چرا تحریم نرم‌افزار لغو شد؟

نشریه فوربس در شماره اخیر خود یادداشت یکی از کارشناسان اطلاعاتی ایالات متحده را به انتشار رسانده که در آن مدعی شده است، ‌حملات سایبری آمریکا به تاسیسات هسته‌ای ایران و حملات کامپیوتری بعدی هکر‌های ایرانی و مسلمان به شرکت‌ها و بانک‌هاي آمریکایی، ‌زیرساخت‌های اطلاعاتی این کشور را هدف گرفته و به مهم‌ترین معضل اطلاعاتی تبدیل شده است که دولت اوباما به آن چندان توجهی نشان نمی‌دهد.

مایکل جوزف گراس یکی از این کارشناسان اطلاعاتی در مقاله اخیر خود به نام «جنگ خاموش» که در شماره‌ ماه جولای مجله «ونیتی فیر» به انتشار رسیده است، ‌پرسش‌های مهم و نگران‌کننده‌ای را درباره زیرساخت‌های اطلاعاتی – بازرگانی ایالات متحده و حمله هکر‌های کامپیوتری بیان کرده است.

گراس در این مقاله با اشاره به اینکه امروز جهان شاهد فعالیت هکر‌های بسیار بااستعداد و توانایی در عرصه اطلاعاتی است و برخی گروه‌های دولتی و شبه‌دولتی نیز از این افراد برای رسیدن به مقاصد خود استفاده می‌کنند، اهمیت توجه به حملات کامپیوتری و سایبری را با یادآوری حمله کامپیوتری به بیش از 30 هزار کامپیوتر کمپانی‌های مختلف وابسته به شرکت آرامکو در ایالات متحده آغاز کرده است که منجر به پاک شدن هارد درایوهای 30 هزار کامپیوتراین شرکت شده است.

در این حمله هر کامپیوتری که درایو آن به کل پاک می‌شد تنها یک تصویر را در صفحه نمایش خود نشان می‌داد و آن‌ هم به آتش کشیده شدن پرچم آمریکا بود. یک هکر در گفت‌و‌گو با گراس بیان کرده بود این حمله چندان هم هوشمندانه برنامه‌ریزی نشده بود اما به طور قطع تاثیرگذار بود و حافظه هر کامپیوتری را برای 5 تا 6 بار دوباره‌نویسی کرده بود.

نویسنده نشریه تجاری فوربس در ادامه بیان کرده است: با وجود همه این حملات، ‌زمانی که پای دولتمردان به میان می‌آید آنها ایران را به انجام حملات کامپیوتری و سایبری متهم می‌کنند و معتقدند این حملات اقدامی تلافی‌جویانه برابر حملات سایبری آمریکا و اسرائیل و به احتمال زیاد دیگر کشور‌های غربی به تاسیسات هسته‌ای ایران است که به‌طور خاص می‌توان به ویروس استاکس‌نت در این‌باره اشاره کرد.

استاکس‌نت، آغاز جنگ خاموش سایبری آمریکا و ایران

گراس در این‌باره به کتاب اخیر دیوید سنجر، نویسنده روزنامه نیویورک‌تایمز و خبرنگار ویژه نیویورک‌تایمز در کاخ‌سفید اشاره می‌کند. سنجر در کتاب خود به نام « مواجهه و اختفا» با اتکا به منابع اطلاعاتی خود در کاخ‌سفید رسما بیان کرده بود ویروس استاکس‌نت در دولت اوباما تهیه شده است و دولتمردان نیز بدون اینکه این مساله را تایید یا تکذیب کنند، ‌بیان کردند این نشت اطلاعات از کاخ‌سفید است و اف‌بی‌آی با شدت عمل زیاد به دنبال دستیابی به منابع درز اطلاعات کاخ‌سفید است.

البته پیش از این «وطن‌امروز» در گزارش‌های متعددی به بخشی از مطالب این کتاب که درباره چگونگی برنامه‌ریزی دولت اوباما و نیروهای اطلاعاتی اسرائیل برای ترور دانشمندان هسته‌ای کشورمان و بعد تهیه طرح‌های خرابکاری و ویروس‌های مختلف رایانه‌ای برای حمله به تاسیسات هسته‌ای بود، ‌اشاره کرده است.

 براساس این گزارش اینکه اف‌بی‌آی و کاخ‌سفید و بویژه اوباما در جریان مبارزات انتخاباتی دوره دوم ریاست‌جمهوری به نشت اطلاعات از کاخ‌سفید در این باره اشاره می‌کنند، نشان‌دهنده حقانیت این ادعا‌ها و بیان کننده این است که اسرائیل به کمک نیروهای اطلاعاتی آمریکا که مستقیما از درون کاخ‌سفید هدایت می‌شدند، ‌ویروس استاکس‌نت و پس از آن دوکو را برای مواجهه با تاسیسات هسته‌ای ایران تولید و روانه خاورمیانه کرده است.

