دیپلماتیک استفاده کند. نامه با امضای 131 نماینده از جمله 17 نماینده جمهوریخواه به کاخ سفید روانه شده است. هر چند این تعداد اکثریت کنگره نیستند اما در یک نهادی که به طور سنتی با ایران مخالف بوده است، بسیار مهم است که  این تعداد نماینده به صورت عمومی خواستار تغییر جهت‌گیری سیاست آمریکا به سوی دیپلماسی شوند. از سوی دیگر شورای ملی ایرانیان آمریکا این اقدام کنگره را « بی‌سابقه » خوانده است.
 
دومین موضوع مهم بحث تحریم ها است. معمولا، کنگره همه ساله در تابستان طرح تشدید تحریم‌ها علیه ایران  را به کاخ سفید می‌فرستاد تا نظر دولت آمریکا را جویا شود. اما امسال، اعضا کنگره سنت شکنی‌کردند: کنگره اعلام کرده است طرح تحریم‌های علیه ایران تا ماه اکتبر به تعویق افتاده است.
 
تعویق تحریم‌ها علیه ایران یک دریچه دیپلماتیک جدیدی برای آمریکا و ایران خواهد بود. روحانی در ماه آگوست(مرداد) به صورت رسمی روی کار می‌آید و دور بعدی گفتگوهای هسته ای با ایران برای یک ماه بعد (سپتامبر، شهریور)  برنامه‌ریزی شده است. از زمان انتخاب روحانی به ریاست جمهوری دولت اوباما و روحانی نشانه‌های زیادی برای مذاکرات مستقیم ارسال کرده‌اند.
 
یکی از مهم ترین موانع پیشبرد گفتگوهای دوجانبه میزان توافق ایران و آمریکا بر سر اختلافات و منافع دو کشور است. این منافع متفاوت و رقابت‌ها تنها با مذاکرات طولانی و دادن امتیازات دشوار از هر دو سو می‌تواند حل و فصل شود.
 
مشکل بزرگ دیگر سیاست داخلی در هر دو کشور است. در هر دو کشور کسانی که در مذاکرات گذشته خیلی ضعیف ظاهر شدند مورد تنبیه قرار گرفتند. بعلاوه در هر دو کشور گروه‌های قدتمند و بانفوذی وجود دارند که مخالف هرگونه مذاکره ای هستند.
 
واقعیت این است که دیپلماسی ایران و آمریکا همان اندازه که به رابطه این دو کشور مربوط می‌شود به ساخت قدرت و نیروهای درونی این کشورها نیز مربوط می‌شود.  برای کسانی که خواهان پایان دادن به چند دهه خصومت بین دو کشور هستند، نرم شدن ظاهری کنگره نسبت به ایران نشانه قابل توجهی به شمار می رود:یک گام کوچک اما واقعی به سوی صلح.