کرامت دختران در فرهنگ اسلامی – ایرانی

اول ذیقعده روز میلاد با سعادت بانوی با کرامت اهل بیت، حضرت معصومه (س) و آغاز دهه کرامت است؛ دهه پر برکتی که آغازش میلاد مبارک دختر گرامی هفتمین امام شیعیان و پایانش میلاد مسعود خورشید تابناک ایران زمین، سلطان قلب‏های عاشقان اهل‏بیت عصمت و طهارت حضرت علی‌‏بن موسی‏‌الرضا پسر حضرت امام کاظم(ع) گره خورده است. روز میلاد حضرت معصومه (س) اما یک مناسبت دیگر را هم در دل خود جای داده است و روز میلاد دختر پاکدامن امام هفتم، بهترین بهانه است تا روز ملی دختران نام گیرد؛ دختران پاک‏‌نهادی که در فرهنگ و سبک زندگی ایرانی- اسلامی جایگاهی ویژه دارند و بی‌‏تردید همین رتبه و تراز بالا سبب شده تا در برنامه‌‏ریزی‏‌های‏ غرب برای سقوط و انحطاط جوامع اسلامی، دختران به‌‏عنوان مادران آینده و کسانی‌‏که قرار است از دامنشان مرد به معراج برسد، مورد هجمه‏‌های فرهنگی قرار می‏‌گیرند.

کرامت دختران در فرهنگ اسلامی – ایرانی

 الف) کرامت دختران در فرهنگ اسلامی – ایرانی‏

 دختران در اسلام، عزیز خانواده‌‏اند

زن و دختر در سبک زندگی ایرانی- اسلامی جایگاه بسیار والایی دارد زیرا نه فقط باورهای ملی ما برای بانوان جایگاه و احترام ویژه‏‌ای قائل است بلکه دین مبین اسلام نیز تکمیل‌‏کننده این‏ جایگاه بود. رفتار پیامبر اسلام با تنها فرزندشان حضرت فاطمه(س) زیباترین الگو را برای برخورد پدران با فرزندان دختر خود به تصویر می‌‏کشد. رسول خدا(ص) حضرت فاطمه(س) را بسیار گرامی می‏‌داشتند و ایشان را پاره تن خود می‏‌خواندند و با ورود حضرت زهرا(س) در یک جمع، پیامبر اکرم(ص) به احترام دختر مکرمشان تمام‌‏قد برمی‏‌خاستند. این الگوی رفتاری‏‌ در میان دیگر معصومین نیز دیده می‏‌شود و همواره بر عزیز‏داشتن دختران تأکید شده است و بی ‏تردید مباحثی‏ همچون حجاب و عفاف نیز حلقه تکمیل ‏کننده این عزتمندی و احترام به جایگاه والا و شأن بی‏ همتای زنان و دختران در جامعه است.

 تضییع فرهنگ اسلامی، هدف غرب از هجمه‏‌ای نرم‏

فرهنگ ما فرهنگی خانواده‏‌محور است و از همین‏‌رو به‏‌دلیل جایگاه خوب فرزندان و به‏‌خصوص فرزندان دختر، دختران جامعه ما از موقعیت خوبی برخوردارند و همواره مورد حمایت خانواده و جامعه هستند اما نگاه غرب به زنان و دختران، نگاهی نادرست است که حتی در تعامل و تبادل فرهنگی نیز این نگاه و این فرهنگ به دختران ما آسیب می‌‏زند.

نگاه ابزاری و جنسیتی به زنان و دختران در فضای اجتماعی همراه با انتقال و تسری فرهنگ غربی در جامعه تسری‏ می‌‏یابد. مهم‏ترین هدف تهاجم فرهنگی غرب را می‌‏توان تضییع فرهنگ اسلامی و تخریب جایگاه والای زن در فرهنگ و جامعه اسلامی آن‌‏هم به بهانه و ادعای گزاف پایین‌‏بودن جایگاه زنان و دختران در جامعه اسلامی دانست.

 ماندگاری دختران مسلمان در تاریخ‏

برای بررسی جایگاه والای زنان در جامعه و سبک زندگی اسلامی، باید به آیات و روایات، سیره اهل بیت و تاریخ اسلام مراجعه کرد. حضرت معصومه(س) در تاریخ اسلام و در دوران حیات خود از جایگاه ممتاز و ویژه‏‌ای برخوردار بوده است به‏‌گونه‌‏ای‌‏که در تاریخ جاودان شده است و حتی محل مدفن ایشان یک مکان مقدس برای ما مسلمانان به‌‏شمار می‌‏آید. هم‏چنین شأن و جایگاه حضرت زهرا(س) و رفتار پیامبر(ص) با آن‌‏حضرت از دیگر الگوهای اسلامی رفتار با دختران است در حالی که در هیچ کجای دنیا شما چنین الگوها و جایگاهی را برای زنان و دختران مشاهده نمی‌‏کنید.

