فارن‌افرز: پهپاد‌ها با هوش مصنوعی فرمانده می‌شوند

به گزارش پایگاه خبری پایداری ملی به نقل از خبرگزاری فارس، فارن افرز در گزارشی به تحولات سریع در عرصه نبرد میدانی در جنگ روسیه و اوکراین پرداخته است.

در این گزارش آمده است: «زمانی که روسیه در فوریه ۲۰۲۲ حمله‌ی تمام‌عیاری را علیه اوکراین آغاز کرد، بسیاری از ناظران این جنگ را با نبرد‌های قرن بیستم مقایسه کردند. صحنه‌هایی از تانک‌ها، نفربر‌های زرهی و آتش سنگین توپخانه که نیرو‌های پیاده در سنگر‌ها پناه گرفته بودند، یادآور جنگ جهانی اول و دوم بود. خبرنگارانی که در سپتامبر همان سال به اوکراین رفتند، می‌گفتند در آن زمان هنوز بوی جنگ کلاسیک به مشام می‌رسید. اما تنها یک سال بعد، همه چیز تغییر کرد: اوکراین و سپس روسیه به سمت نوعی تازه از جنگ رفتند؛ جنگ پهپادها».

در تابستان ۲۰۲۳، فرمانده واحد پهپادی تیپ سوم اوکراین که در گزارش‌ها «فیل» نامیده می‌شود، خبر از ظهور سلاحی تازه داد: پهپاد‌های انتحاری دید اول‌شخص یا همان FPV. این پهپاد‌های کوچک، ارزان و پرتحرک با ارسال تصویر زنده به اپراتور خود، همچون موشک هدایت‌شونده روی هدف شیرجه می‌زنند. اوکراین در همان سال هزاران فروند از این پرنده‌ها را به میدان آورد و روسیه نیز به سرعت دست به تولید انبوه زد. اکنون صد‌ها هزار پهپاد بر آسمان اوکراین پرواز می‌کنند و معادلات جنگ را دگرگون کرده‌اند.

پهپاد؛ سلاح شماره یک میدان نبرد

دو سال پیش توان یک تیپ اوکراینی بیشتر با شمار تانک‌ها و توپ‌های غربی سنجیده می‌شد. اما از ۲۰۲۳ به بعد، معیار قدرت یک یگان نظامی تعداد اپراتور‌های ماهر و توانایی به‌کارگیری پهپاد‌ها در مقیاس وسیع است. آمار‌ها نشان می‌دهد ۹۰ درصد از تانک‌ها و خودرو‌های زرهی روسی و ۸۰ درصد از تلفات انسانی این کشور در ماه‌های اخیر ناشی از حملات پهپادی اوکراین بوده است.

این تحول باعث شده هر دو طرف بدون نیاز به برتری هوایی بتوانند اهدافی را کیلومتر‌ها دورتر از خطوط نبرد هدف قرار دهند. به عنوان نمونه، اوکراین توانست در ژوئن گذشته پایگاه‌های هوایی روسیه را هزاران کیلومتر دورتر هدف قرار دهد.

روسیه که ابتدا عقب‌تر از اوکراین بود، حالا با تولید انبوه پهپاد‌های ایرانی‌طراحی‌شده شاهد و همچنین مدل‌های بومی همچون اورلان (شناسایی) و لنست (انتحاری) به سطحی برابر رسیده است.

میدان شفاف؛ دیده شدن یعنی نابودی

انبوه پهپاد‌های شناسایی باعث شده حرکت نیرو‌ها تقریباً غیرممکن شود. هر حرکتی در خط مقدم ظرف چند دقیقه هدف قرار می‌گیرد. به همین دلیل، جابه‌جایی نیرو‌ها بیشتر هنگام طلوع و غروب خورشید انجام می‌شود تا از چشم دوربین‌های روز و شب‌دید پنهان بمانند. فرماندهان اوکراینی می‌گویند روزانه هزاران اپراتور تنها برای رصد جبهه با پهپاد‌های تجاری، همچون «دی‌جی‌آی ماویک»، فعالیت می‌کنند.

تمرکز توپخانه و آرایش انبوه نیرو‌ها دیگر کارایی ندارد

اصل نظامی «هرچه دیده شود، زده می‌شود» اکنون بیش از هر زمان دیگری صدق می‌کند. تمرکز توپخانه و آرایش انبوه نیروها، که از ویژگی‌های سنتی ارتش روسیه بود، دیگر کارایی چندانی ندارد.

