حقوق بشر در اسلام و غرب؛ دلایل اتهام نقض حقوق بشر به ایران

امروزه واژه و اصطلاح « حقوق بشر » یکی از واژه هایی است که اگر چه ظاهری زیبا و فریبنده دارد ولی در فرهنگ سیاسی استکبار و نظام سلطه جهانی مورد سوء استفاده قرار گرفته و به عنوان ابزاری برای سلطه و فریب و سرکوب ملت های مستقل مفهوم ثانوی یافته است.

در تعریف اصطلاح «حقوق بشر» گفته اند: «حقوق بشر به معنای امتیازاتی کلی است که هر فرد انسانی طبعا دارای آن است.» همچنین حقوق بشر را این گونه تعریف نموده اند: « حقوق بشر یعنی آن که جان و مال آدمی آزاد باشد و او بتواند به زبان و قلم با دیگران سخن بگوید ، حقوق بشر یعنی آن که نتوان کسی را بدون حضور یک هیئت منصفه متشکل از افراد مستقل به مجازات محکوم کرد ، یعمی آن که محکومیت کیفری بر حسب مقررات قانونی صورت گیرد ، یعنی این که انسان بتواند با آرامش خاطر به هر دین که خود برمی گزیند ، متدین گردد »

حقوق بشر در اسلام و غرب

حقوق بشر در اسلام

بر خلاف تصور رایج در غرب نه تنها حقوق بشر دارای جایگاه مهمی در شریعت اسلامی می باشد و پیامبر گرامی اسلام(ص) در خطبه حَجّة الوداع به محترم بودن جان و مال و ناموس آدمیان ـ یعنی همان چیزی که امروز حقوق بشر نامیده می شود ـ تأکید فرموده اند.

حقوق بشر اسلامی به دلیل توجه آن به دو بعد مهم در زندگی انسان یعنی "تعالیم الهی” و "فطرت انسانی” دارای امتیازات قابل توجهی نسبت به حقوق بشر مورد نظر غرب می باشد.اسلام اعلام کرده همه انسان‌ها فرزندان یک پدر و مادرند و دلیلی بر برتری یکی بر دیگری جز به خاطر تقوا وجود ندارد.

مبانى حقوق بشر در اسلام و قرآن

۱- خدا محوری و بندگی خدا

اساس تفکر اسلامی در منشأ قانونگذاری و مشروعیت مقررات حقوقی در رابطه با حقوق بشر، خداوند متعال و وحی (توحید محوری) است و قانونی صحیح است که از سوی خدا و از طریق وحی به دست ما رسیده باشد.

طبق دیدگاه اسلامی، بشر تکویناً و تشریعاً بنده خداوند متعال است و برخلاف متفکران غربی که انسان را در برابر خدا هم آزاد می پندارند، بر تسلیم و فرمانبرداری انسان ها در برابر خدا تأکید می ورزد.

۲- حقوق طبیعى انسان

از آنجا که از دیدگاه اسلام و قرآن، آفرینش جهان، هدفمند و داراى غایت است و هدف کلى از آفرینش نیز همان کمال انسان است، و از سوى دیگر انسان براى رسیدن به این هدف و مقصد اعلى نیازمند برآورده ساختن خواسته هاى طبیعى و جسمانى است، بنابراین او مى تواند از آنچه در طبیعت است در راستاى این هدف بهره جوید و اگر این حق طبیعى براى او نبود راه رسیدن به کمال بسته بود. در نتیجه وجود خواسته هاى طبیعى در انسان ثابت بودن حقوق طبیعى را براى او ایجاب مى کند.

۳- عدالت

پس از حقوق طبیعى و نیازها و طلبهاى ساختارى وجود انسان، مسأله عدالت و قسط و تحقق و پایدارى آن از دیگر مبانى قوانین حقوقى قرآن است. تا آنجا که هدف از رسالت پیامبران، برقرارى قسط و عدل معرفى شده است. «لقد أرسلنا رسلنا بالبیّنات و أنزلنا معهم الکتاب و المیزان لیقوم الناس بالقسط» (حدید / ۵) ترجمه: ما رسولان خود را با دلایل روشن فرستادیم و با آنها کتاب و میزان نازل کردیم، تا مردم قیام به عدالت کنند. «و لکلّ امة رسول فاذا جاء رسولهم قضى بینهم بالقسط و هم لایظلمون» ( یونس/ ۴۷) ترجمه: براى هر امتى رسولى است، هنگامى که رسول ایشان به سوى آنان بیاید به عدالت در میان آنها داورى مى شود و ستمى به آنها نخواهد شد.