گراس در این مقاله بیان کرده است: وست براون، یک هکر حرفه‌ای چند سال پیش در کنفرانس هکر‌ها از برنامه‌ای کامپیوتری سخن به میان آورد که می‌توانست اطلاعات کاربر را دزدیده و توسط کنترل از راه دور به روز شده و فرمان جدید بگیرد.

او اسم این برنامه را پشه (ماسکیتو) گذاشت. 2 سال پس از برگزاری این کنفرانس و رونمایی از این برنامه، برنامه‌ای روی اکثر کامپیوترهای منطقه خاورمیانه کشف شد که نام شعله (فلیم) گرفت اما تشابه زیادی به نوع کارکرد برنامه ماسکیتو داشت و ویژگی‌های مشترکی را با این برنامه به نمایش گذاشت. پس از آن برنامه دیگری به نام دوکو شروع به جمع‌آوری اطلاعات از کامپیوترهای کنترل‌کننده صنایع ماشین‌آلات صنعتی در ایران و سودان کرد.

از سوی دیگر سلسله حملات موفقی نیز علیه منافع آمریکا در منطقه خاورمیانه صورت گرفت که گمانه‌زنی‌ها حاکی از دست داشتن نیروهای سایبری روسیه، ‌ایران و حزب‌الله در این حملات بود.

سپتامبر سال گذشته دور جدیدی از حملات علیه بانک‌های ایالات متحده آغاز شد. این دور از حملات شامل حمله سایبری به بانک‌های آمریکا از جمله بانک مرکزی ایالات متحده بود و پس از آن حملات به بانک‌های جی‌پی مورگان چیس، سیتی، ولز فراگو، یو اس بانکورپ، پی‌ان‌سی، اچ‌اس‌بی‌سی، و بی‌بی‌اند‌تی نیز رسید.

گراس به نقل از جیمز روهر، مدیرعامل بانک پی‌ان‌سی گفت: «ما طولانی‌ترین میزان حمله به تمام بانک‌ها را داشته‌ایم. حملات سایبری بسیار واقعی است درست مثل موجودات زنده. ‌اگر فکر کنیم برابر این حملات در امان هستیم، ‌خودمان را مسخره کرده‌ایم.‌» این آخرین باری بود که یک مدیر بانکی درباره حملات سایبری در رسانه‌ها صحبت کرد و بانک‌ها به سمت هزینه بیشتر برای اقدامات و راهکارهای بازدارنده رفتند اما آسیب‌پذیری‌شان در این حوزه نشان‌دهنده میزان آسیب‌پذیری ایالات متحده از حملات سایبری بود.

 یکی از بانک‌ها تاکنون 10 میلیون دلار برای حل مشکلات امنیتی‌اش هزینه کرده است و بانکداران اعتقاد دارند این هزینه‌هایی است که باید به خاطر دولتمردان ایالات متحده و عملکرد آنها بپردازند.

سال گذشته قبل از اینکه حملات آغاز شود، ‌هکر‌هایی که تحت عنوان مبارزان سایبری قسام فعالیت می‌کردند، اعلام کردند ایالات متحده با دروغ گفتن درباره ایران باعث افت شدید ارزش ریال شده و آن را به مرز فروپاشی کشانده است اما این تنها مخاطره فعالیت‌های انتقام‌جویانه ایران نیست و مخاطرات این نوع عملیات‌های سایبری بیش از این است.

هک اکانت توئیتر آسوشیتدپرس و انتشار این توئیت در فضای مجازی که 2 بمب در کاخ‌سفید منفجر شده و اوباما نیز در این حادثه زخمی شده است، ‌برای چند دقیقه 136 میلیارد دلار به شرکت صنعتی داو‌جونز خسارت وارد کرد.

همانطور که براون اشاره کرده بود، حتما لازم نیست یک دولت خاص پشت این حملات باشد، ‌فقط کافی است که فرد حمله‌کننده باهوش باشد.

جاسوسی از شهروندان آمریکایی

البته این تنها یک بعد ماجراست و گراس در ادامه یادداشت خود به برخی عملکردهای غیر‌قانونی دولت اوباما اشاره می‌کند که باعث ترویج مساله هک و آسیب‌رسانی به زیر‌ساخت‌های اطلاعاتی ایالات متحده شده است.

گراس در این باره بیان کرده است: «دولت در حال توسعه یا دستیابی به اشکالات و روزنه‌های ‌نرم‌افزاری (باگ‌های نرم‌افزاری) در محصولات شرکت‌های آمریکایی مانند اپل، مایکروسافت و گوگل است تا بتواند از این طریق اطلاعات شبکه‌ها یا برنامه‌ها را به دست آورد. باراک اوباما روز جمعه مجبور شد به آمریکایی‌ها قول دهد آژانس امنیت ملی (NSA) به مکالمات تلفنی آنها گوش نمی‌دهد و ایمیل‌هایشان را نمی‌خواند اما این توانایی را دارد که با استفاده از ابرداده‌های اطلاعاتی (متا دیتاها) داده‌ها را به نفع خود مورد ارزیابی قرار دهد.

