شهروند الکترونیک (E-CITIZEN) کیست؟
شهروند الکترونیک کسی است که از حداقل دانش لازم درباره مفاهیم پایه فناوری اطلاعات و ارتباطات برخوردار است، توانایی برقراری ارتباط با اینترنت و ارسال و دریافت پیام‌های الکترونیکی از طریق پست الکترونیک را دارد و همچنین اطلاعات، خدمات، کالاها و نرم افزارهای مورد نیاز خود را از طریق اینترنت جستجو می‌کند.
در زندگی امروزی، به دلیل تعدد وظایف شهروندان، هر فرد نیاز ها و وظایف گوناگونی دارد و برای رفع بسیاری از نیاز های خود، مجبور به استفاده از شیوه های آسان و کم هزینه تر می‌باشد. یکی از روشهای جایگزین انجام فعالیت های روزمره شهروندی، مانند پرداخت قبوض، پرداخت عوارض، انجام امور بانکی، مراجعه به ادارات، دریافت مجوزات، خرید و فروش، آموزش و غیره است.
شهروندان درطول زندگی خود، نقش‌های متفاوتی ایفا می‌نمایند که در هر کدام از این نقش‌ها وظایفی بر عهده آن‌هاست.شهروند الکترونیک، کسی است که توانایی انجام وظایف روزمره‌ای که ایفای نقش‌های متفاوت درطول زندگی برای وی بوجود می‌آورد را با کمک ابزارهای الکترونیکی داشته باشد.
تمامی انسان‌هادر طول زندگی خود، نقش‌های متفاوتی را ایفا می نمایند. برای هر یک از ما، در نقش فرزند، والدین، خویشاوندان دور و نزدیک، کاسب، تاجر، کارمند، مدیر، تولید کننده،دانش آموز، دانشجو، معلم ، استاد، رئیس دانشگاه و ده‌ها نقش کوچک و بزرگ دیگروظایفی متصور است که به صورت روزمره به آنها می‌پردازیم. ما تا به امروز این وظایف را به کمک روشهای فعلی انجام می‌دادیم، اما امروزه ابزار الکترونیکی، انجام امور وایفای وظایف شهروندی را بسیار ساده‌تر، سریع‌تر و ارزان‌تر نموده است.
به عنوان مثال، یک زن در یک خانواده نقش یک همسر و مادر را بر عهده دارد. بخش عمده‌ای ازخریدهای خانه بر عهده مادر است، پرداخت قبوض، پیگیری وضعیت تحصیلی فرزندان و ده‌ها وظیفه ریز و درشت دیگر بر عهده وی گذاشته شده است. چنانچه این مادر بتواند برخی از این وظایف را با استفاده از ابزارهای الکترونیکی مانند وب سایت‌ها، پست الکترونیک و …به انجام رساند، طبعا صرفه‌جویی بسیاری در وقت و هزینه خانواده خواهد شد و این وقت و هزینه اضافه را صرف امور مهم دیگری خواهد نمود. این مادر در محل کار خود در نقش یک معلم، کارمند، مدیر و غیره است؛ در این نقش‌ها نیز وی می‌تواند با استفادهاز ابزارهای الکترونیکی انجام امور را تسریع و کم هزینه‌تر نماید. این مادر/ کارمندنقش‌های اجتماعی متفاوت دیگری را نیز ایفا می‌نماید که در هر کدام از آنها ابزارالکترونیکی به نحوی می تواند به وی کمک نماید. وی وقتی یک شهروند الکترونیکی خواهدبود که بتواند این وظایف مختلف را با کمک ابزار الکترونیکی و با کیفیت و کمیت بسیاربهتری به انجام رساند.
مقوله های جدیدی چون تجارت الکترونیک، دولت الکترونیک،آموزش الکترونیک، سلامت الکترونیک، انتشارات الکترونیک، انتخابات الکترونیک و … هر یک در برگیرنده قسمتی از زندگی و فعالیت‌های روزمره ما هستند. شهروند الکترونیکباید بتواند در قالب آنها به انجام وظایف خویش بپردازد.
شهروند الکترونیک به شهروندی گفته می شود که توانایی استفاده از خدمات برخط(آنلاین) دولتها را در حد مطلوب داشته باشد. در واقع شهروندان الکترونیک همان کاربران جوامع اطلاعاتی هستند.
مهارتهایی که یک شهروند الکترونیک باید بداند:
۱: مهارتهای پایه
بلوک مهارتهای پایه به داوطلب اطلاعات و مهارتهای لازم جهت استفاده از کامپیوتر و اینترنت را می دهد.
این بلوک شامل:
• کامپیوتر
• فایل ها و پوشه ها
• برنامه های کاربردی ساده
• مبانی اینترنت
• مبانی ایمیل
۲: جستجوی اطلاعات
بلوک جستجوی اطلاعات داوطلب را از ماهیت و وسعت اطلاعات موجود روی اینترنت در زمینه های خبری، دولت، مشتری، مسافرت،تعلیم وآموزش، اشتغال، پزشکی،آشنا می سازد.
این بلوک شامل:
• جستجو- محدوده وسیعی از منابع اینترنتی
• احتیاط ها- نتایج وخطرات
• اعتبار و وثوق اطلاعات
۳ :مشارکت الکترونیکی
با کسب مهارتهای کامپیوتر و جستجو در اینترنت، این بلوک مجموعه مهارتهای لازم برای شهروند را تکمیل می کند تا یک شهروند الکترونیکی شود.
این بلوک شامل:
• خدمات روی خط (ONLINE)
• برنامه های کاربردی عملی
شهروند الکترونیک چه مهارتهایی را کسب خواهد کرد؟
با تکمیل این برنامه شهروندان مهارتهایی را کسب خواهند کرد که به آنها امکا ن می دهد تا بطور کامل در جامعه الکترونیکی(E-SOCIETY) مشارکت کنند. شهروندان:
• از منابع اطلاعاتی وخدمات موجود روی خط آگاه خواهند شد.
• قادر به جستــجــو در WEB WORLD WIDE (WWW)و اســتخراج اطلاعات مفید در زمینه های اخبار،
دولت، مشتری، مسافرت، آموزش، اشتغال، بهداشت، گروههای مورد علاقه وتجارت خواهند کرد.
•قادر به جستجوی اطلاعات از منابع مختلف خواهند شد.
• قادر به استفاده از خدمات دولت الکترونیکی (E-GOVERNMENT) و خدمات تجاری روی خط (مثلأ خدمات بانکی) خواهند شد.
• معاملات روی خط را انجام خواهند داد(مثلأ رزروکردن بلیط هواپیما و اتوبوس و… )
• قادر خواهند بود تا به عنوان یک شهروند الکترونیکی در امور اجرائی مشارکت داشته باشند.