۴- مصالح برتر

اساس قانون گذارى در قرآن رعایت مصالح و مفاسد است و مصلحت سنجى حقیقی از جمله مهم ترین مبانى و معیارهاى آراى حقوقى قرآن است. احکام، قوانین، حقوق و ضوابط ارتباط افراد با یکدیگر و افراد با اجتماع و دولت، همگى داراى حکمت و فلسفه خاصى است. چرا که در اندیشه این افراد خداوند عالم و حکیم است و لازمه علم و حکمت، رعایت مصالح برتر است، چه در اصل خلقت و آفرینش و چه در تعیین حقوق و قوانین. «و ما خلقنا السماء و الأرض و ما بینهما باطلاً» (ص/۲۷) «الذى أحسن کلّ شى ء خلقه» (سجده/ ۷).

از دیدگاه اسلام قانونی معتبر است که مطابق با مصالح واقعی انسان ها باشد و از این رو، ارزش قانون به مطابقت با مصالح مادی و معنوی انسان ها است.

مبانى حقوق بشر غربی

حقوق بشر غربی بر مبانی نظری خاصی، هم چون خردباوری علمی، فردگرایی اومانیستی، حقوق طبیعی و قرارداد اجتماعی و … مبتنی است.

منظور از خردباوری علمی، باور کردن توانایی آدمی بر شناخت علمی هستی و انسان است; و نیز این که تنها شناختِ قابل اعتماد، معرفت علمی است. شناخت علمی نیز شناختی اثبات پذیر و یا ابطال پذیر است. نظریه های علمی، از یافته های تجربی، که از راه آزمایش به دست آمده اند، اخذ می شود.

بر اساس این رویکرد، اوّلاً، ماورای ماده از حوزه ی شناخت انسان بیرون است و، در نتیجه، در عرصه ی تعریف حقوق بشر نقش چندانی ندارد; ثانیاً، خردِ مبتنی بر روش علمی و تجربی، قادر به شناخت همه ی ابعاد هستی، از جمله انسان و نیازهای اوست; ثالثاً، حقوق بشر از حوزه ی انتظارات از دین، خارج و در قلمرو عقل بشری قرار می گیرد.

مقصود از فردگرایی، برتر دانستن عقل و استدلال فردی بر همه چیز و کنار گذاردن خدا و شریعت الهی از صفحه ی حیات بشری و خالی کردن آن برای جولان فردیت بر اساس اومانیسم است. در نهایت، می توان گفت که در تفکر غربی، فرد برای خود یک کل است و با کل های دیگر مثل خود و یا محیط اجتماعی و طبیعی، در تقابل است. به قول نیچه، چنین برداشتی از فردیت، نتیجه ی انکار خدا و زیستن در جهان بی خداست.

اندیشه ی فردگرایی پیامدهایی دارد; از جمله این که حقوق انسان را دارای منشأ فردی و فرد انسانی را موضوع ارزش ها قلمداد می کنند.

از این منظر مراد از حقوق طبیعی، حقوقی است که ناشی از حیثیت ذاتی انسان است و هیچ کدام از عوارض انسانی، نظیر زبان، نژاد، جنسیت و مذهب در آن دخالت ندارد; مثل: حیات، آزادی، برابری و مالکیت. بنیاد حقوق طبیعی انسان بر تمایلات و غرایز بنیادی او نهاده شده و آنچه به صورت مطلق برای او وجود دارد همین حقوق طبیعی است. وظایف نیز در این حوزه محدود می شوند.

مبانی معرفت شناختی غربیان و دیدگاه آنان در زمینه ی اصالت فرد و پذیرش حقوق طبیعی مطلق و بنیادی، موجب شد تا جامعه امری اعتباری و مبتنی بر قرارداد اجتماعی پنداشته شود; بنابر این نگرش، قرارداد اجتماعی نقش ویژه ای در تنظیم قوانین و تفصیل مواد مربوط به حقوق بشر خواهد داشت.