برخی از رفتارهای نادرستی که در برخی مناطق یا کشورهای اسلامی نسبت به زنان و دختران وجود دارد، مورد انتقاد اسلام می‌‏باشد.

 اصلاح اندیشه برای اصلاح ریشه‌‏ای رفتار

در رابطه با بروز و ظهور برخی ناهنجاری‏‌های ناشی از تهاجم فرهنگی در میان دختران و زنان جوان جامعه با توجه به این حقیقت که آسیب‏‌های رفتاری حکایت از آسیب‌‏های اندیشه و طرز فکر افراد دارد پس اگر ما می‌‏خواهیم به شکلی‏ ریشه‌‏ای این چالش‏ها را برطرف کنیم باید به‌‏سراغ اصلاح اندیشه‌‏های دختران و زنان جوانمان برویم. با تبیین جایگاه دختران در نگاه اسلام و فرهنگ اسلامی و پاسخگویی به شبهات، دختران جوان ما به سمت فرهنگ غربی‏ کشیده نمی‌‏شوند.

 ب) نمونه‏‌هایی از کرامت دختران در متون دینی‏

روایات بسیار مهم باب دختر‏داری‏

مستحب است انسان، در صورتی که از دختر داشتن محروم است، دست نیاز به جانب حق بردارد و برای دختردار شدن با حال اخلاص به درگاه حق دعا کند و بنالد.

ابراهیم خلیل آن پیامبر بزرگ با داشتن فرزندی چون اسماعیل و اسحاق به درگاه حق جهت دختردار شدن نالید. امام صادق(ع) دعای او را بدین صورت نقل می‌‏کند: اِنَّ اِبْراهیمَ سَأَلَ رَبَّهُ اَنْ یَرْزُقَهُ اِبْنَةً تَبْکیهِ وَ تَنْدُبُهُ بَعْدَ مَوْتِهِ.

از حضرت حق درخواست دختر کرد تا حداقل پس از مرگش گریه‏‌کننده و ناله‌‏کننده و خلاصه مجلس گرم‏‌کن و یادآور داشته باشد.

هدفی که در این روایت بازگو شده خیلی مهم نیست، آنچه مهم است اصل مطلب است که پیغمبری اولوالعزم از داشتن دختر محروم بود، برای رسیدن به این نعمت دعا کرد.

رسول حق(ص) فرمود: نِعْمَ الْوَلَدُ اَلْبَناتُ، مُلْطِفاتٌ، مُجَهِّزاتٌ مُؤْنِساتٌ، مُبارَکاتٌ، مُفَلِّیاتٌ.

دختران چه خوب‌اند، مهربان و نرمخو، مددکار و آماده به کار، انیس انسان، با برکت و علاقه‏‌مند به پاکیزگی.

امام ششم(ع) فرمود: مَنْ عالَ اِبْنَتَیْنِ، اَوْ أُخْتَیْنِ، اَوْ عَمَّتَیْنِ اَوْ خالَتَیْنِ حَجَبَتاهُ مِنَ النّارِ.

کسی‏‌که دو دختر، یا دو خواهر، یا دو عمه، یا دو خاله را سرپرستی کند، سرپرستی آن دو او را از آتش جهنم حفظ می‏‌کند.

شخصی به مردی که نزد رسول حق نشسته بود خبر داد همسرت دختر آورد، رنگ آن مرد تغییر کرد، رسول اسلام(ص) فرمود: چه شده؟ عرضه داشت: خیر است، فرمود: بگو چه اتفاقی افتاده. گفت: از خانه بیرون آمدم در حالی که همسرم درد زائیدن داشت، این مرد به من خبر داد دختردار شده‏‌ام. حضرت فرمود: زمین حمل‏‌کننده او، آسمان سایه سرش و خداوند روزی‌‏دهنده اوست، دختر دسته گیاه خوشبوئی است که آن‌‏را می‏بوئی، سپس رو به اصحاب کرد و فرمود: کسی‏‌که دارای یک دختر است، مشکل دارد (تربیت و حفظ او، تهیه جهازیه، آماده‏‌کردن مقدمات عروسی، دلهره داماد‏داری) و برای هر کس دو دختر است، خدا را به فریاد او برسید و هر کس دارای سه دختر است جهاد و هر کار مکروهی را معاف است و هر آن‏که چهار دختر دارد، ای بندگان خدا او را کمک دهید، به او قرض دهید و به او رحمت آورید.

