حذف واکسن از چرخه مبارزه با پاندمی‌ها؛ اعلان جنگ آمریکا علیه سلامت جهانی

به گزارش پایگاه خبری پایداری ملی، در تحولی بی‌سابقه که می‌تواند پیامد‌های عمیقی بر سلامت عمومی جهانی و مسیر آینده توسعه واکسن داشته باشد، وزارت بهداشت و خدمات انسانی ایالات متحده (HHS) اعلام کرده است که بودجه و قرارداد‌های مربوط به چندین پروژه کلیدی واکسن ـ که با هدف مبارزه با ویروس‌های تنفسی نظیر کووید-۱۹ و آنفلوانزا در حال توسعه بودند ـ لغو و متوقف خواهد شد. این اقدام که آشکارا بیانگر تغییر پارادایمی در سیاست‌های واکسیناسیون دولت است، بحث‌ها و نگرانی‌های گسترده‌ای را در جامعه علمی و حوزه بهداشت عمومی برانگیخته است.

رابرت اف. کندی جونیور، وزیر بهداشت ایالات متحده، روز سه‌شنبه ۱۴ مرداد با صدور بیانیه‌ای رسمی، از توقف ۲۲ پروژه تحقیقاتی خبر داد. این پروژه‌ها مجموعاً بودجه‌ای معادل ۵۰۰ میلیون دلار را به خود اختصاص داده بودند. فناوری mRNA که در طول همه‌گیری کووید-۱۹ به‌سرعت به خط مقدم مبارزه با بیماری‌ها رسید و اثربخشی خیره‌کننده‌ای از خود نشان داد، اکنون در کانون تصمیمات بحث‌برانگیز وزارت بهداشت قرار گرفته است.

تصمیم اخیر کندی، جدیدترین حلقه در زنجیره‌ای از تصمیمات و موضع‌گیری‌هایی است که تردید‌های دیرینه و انتقادات شدید او نسبت به واکسن‌ها را به سیاست‌های رسمی وزارت بهداشت تعمیم داده است. از زمان تصدی این پست، او توصیه‌های پیشین مربوط به واکسن‌های کووید-۱۹ را لغو کرده، هیئت مشاوران واکسن را منحل نموده و از ارائه حمایت قاطع و بدون قید و شرط از برنامه‌های واکسیناسیون در مواجهه با شیوع بیماری‌هایی نظیر سرخک خودداری ورزیده است. این اقدامات به‌روشنی نشان می‌دهد که وزیر بهداشت فعلی در حال پایه‌گذاری رویکردی کاملاً متفاوت و انقلابی در حوزه بهداشت عمومی است؛ رویکردی که ممکن است با اجماع علمی رایج فاصله معناداری داشته باشد.

وزیر بهداشت ایالات متحده با انتشار ویدئویی در شبکه‌های اجتماعی، به‌صراحت واکسن‌های مبتنی بر فناوری mRNA را مورد انتقاد قرار داد و دلایل خود را برای لغو پروژه‌هایی که توسط شرکت‌های دارویی پیشرو نظیر فایزر و مدرنا دنبال می‌شدند، تشریح کرد. واکسن‌های mRNA در حال حاضر برای محافظت در برابر ویروس‌هایی مانند آنفلوانزا، کووید-۱۹ و حتی H۵N۱ (آنفلوانزای مرغی) در دست تحقیق و توسعه بودند.

کندی در این ویدئو تأکید کرد: «برای جایگزینی برنامه‌های mRNA که با مشکل مواجه شده‌اند، ما توسعه استراتژی‌های واکسن ایمن‌تر و گسترده‌تر، مانند واکسن‌های کامل ویروس و پلتفرم‌های جدیدی که با جهش ویروس‌ها از کار نمی‌افتند، را در اولویت قرار می‌دهیم.»

این اظهارات نشان‌دهنده ترجیح وزارت بهداشت برای بازگشت به روش‌های سنتی‌تر تولید واکسن (مانند واکسن‌های مبتنی بر ویروس غیرفعال‌شده یا ضعیف‌شده) و همچنین سرمایه‌گذاری بر روی پلتفرم‌هایی است که به‌زعم وی، در برابر تغییرات و جهش‌های ویروسی مقاوم‌تر هستند. این رویکرد در تضاد آشکار با سرعت و انعطاف‌پذیری فناوری mRNA است که امکان طراحی و تولید سریع واکسن‌های جدید را در مواجهه با سویه‌های تازه فراهم می‌آورد.