طرف داران این رویکرد، قرارداد اجتماعی را تنها منبع حق می دانند و معتقدند که حقوق، پس از تشکیل جامعه، موضوعیت می یابد.

مقایسه حقوق بشر اسلامی با حقوق بشر غربی

حقوق بشر از منظر اسلام به لحاظ کمّی و کیفی بسیار گسترده، جامع و فراتر از اعلامیه جهانی حقوق بشر است. به نظر می رسد تفاوتهای حقوق بشر اسلامی با حقوق بشر غربی را به طور کلی می توان در سه مساله خلاصه کرد:

۱) مبنا و منشا حقوق: که بانیان اعلامیه معمولا منشا حقوق بشر را طبیعی می دانند و اسلام آن را الهی می داند.

۲) انسان شناسی: که بانیان اعلامیه در حقوق بشر به جنبه الهی، معنوی و اخروی بشر توجه ندارند و آنرا دخالت نمی دهند و تنها برای زندگی دنیوی و اجتماعی و حل مشکلات دنیوی او برنامه ریزی می کنند ولی اسلام به جنبه الهی، معنوی و اخروی انسان نیز در این امر عنایت دارد.

۳) برخی از اصول و فروع حقوق: یعنی این دو دیدگاه حقوقی در برخی از اصول و فروعات با هم متفاوتند.

دلایل اتهام نقض حقوق بشر به ایران

از جمله ساز و کارهایی که با جدیت برای فشارآفرینی بر کشورمان در دستور کار غرب قرار گرفته، مبحث «حقوق بشر» است.

باید به این نکته توجه داشت که این انتقادها عمدتا به دلایل سیاسی و بدون درنظر گرفتن حقوق واقعی بشر بر مبنای فطرت اصلی انسانها مطرح می شوند و آنها عمدتا تعریف محدود و ضعیفی از حقوق بشر را که مبتنی بر نیازهای مادی است مبنای انتقادهای خود از کشورهای اسلامی به خصوص ایران قرار می دهند.

البته رفتارهای دوگانه غرب نیز در رابطه با حقوق بشر کاملا آشکار است به گونه ای که هیچ اتهامی علیه عربستان و یا کشورهای دیگر که متحد سیاسی غرب به شمار می روند و به موازین جهانی حقوق بشر بی توجه هستند مطرح نمی شود، ولی ایران هدف اتهامات و انتقادات آنها قرار دارد.

این دلایل به صورت فهرست وار ارائه می شود:

۱- تضعیف ایمان و عقیده عمیق الهی با القای تصویر خشن و غیر عادلانه و نقض حقوق بشری از قوانین اسلامی در ایران که ام القرای اسلام ناب محسوب می شود

۲- مقابله با الهام بخشی انقلاب اسلامی برای هویّت‌یابی مسلمانان و رویارویی با دشمنان مشترک بویژه آمریکا و صهیونیسم

۳- بیگانگی از هویت اسلامی در زمینه حقوق بشر و جلوگیری از بازیابی هویت حقیقى و اسلامى ملت های مسلمان با صدور و گسترش تفکر و مبانی حقوق اسلامی از ایران

۴- رویارویی ایران اسلامی با منافع نظام سلطه و عدم همراهی با قدرت های بزرگ غربی

۵- پیشگیری از الگو شدن نظام جمهوری اسلامی و مردم سالاری دینی برای جوامع اسلامی و ملل آزاده جهان

۶- تلاش برای ناتوان نمایی اسلام و مردم سالاری دینی در اداره جامعه

۷- سیاه نمایی و معرفی چهره منفی و خشن و ضد بشری از نظام جمهوری اسلامی

۸- مبارزه با گرایش روزافزون در جهان به اسلام ناب از طریق الگوگیری از ایران اسلامی

۹- القای برتری طلبی و ایران هراسی در دنیا و منطقه

۱۰- ماهیت متفاوت مبانی و تعریف غرب و اسلام از حقوق بشر

۱۱- تضعیف تفکرمقاومت و امید به تغییر محاسبه در ایران تحت فشار دشمن

۱۲- القای عدم پیشرفت و تجدد در صورت حفظ هویت دینی وملی