محققان دانشگاه شهید مدنی آذربایجان شرقی با همکاری دانشگاه علوم پزشکی و مرکز تحقیقات کاربردی دارویی تبریز، موفق به تولید نانوکامپوزیت‌هایی با قابلیت حمل و آزادسازی داروهای سرطانی شدند. این نانوکامپوزیت حساس به pH محیط است و دارو را تنها در محیط اسیدی سلول‌های سرطانی رها می‌کند.
کارشناس ارشد شیمی آلی از دانشگاه شهید مدنی آذربایجان شرقی و از مجریان این طرح تحقیقاتی درباره نتایج آن گفت: «در ساخت این نانوحامل از نانوذرات سیلیکا استفاده شده است. رها شدن داروی سرطانی (متوتروکسات) از نانوحامل کوپلیمری، حساسیت مناسب و محسوسی را نسبت به pH از خود نشان می‌دهد. به طوری که دارو در pH طبیعی بدن قادر به رهایی نیست. اما زمانی که دارو در pH مربوط به سلول‌های تومور قرار می‌گیرد، آزادسازی آن با درصد خوبی انجام می‌شود.
به گفته وی، همچنین بررسی درجه سمیت این نانوحامل با روش MTT assay بر روی سلول‌های سرطانی پستان نیز، بیانگر غیرسمی بودن این نانوحامل‌ها بوده است.
این محقق با بیان این که این نانوحامل‌ها که از تولید کوپلیمر بر پایه نانوذرات سیلیکای کاتیونی به دست آمده است، می‌توانند در کاهش اثرات جانبی روند درمان و حمل داروی سرطانی به تومور، نقش به سزایی ایفا کنند اظهار امیدواری کرد نتایج مناسب آزمون‌های انجام شده بر روی سلول‌های سرطانی پستان، منجر به ایجاد امکان استفاده از این نانوحامل‌ها در صنایع داروسازی (تهیه نانوحامل دارویی هوشمند) شود.
به گفته رسولی، بیشتر داروهای خوراکی یا تزریقی که برای درمان بیماری‌های مختلف تجویز می‌شوند، از طریق جریان خون به بافت هدف می‌رسند. در این روش درمان، در مدت زمان رسیدن دارو به مقصد، بافت‌ها و دستگاه‌های مختلف بدن در معرض تماس با دارو قرار گرفته و کم و بیش صدمه می‌بینند. این وضعیت به ویژه در مورد داروهای ضدسرطان، به دلیل ترکیبات شیمیایی و درجه سمیت، شدیدتر است؛ اما با علم به اینکه محیط سلول‌های سرطانی دارای pH اسیدی هستند، استفاده از سیستم‌های دارورسانی حساس به pH، ایده بسیار مناسبی خواهد بود.
وی گفت: این سیستم‌های دارورسانی هنگامی که با نانوذرات همراه می‌شوند، به‌علت سطح زیاد نانوذرات، قادر خواهند بود تا شمار زیادی از داروها را برای اتصال به سلول‌های سرطانی حمل کنند. نانوذرات قادرند به طور عمیق به بافت تومور نفوذ کنند. همچنین با به تأخیر انداختن تشخیص سلول‌های ایمنی، به سلول هدف می‌رسند و در آن یک سیال هموژن با ویسکوزیته کم تشکیل می‌دهند و برای مدت زمان طولانی در بافت تومور باقی خواهند ماند.
وی در توضیح رفتار نانوحامل پلیمری تولید شده افزود: «کوپلیمرهای کاتیونی و حساس به pH بر پایه‌ی نانوذرات سیلیکا، سیستم آزادسازی کنترل شده‌تر و مطلوب‌تری نسبت به نانوسیلیکاهای کاتیونی برای داروی متوتروکسات ارائه می‌دهند. در این کوپلیمرها میزان آزادسازی داروی متوتروکسات نسبت به نانوکامپوزیت‌های کاتیونی، با نسبت بارگیری 10 به 1، در محیط اسیدی سلول‌های سرطانی بیشتر از محیط سلول‌های سالم است.
رسولی خاطرنشان کرد: این افزایش نسبت بارگیری را می‌توان به وجود نیروهای الکترواستاتیک مؤثر بین گروه‌های عاملی بستر و داروی متوتروکسات نسبت داد.
نتایج این کار تحقیقاتی که حاصل پژوهش‌های سپیده رسولی، دکتر مهرداد مهکام عضو هیئت علمی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان شرقی، دکتر سودابه داوران عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تبریز- و همکارانشان بوده است، در مجله Designed Monomers and Polymers (جلد 17، شماره 3،ماه سپتامبر، سال 2014، صفحات 227 تا 237) منتشر شده است.