در نقطه مقابل این تصمیم، متخصصان برجسته بیماری‌های عفونی و همه‌گیرشناسی با نگرانی شدید واکنش نشان داده‌اند. آنها تصریح می‌کنند که فناوری mRNA، که در واکسن‌های کووید-۱۹ به‌کار رفت، نه‌تنها ایمن و اثربخش بوده بلکه نقشی حیاتی در مهار همه‌گیری ویروس کرونا در سال ۲۰۲۰ ایفا کرد. به گفته آنان، توسعه و به‌کارگیری سریع این فناوری در دولت پیشین، به‌طور قابل‌توجهی سرعت شیوع بیماری را کاهش داد و جان میلیون‌ها نفر را نجات داد.

مایک اوسترهولم، متخصص برجسته بیماری‌های عفونی و آماده‌سازی برای همه‌گیری در دانشگاه مینه‌سوتا، در واکنش به این تصمیم اظهار داشت: «فکر نمی‌کنم در ۵۰ سال فعالیتم در این حرفه، تصمیمی خطرناک‌تر از این در بهداشت عمومی دیده باشم. فناوری mRNA مزایای بالقوه‌ای از جمله قابلیت تولید سریع واکسن را ارائه می‌دهد که در صورت بروز همه‌گیری بعدی و نیاز مبرم به واکسن‌های جدید، حیاتی خواهد بود.»

پیامد‌های تصمیم وزارت بهداشت

فناوری mRNA تنها به واکسن‌های بیماری‌های عفونی محدود نمی‌شود. دانشمندان و محققان در سراسر جهان در حال بررسی کاربرد‌های گسترده‌تر این فناوری، از جمله در ایمونوتراپی سرطان هستند. لری الیسون، کارآفرین میلیاردر حوزه فناوری، اوایل سال جاری در کاخ سفید به‌صراحت از پتانسیل عظیم فناوری mRNA در درمان سرطان تمجید کرده بود. این نشان می‌دهد که تصمیم وزارت بهداشت، فراتر از حوزه واکسیناسیون بیماری‌های عفونی، می‌تواند بر پیشرفت‌های علمی در سایر حوزه‌های پزشکی نیز تأثیرگذار باشد.

به‌طور سنتی، تولید واکسن‌ها فرآیندی زمان‌بر و پیچیده بوده است. این فرآیند معمولاً شامل کشت ویروس در محیط‌هایی مانند تخم‌مرغ یا مخازن سلولی غول‌پیکر و سپس خالص‌سازی مواد مورد نیاز است. در مقابل، فرآیند تولید واکسن‌های mRNA با استفاده از یک قطعه کد ژنتیکی آغاز می‌شود که دستورالعمل‌هایی برای ساخت پروتئین‌های خاص را حمل می‌کند. دانشمندان این کد را تزریق می‌کنند و بدن به اندازه کافی پادتن تولید می‌کند تا ایمنی در برابر بیماری ایجاد شود. این روش نه‌تنها سریع‌تر و انعطاف‌پذیرتر است، بلکه امکان پاسخگویی سریع به جهش‌های ویروسی را نیز فراهم می‌آورد.

اعلان جنگ آمریکا علیه زیرساخت‌های سلامت جهانی

این تصمیمات در حالی اتخاذ می‌شوند که در سطح بین‌المللی، تلاش‌ها برای مقابله با همه‌گیری‌های آینده ادامه دارد. به‌عنوان نمونه، توافق‌نامه‌ای بین‌المللی برای مقابله با همه‌گیری‌های آینده در حال تدوین است که برای لازم‌الاجرا شدن، نیاز به تصویب شصت کشور دارد.

توقف سرمایه‌گذاری بر فناوری mRNA در ایالات متحده، که یکی از پیشگامان این فناوری بوده است، می‌تواند بر همکاری‌های بین‌المللی و توانایی جهانی برای پاسخگویی یکپارچه به بحران‌های سلامت عمومی آینده تأثیر منفی بگذارد.

تصمیم وزارت بهداشت و خدمات انسانی ایالات متحده برای لغو پروژه‌های واکسن mRNA، نقطه‌ای خطرناک در سیاست‌های سلامت عمومی این کشور محسوب می‌شود که بهداشت جهانی را نیز در صورت وقوع یک پاندمی جدید (مشابه کرونا) تحت تأثیر سوء خود قرار خواهد داد.

در حالی که رابرت اف. کندی جونیور بر توسعه واکسن‌های «ایمن‌تر و گسترده‌تر» تأکید دارد، بسیاری از متخصصان بهداشت عمومی نسبت به این چرخش بنیادین هشدار می‌دهند و آن را «خطرناک‌ترین تصمیم در بهداشت عمومی» می‌دانند.

پیامد‌های این تصمیم نه‌تنها بر توسعه واکسن و مبارزه با بیماری‌های عفونی تأثیر خواهد گذاشت، بلکه می‌تواند بحث‌های گسترده‌تری را در مورد نقش علم، اعتماد عمومی و رویکرد دولت‌ها در مواجهه با بحران‌های سلامت در آینده برانگیزد.