گاردین، ‌روزنامه انگلیسی و واشنگتن‌پست، روزنامه آمریکایی داستان مربوط به نظارت بر داده‌های اطلاعاتی مردم در گوشی‌های تلفن و کامپیوتر‌های هوشمند را رسانه‌ای کردند که به نظر می‌رسد از زمان دولت بوش این کار در دولت آغاز شده و در زمان اوباما نیز ادامه پیدا کرده است.

اما این خبر که حدودا 3 روز است به مهم‌ترین خبر داخلی رسانه‌های آمریکایی تبدیل شده، چگونه می‌تواند به ایران ربط داشته باشد؟ همزمانی انتشار این خبر با خبر برداشته شدن تحریم‌های تکنولوژیکی پرده از ارتباط این 2 خبر با یکدیگر برمی‌دارد.

 درست زمانی که آمریکا با نزدیک شدن به ایام انتخابات ریاست جمهوری ایران، ‌تحریم‌های شدیدتری را برای مردم و مقامات ایرانی به تصویب می‌رساند تا مردم را تهدید کرده باشد و روز به روز بر تهدیدات و تحریم‌های اقتصادی نیز افزوده می‌شود، ‌خبر برداشته شدن تحریم وسایل ارتباطی، خبری نبود که بتوان به سادگی از کنار آن گذشت.

 ایرانیان از نقش دولت اوباما و کشورهای غربی در فضاسازی‌هاي قبل و پس از انتخابات‌ ریاست‌جمهوری و نقش این کشورها در ایجاد آشوب‌های خیابانی سال 88 به خوبی باخبرند و نمی‌توان از نقش وسایل ارتباطی و تکنولوژی‌های نوین برای ایجاد ارتباطات مدنظر آمریکایی‌ها در ایران چشم پوشید.

با این حال به نظر می‌رسد انگیزه‌ها و کارکردهای دیگری نیز برای این رفع تحریم وجود دارد و مهم‌ترین آن استفاده از این ابزارها برای جاسوسی است. دقیقا همان کاری که این روزها در ایالات متحده برای نظارت بر شهروندان خارجی این کشور استفاده می‌شود و جنجال بزرگی برای کاخ‌سفید به همراه داشته است.

جاسوسی با کمک تلفن‌های هوشمند

گراس در ادامه مطلب خود به استفاده دولت اوباما از شرکت‌های بزرگ ارتباطی و شبکه‌های اجتماعی که دفتر اصلی آنها در ایالات متحده است، اشاره می‌کند اما این جف دایر و آنا فیفلد در فاینشنال‌تایمز بودند که در گزارشی پرده از این ماجرا برداشته و بیان کردند دولت اوباما طی سال‌های گذشته به طور سری مشغول جمع‌آوری اطلاعات تلفن‌های شهروندان آمریکایی بوده و به گزارش‌های مربوط به سرور‌های بزرگ‌ترین شرکت‌های اطلاعاتی و رسانه‌ای و شبکه‌های اجتماعی دسترسی پیدا کرده که اجازه می‌دهد ایمیل‌ها، صوت‌ها، ویدئوها، عکس‌ها و اسناد موجود در تلفن‌های هوشمند و کامپیوترها و شبکه‌های اجتماعی را جمع‌آوری کند.

ادوارد لوس در فاینشنال‌تایمز اعلام کرد حدود 854 هزار کارمند و پیمانکار و 80 میلیارد دلار منابع مالی برای بخش اطلاعات آمریکا و بررسی اطلاعات به دست آمده از طریق تلفن‌ها و کامپیوتر‌های هوشمند مشغول به فعالیت هستند.

جان گپر نیز در ستون خود در این روزنامه آمریکایی به مساله استفاده دولت آمریکا از کمپانی‌های بزرگ نرم‌افزاری برای جاسوسی در نرم‌افزارها و اطلاعات موجود در شبکه‌های اجتماعی افراد اشاره کرده و آن را مشکل بزرگی برای این شرکت‌های بزرگ صنعتی و ارتباطی عنوان کرده است. او در این باره گفته است: «در حال حاضر آژانس اطلاعاتی آمریکا از شرکت‌های داخلی مانند اپل در راستای نظارت بر شهروندان خارجی خود استفاده می‌کند و بدین ترتیب باعث می‌شود دیگر نتوان به این شرکت‌ها اعتماد داشت. این کار برای این شرکت‌ها یک فاجعه بزرگ است».

وی همچنین افزوده است: «حال با توجه به استفاده دولت از ارائه‌دهندگان اینترنت و کمپانی‌های ساخت تلفن همراه و کامپیوتر هوشمند، تاکنون کسی در واشنگتن از دولت پرسیده است، از این پس باید منتظر چه اتفاق دیگری باشیم؟»

اتفاق بعدی از منظر کارشناسان اطلاعاتی و ارتباطی آمریکا، فاش شدن مساله جاسوسی دولت اوباما از شهروندان سایر کشورها با کمک وسایل ارتباطی مانند تلفن‌های هوشمند ساخت ایالات متحده و کمپانی اپل و نرم‌افزارهای شرکت‌های گوگل و مایکروسافت و سایت‌های اجتماعی نظیر توئیتر و فیس‌بوک است.