چقدر دختر عزیز است، که رسول حق یارانش را به یاری دخترداران دعوت کرده و کمک به دخترداران را وظیفه الهی امت قرار داده.

مردی در زمان امام صادق(ع) دختردار شد، خدمت امام رسید، حضرت او را ناراحت و خشمگین دید به او فرمود: فکر کن خداوند به تو وحی می‏‌کرد من برای تو انتخاب کنم که خدای تو هستم، یا تو با بودن من انتخاب می‌‏کنی؟ چه جواب می‌‏دادی؟ عرض کرد: می‌‏گفتم ‏ای خدای من تو برای من انتخاب کن، حضرت فرمود: هم‏ اکنون خداوند مهربان دختر برای تو انتخاب فرموده، ای مرد در داستان موسی و خضر آمده که وقتی خضر به مصلحت آن خانواده به دستور خدا کودک را کشت، به موسی گفت: فَاردنا انْ یبْدلهما ربَّهما خیراً منه زکوةً و اقرب رُحماً. خواستم تا به‌‏جای او خداوند فرزندی بهتر و متوجه‏‌تر به رعایت رحم به او بدهد.

حضرت حق به‏‌جای آن کودکی که به‏‌دست خضر کشته شد و موسی معترض شد و خضر به او گفت: خدا بهتر از آن‌‏را به پدر و مادرش می‌‏دهد، دختری عنایت فرمود که هفتاد پیغمبر از نسل او به‏‌وجود آمد!!

امام صادق(ع) فرمود: اَلْبَناتُ حَسَناتٌ وَ الْبَنُونَ نِعْمَةٌ، وَ الْحَسَناتُ یُثابُ عَلَیْها وَ النِّعْمَةُ یُسْأَلُ عَنْها.

دختران حسنات‌اند، پسران نعمت حق‌اند، بر حسنات بهره می‏‌دهند و از نعمت بازپرسی می‏‌کنند.

شب معراج به رسولش فرمود: …قُلْ لاِباءِ الْبَناتِ: لاتَضیقَنَّ صُدُورُکُمْ عَلی بَناتِکُمْ فَاِنّی کَما خَلَقْتُهُنَّ اَرْزُقُهُنَّ. به دخترداران بگو، بر دختر داشتن بی‏‌حوصلگی نکنید، همانگونه که آن‏ها را آفریدم، روزی هم می‌‏دهم.

رسول حق(ص) فرمود: اِنَّ اللهَ تَبارَکَ وَ تَعالی عَلَی الاِْناثِ اَرَقُّ مِنْهُ عَلَی الذُّکُورِ، وَ ما مِنْ رَجُل یُدْخِلُ فَرْحَةً عَلی اِمْرَأَة بَیْنَهُ وَ بَیْنَها حُرْمَةٌ اِلاّ فَرَّحَهُ اللهُ یَوْمَ الْقِیامَةِ.

خداوند به دختر مهربان‌تر از پسر است، کسی‏‌که باعث خوشحالی دخترش شود، خداوند روز قیامت او را خوشحال می‏‌کند.

رسول حق(ص) نهایتاً درباره ارزش دختر داشتن فرمود: خَیْرُ اَوْلادِکُمْ اَلْبَناتُ.

بهترین فرزندان شما دختران هستند.

فرهنگی در تمام تاریخ بشر بدین‌‏صورت از دخترداری جانبداری نکرده، بلکه به‏‌عکس، وضع دختران و زنان در جنب اقوام و ملل وضع خوبی نبوده، این زحمات بی‌‏شائبه رسول خدا(ص) بود که انقلاب معنوی عظیمی در مسأله حیات دختران و زنان و زن‏داری و دخترداری ایجاد کرد.

 ج) برخی مقامات حضرت فاطمه معصومه(س)‏

 شفیعه‏

یکی از فضایلی که حضرت معصومه(س) به آن دست یافت، مقام شفاعت است. روایتی که امام صادق(ع) قبل از تولد حضرت معصومه(س) بیان فرمود دلیل این بدانید؛ حضرت فرمود: «الا و انّ قم الکوفةُ الصغیرة الا انّ للجنة ثمانیة ابوابٍ ثلاثةٌ منها الی قم تقبض فیها امراةٌ من ولدی ‏اسمها فاطمة بنت موسی تدخل بشفاعتها شیعتی الجنة باجمعهم.»

