شیر شتر عامل ویروسی مرگبار؟!/سیستم بهداشتی آل سعود در کما!

عربستان سعودی این روزها درگیر اضطرابی شدید است، ویروسی شبیه سارس در حال گسترش در کشور است و یک سوم مبتلایان به ویروس به صورت ناگهانی و مرموزی از دنیا رفته اند. شدت همه گیری ویروس نیز به صورت ناگهانی و مرموزی در حال افزایش است و مقامات عربستان و کشورهای همسایه آن در جست و جوی یک پاسخ برای این وضع هستند. این ویروس جدید سندرم تنفسی خاورمیانه یا مرس نامیده می شود، اکثریت موارد مبتلا در عربستان مشاهده شده اند اما 14 کشور دیگر نیز  از جمله مصر مواردی از مبتلایان را گزارش کرده اند. نخستین گزارش ها از این ویروس به سال 2012 بازمی گردد، زمانی که در شهر کویری آل احساء موردی از ابتلا مشاهد شد، بیماری هنوز همه گیر نشده بود ولی تا بهار امسال روند همه گیری بیماری کامل شده است. نزدیک به نیمی از مبتلایان از 2012 تا کنون در عربستان بوده اند، عربستان سعودی رقم مبتلایان  داخلی را 345 مورد از ابتدای ظهور این بیماری ذکر کرده است، 105 مورد از این افراد تا کنون جان سپرد ه اند. 73 مورد نیز مرگ خارج از مرزهای عربستان گزارش شده است که تقریبا تمامی افراد فوت شده از طریق سفر به عربستان به ویروس مبتلا شده بودند.

گزارش ها حاکی از آن است که شیر شتر احتمالا جز منابع ویروس است، یک زائر مذهبی از مالزی که پس از بازگشت از مکه به مالزی فوت کرده است، گزارش داده است که در جده شیر شتر نوشیده است. اما فوت  افراد خارجی منحصر به زائران نبوده است، 14 گزارش در ماه آوریل به اتباع خارجی مشغول به کار در عربستان اختصاص داشت، افرادی در صنعت نفت، پرستاران و غیره. وزارت بهداشت فیلیپین پس از بازگشت چند پرستار آلوده به ویروس فیلیپینی از مکه، وضعیت هشدار و آماده باش اعلام کرده است. وضعیت اخیر و افزایس ناگهانی آمار فوت و بیماری در داخل و خارج مرزهای عربستان سعودی، فشار بر دولت عربستان را افزایش داده است. به نحوی که وزیر بهداشت عربستان عبدالله الربیح 21 آوریل از کار اخراج شد. در حال حاضر وزیر کار این کشور عادل فکیح مسئولیت وزارت بهداشت را نیز به عهده گرفته است و همزمان دو وزارتخانه را اداره می کند.

آمار تلفات و ابتلا حاکی از آن است که تعداد قابل توجهی از مبتلایان به ویروس را  کارمندان بیمارستان ها تشکیل می دهند، مساله ای که فکیح نگرانی خود را رد خصوص آن ابراز کرده است. فکیح همچنین دستور داده است تا تمام مبتلاین به مرس به بیمارستان شاه سعود در جده منتقل شوند، جایی که در آن بیماران تحت شرایط بسیار کنترل شده به لحاظ سرایت عفونت درمان می شوند و احتمال سرایت بیماری به کارکنان را کاهش می دهد. کارکنان بیمارستان ها تاکنون 29 درصد از رقم کل مرگ و میرها را به خود اختصاص داده اند. پیش از این قرار بود که  ملک عبدالله برنامه بازدیدی از بیماران بستری در بیمارستان جده داشته باشد، اما به دلیل خطر بالا این برنامه لغو شده است. 

گسترش ویروس به همراه پخش شدن شایعاتی دیگر سبب از دست رفتن اعتبار وزارت بهداشت عربستان شده است، بر اساس این شایعات که احتمالا بخش عمده آن حقیقت دارد، عملکرد سیستم بهداشتی عربستان بسیار ضعیف بوده است، پرونده ها و گزارش های مخصوص به بیماری عمدتا گم شده اند، پزشکان از خود بی کفایتی نشان داده اند و مردم در سرتاسر عربستان ادعا می کنند که در  اغلب گزارش های پیشین علت مرگ مبتلایان حمله قلبی ذکر شده است، در حقیقت وزارت بهداشت تا مدتها از پذیرش سیوع بیماری سرباز زده است، عده ای از پرستاران عربستانی در همین زمینه ابراز کرده اند که به دلیل کمبود امکانات برای حفظ سلامتی شان و اطمینان از عدم سرایت بیماری قادر به مراقبت صحیح از بیماران  نبوده اند. در حقیقت پزشکان محلی نخستین کسی بودند که در جده و ریاض شروع به اعلام گزارش هایی در خصوص شیوع بیماری ویروسی جدید دادند، در مقابل چننی گزارش هایی وزیر بهداشت عربستان بیانه ای صادر کرد و اعلام کرد که وضعیت در جده رضایت بخش است و هیچ گونه بیماری همه گیری وجود ندارد.

در فاصله 15 تا 21 آوریل رقم مبتلایان دچار یک جهش شده است و در عرض حدود یک هفته 54 مبتلای تازه در بیمارستان بستر شده اند. سازمان بهداشت جهانی با صدور بیانیه ای از وضعیت کنونی و شانس همه گیری بیشتر بیماری اعلام نگرانی کرده است. دکتر علا الوان مدی منطقه ای سازمان بهداشت جهانی در منطقه خاورمیانه در این زمینه گفته است: 75 درصد از مبتلایان از طریق ثانویه به بیماری مبتلا شده اند.یعنی بیماری را از طریق یک عامل آلوده عفونی انسانی بدست آورده اند. بر اسا گزارش سازمان بهدشات جهانی ویرووس هم چنین در کشورهای زیر نیز گزارش شده است و نگرانی در خصوص رشد سریع آن سرتاسر جامعه جهانی را فرا گرفته است، این کشورها عبارتند از: اردن، کویت، عمان، قطر، امارت متحده عربی، فرانسه، آلمان، یونان، ایتالیا، انگلستان، تونس، مالزی، یمن، فیلیپین ومصر.

کارشناسان مسائل سیاسی معتقدند مخاطرات سیاسی همه گیری این ویروس جدید می تواند برای ملک عبدالله و خاندان سلطنتی آل سعود بسیار زیاد باشد. از طرفی اقتصاد عربستان علاوه بر زائران بر عامل مهم تری یعنی نفت متکی است، و ساخت وسازصنعت نفت عربستان نیز از خانگی ترین مراحل آن تا صنعت پتروشیمی به حضور اتباع خارجی وابسته است، بر اساس گزارش سازمان بین المللی کار، در سال 2006 حدود 7.5 نیروی کار در پادشاهی عربستان وجود داشته است که از این تعداد 54 درصد آن یعنی بیش از نیمی از آن خارجی بوده اند. شیوع بیماری مرس و افزایش تعداد مبتلایان بدون قطع به خروج این نیروی کار از عربستان و مشکلات اقتصادی بیشتر منجر خواهد شد.