راهکارهای صیانت از منافع ملی در جنگ تمام‌عیار اقتصادی

به گزارش پایداری ملی، یکی از اساسی‌ترین چالش‌های پیش روی کشور ما جنگ اقتصادی است که دشمن علیه کشور تحمیل کرده است. امروز یکی از شدیدترین تهدیدات اقتصادی علیه ایران اعمال شده است و در کنار آن بوق‌های تبلیغاتی دشمن نیز در حال ایجاد اختلال در فضای اقتصادی کشور ما هستند. برای بررسی هرچه بیشتر وضعیت و ماهیت این جنگ اقتصاد و توان داخلی برای پیروزی در این جنگ گفت‌وگویی را با دکتر سیدحمید میرمعینی کارشناس اقتصادی و اساتید دانشگاهی ترتیب دادیم که چکیده آن در ذیل تقدیم می‌گردد.

حساس‌ترین تهدیدهای پیش‌روی کشور کاهش فروش و صادرات نفت و کاهش صادرات غیرنفتی است. کشور ما از این مساله می‌تواند آسیب‌پذیر باشد و آسیب‌پذیری آن موجب شود که آسیب‌های بیشتری از لحاظ اجتماعی یا سیاسی به بار آورد. به عقیده من تحریم ها که عمدتا هم بحث صادرات نفت و محصولات نفتی راهدف گرفته است می‌تواند از بزرگ‌ترین مشکلاتی باشد که در آینده بر اقتصاد ایران اثر بگذارد. بعد از آن نیز بحث سیاست‌گذاری‌های خود دولت است. یعنی علی‌رغم محدودیت‌های تحریمی که وجود دارد اما سیاست‌گذاری‌های اقتصادی دولت هم به نحو مطلوبی در چند سال گذشته اجرا نشده است و اینها موجب شدند اقتصادکشور آسیب ببیند. تقریبا این حوزه‌ها یک مقداری به سمت تورم و رکود و رکود تورمی پیش می‌روند. بنابراین به نظر می‌رسد برخی اقداماتی که دولت یا سیاست‌گذاری‌های غلط اثرات تحریم رر تشدید می‌کند.

 

اقتصاد تاب‌آور اقتصادی است که به نحو مطلوبی بتواند از امکانات داخلی خود استفاده کند. ما کشوری هستیم که هم از منابع سرشاری برخورداریم و نیروی انسانی تحصیل کرده و با تجربه داریم و منابع مالی مناسبی نیز وجود دارد. ولی فقدان برنامه متناسب با دوره‌های بحران یا عدم اجرای صحیح موجب ضعف اقتصاد ما شده است. اگر ما مشکلات تحریمی را داریم باید بتوانیم از این امکانات داخلی که وجود دارد به طرز مطلوب استفاده کنیم. ما اساسا امکانات تولید مناسب را داریم اما درحال حاضر کارخانه‌های ما با حداقل ظرفیت درحال کارهستند.

 اینها به‌دلیل نبود مدیریت اقتصادی و سیاست‌گذاری درست اقتصادی و عدم حمایت جدی از سمت دولت است. این  مسائل موجب شده نیروی کار به درستی به‌کار گرفته نشود و وضعیت اشتغال‌زایی روزانه کاهش پیدا کند، وقتی درآمد سرانه کاهش یابد، میزان تقاضا نیزکاهش میابد. این یک چرخه  نزولی است که همه درونش دست به دست هم داده که اقتصاد در بحران باشد و عامل اصلی آن هم عدم توجه دولت و عدم سیاست‌گذاری مناسب در جهت سرمایه‌گذاری و عدم بهره‌مندی از توانمندی‌های تولیدی است.

 برای ایجاد اشتغال و راه‌اندازی چرخه‌های اقتصادی نیازمند سرمایه‌گذاری و اجرای پروژه‌های سرمایه‌گذاری و طرح‌های بنیانی هستیم.  متاسفانه در سال‌های اخیر کمترین توجهی که در بودجه شده است به بودجه‌های عمرانی بوده و مبلغ قابل توجهی تخفیف نیز داده نشده است و اینگونه ضعف اقتصادی آثار روانی بر جامعه وارد می‌کند و موجب می‌شود مردم دنبال دارایی بگردند که حذف ارزش بکند و عمدتا به بازار ارز ورود پیدا می‌کنند و این خود ناامنی اجتماعی و روانی ایجاد می‌کند و آثارش دیده می‌شود که حد سرمایه‌گذاری برخی به صفر رسیده است. 