آگاه باشید که قم «کوفه کوچک» است. بدانید بهشت هشت در دارد که سه در به‏‌سوی قم است. بانویی از فرزندان من به نام فاطمه دختر موسی در آنجا رحلت می‌‏کند و با شفاعت او همه شیعیان ما وارد بهشت می‏‌شوند.

از این روایت علاوه بر اثبات مقام شفاعت حضرت معصومه(س) فراگیر‏بودن آن نیز روشن می‏‌شود.

بعد از ائمه معصومین هیچ‌‏یک از اولیاءِ الهی مقام شفاعتی چون فاطمه معصومه(س) را ندارد و در گستردگی مقام شفاعت وی همان بس که امام صادق(ع) فرمود: با شفاعت او همه شیعیان ما وارد بهشت خواهند شد. علاوه بر آن در متن زیارتنامه حضرت معصومه(س) نیز که دارای سند و به عبارت دیگر روایت از امام رضا(ع) است نیز همین مقام (شفاعت) وی توجه ما را به خود جلب می‏‌کند. آنجا که می‏‌خوانیم: «یا فاطمه اشفعی لی فی الجنة فان لک عندالله شأناً من الشأن؛ ‏ای فاطمه ما را در بهشت شفاعت کن.»

موید سوم روایات فراوانی است که ثواب زیارت این بانوی شفیعه را بهشت قرار داده‏‌اند که بی‏‌گمان می‌‏توان گفت: شفاعت این بانوی گرانقدر برای زائران عارف خود زمینه بهشتی‏‌شدن آن‏ها را فراهم خواهد ساخت. ازجمله آن روایات را می‏‌خوانیم:

۱٫ علامه مجلسی در بحار الانوار می‌‏نویسد: امام رضا(ع) فرمود: «من زارها فله الجنة»، هرکس او را زیارت کند بهشت برای او است. و فرمود: «من زار المعصومه بقم کمن زارنی» و فرمود: «من زارها عارفاً بحقه فله الجنة».

۲٫ امام جواد(ع) فرمود: «من زار قبر عمتی بقم فله الجنة» آن‏که قبر عمه‌‏ام در قم را زیارت کند بهشت برای او است.

۳٫ امام صادق(ع) فرمود: «ان زیارتها تعادل الجنة» زیارت او همسنگ بهشت است. و فرمود: «من زارها وجبت له الجنة»، آن‏که او را زیارت کند، بهشت برای او واجب می‏‌شود.

محدث قمی رویای صادقه‌‏ای دیده است که جایگاه بلند شفاعت حضرت معصومه را نشان می‏‌دهد. وی که در تیمچه بزرگ قم به مناسبت ایام فاطمیه بر فراز منبر رفته بود، فرمود: شبی میرزای قمی را در عالم رؤیا دیدم از او پرسیدم: آیا شفاعت اهل قم به‌‏دست حضرت معصومه(س) است؟ او قیافه‏‌اش را درهم کشید و فرمود: شفاعت اهل قم با من است. شفاعت عالم با حضرت معصومه(س) است.

 معصومه‏

از دیگر مراتبی که فاطمه معصومه(س) به آن دست یافت، مقام عصمت بود. تا آنجا که یکی از القاب وی به این ویژگی‏‌اش اختصاص یافت. بر اساس روایتی که محمد تقی‏‌خان سپهر (متوفی‏۱۲۹۷ ه. ق) در ناسخ التواریخ از امام رضا(ع) نقل کرده است. امام رضا(ع)ضمن حدیثی لقب معصومه را در باره حضرت فاطمه به کار برد و فرمود: «من زار المعصومة بقم کمن زارنی» آن‏که معصومه را در قم زیارت کند گویا مرا زیارت کرده است. اما اصل مقام عصمت بر اساس اجماع شیعه به تمام پیامبران و امامان و فرشتگان تعلق دارد و آنان از هرگناه و خطا عمداً یا سهواً به دور هستند. بالاترین نوع عصمت (دوری از گناه کبیره و صغیره و دوری ازترک اولی) به پیامبر، فاطمه زهرا و امامان تعلق دارد و در مراتب دیگر، اولیای دیگر الهی مانند حضرت زینب، حضرت ابوالفضل و فاطمه معصومه(س) و… قرار دارند.