سرمایه‌گذاری‌هایی که می‌توانست اشتغال‌زا باشد و آثار تحریم را کاهش دهد. اینها باعث شده که مردم به بازارهای کاذب و دلالی روی آورند که لااقل داراییهای‌شان حذف ارزش شود. بنابراین اگر بخواهیم از نو اقتصادمان را بازسازی و اصلاح کنیم می‌توان با یک برنامه‌ریزی مدون نه یک یا دوساله بلکه برنامه‌ای اقتصادی ۱۰ساله با افق روشن طراحی کنیم. سیاست‌گذاری اقتصادی متناسب با شرایط کشور را طراحی و تنظیم کنیم و به نوعی همه پایبند براجرای آن باشند. باتغییر هردولت سیاست اقتصادی بلندمدت نباید تغییر کند. 

بنابراین چیزی که وجود دارد درحال حاضر ناامنی روانی جامعه است که حاصل بی‌برنامگی دولت‌ها بوده است. در این دولت هم علی‌رغم پشتوانه‌ مردمی ولی با وعده‌هایی که داده شد چیزی محقق نشد و مردم از برنامه‌های اقتصادی ناامید شدند.

ما در اقتصاد شاخصی داریم به عنوان شاخص پیچیدگی اقتصادی. این شاخص پیچیدگی اقتصادی سطح پیچیدگی یک دولت را عنوان می‌کند و اینکه محصول نهایی که در یک کشور تولید می‌شود درطی چند فرایند نهایتا به محصول تبدیل شده و نهایتا به مصرف‌کننده نهایی خواهدرسید. در کشور ما به دلیل اینکه از ابتدا دنبال کپی‌کاری بودیم و محصول نهایی را وارد کنیم سعی نکرده‌ایم فرایند‌های تولیدمان را تا محصول نهایی توسعه دهیم و تولیداتمان را برای همه کشورهای دنیا جذاب کنیم و این مساله موجب ضربه‌پذیری اقتصاد ما شده است.

 کشور سوئیس به‌عنوان کوچک‌ترین اقتصاد هم از لحاظ اقتصاد خدمات و هم اقتصاد تولید  با ۶۴ پروژه و فرایند به تولید محصول رسیده‌اند. ما در فرایند تولید محصولاتمان حداکثر بین ۴ تا ۵ فرایند بیشتر نداریم. زیرا نهایتا نفت را تبدیل به متانول می‌کنیم و آن را صادر می‌کنیم بنابراین فرایند تولیدمان پیچیده نیست. امیدواریم که به لحاظ تاب‌آوری بیشتر اقتصادمان را توانمند کنیم و سیستمی درون‌زا باشد و مقاوم‌سازی محصولاتمان باشد و وابستگی‌های تولیدیمان را کاهش دهیم.  

برای مقابله با تمام جنگ‌های اقتصادی، نظامی، سیاسی و.. بایستی اتحاد رویه وجود داشته باشد. یک‌دلی و یک‌رنگی وجود داشته باشد و همه بایکدیگر هم صدا هم‌گام باشند و معتقد باشند در جنگی که به‌وجود آمده است منافع کشور صدمه می‌بیند. 

 ما متاسفانه الان به نوعی در داخل علایم تنازع بین گروه‌های مختلف  را می‌بینیم و اینکه درک مشترکی در خصوص منافع ملی در فضای اقتصادی کشور وجود ندارد. تا زمانی که این مسئله وحدت و اتحاد راهبردی ایجاد نشود و به‌لحاظ سیاسی گروه‌های مختلف به یک دیگر نزدیک نشوند متاسفانه هر نکته و برنامه احتمالا اگر قوی هم باشد نمی‌تواند نجات‌بخش باشد. لذا باید بر روی ایجاد این سرمایه اجتماعی کار کرد.

من هم از شما متشکرم.