دگرگونی در تاکتیک‌ها

با بالا رفتن تلفات تانک‌ها، ارتش روسیه به حملات پیاده‌نظام روی آورده است. گروه‌های کوچک پنج تا ده نفره با موتورسیکلت از دشت‌های بی‌پناه عبور می‌کنند و در ساختمان‌ها سنگر می‌گیرند. در مقابل، بیش از ۷۵ درصد حملات پهپادی اوکراین اکنون متوجه همین نیرو‌های پیاده است.

از سوی دیگر، نبرد پهپاد با پهپاد به یکی از ویژگی‌های اصلی جنگ بدل شده است. اوکراین حتی سامانه‌ی پدافند هوایی مبتنی بر پهپاد طراحی کرده که با پهپاد‌های FPV، پهپاد‌های شناسایی روسیه را شکار می‌کند.

جنگ اوکراین آزمایشگاهی زنده برای فناوری‌های نو

جنگ اوکراین اکنون آزمایشگاهی زنده برای فناوری‌های نو است. اپراتور‌ها همزمان نقش تکنیسین دارند و تغییرات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری به‌سرعت در خطوط مقدم اجرا می‌شود. هر بار که مدلی تازه معرفی می‌شود، تنها مدتی کوتاه کارایی دارد تا طرف مقابل ضدتاکتیک آن را بیابد.

یکی از آخرین نوآوری‌ها، پهپاد‌های فیبرنوری روسیه است که با سیم به اپراتور وصل می‌شوند و در برابر اخلال الکترونیکی مصون هستند. این پهپاد‌ها با دقت بالا در کمین خودرو‌ها و مواضع اوکراینی می‌نشینند.

در عین حال، رقابت برای کاهش هزینه تولید هم شدت گرفته است. پهپاد‌های چندصدهزار دلاری جای خود را به مدل‌های انتحاری سه‌هزار دلاری داده‌اند. اوکراین ماهانه هزاران پهپاد FPV مصرف می‌کند، درحالی‌که پهپاد‌های بمب‌افکن چندبارمصرف نیز به سرعت رواج یافته‌اند و می‌توانند همان کارایی توپخانه را با دقت بیشتر و هزینه کمتر داشته باشند.

آینده جنگ؛ نرم‌افزار و هوش مصنوعی

اکنون مرحله تازه‌ای در راه است: پهپاد‌های نیمه‌خودکار و هوش مصنوعی. الگوریتم‌ها می‌توانند خطای اپراتور‌ها را کم کنند، مسیر پرواز را انتخاب کنند و اهداف را تشخیص دهند. اگر توسعه‌ی «اجتماع پهپادی» یا سوارم موفق شود، یک خلبان قادر خواهد بود ده‌ها پهپاد را همزمان هدایت کند و بر هر دفاعی غلبه نماید.

پیروزی به کشوری تعلق دارد که بیشترین پهپاد را روانه میدان کند

کارشناسان نظامی معتقدند همان‌طور که جنگ جهانی دوم را «جنگ کارخانه‌ها» می‌نامیدند، جنگ اوکراین نیز چنین است. اوکراین تنها در سال ۲۰۲۴ بیش از دو میلیون پهپاد تولید کرده و قصد دارد این رقم را تا پایان ۲۰۲۵ به چهار میلیون برساند. روسیه نیز ظرفیت تولید خود را به بیش از پنج هزار فروند در ماه افزایش داده است. پیروزی در این جنگ به کشوری تعلق خواهد داشت که کارخانه‌هایش بتوانند بیشترین پهپاد را روانه میدان کنند.

دکترین‌های سنتی جنگ دیگر پاسخگو نیستند

تحولات اوکراین نشان داده دکترین‌های سنتی جنگ دیگر پاسخگو نیستند. تانک‌ها و توپخانه‌ی سنگین جای خود را به پهپاد‌های کوچک و ارزان داده‌اند. میدان نبرد شفاف شده و دیده شدن، مساوی نابودی است. در این جنگ، قدرت نرم‌افزار و سرعت نوآوری تعیین‌کننده خواهد بود؛ مسیری که احتمالاً آینده‌ی همه‌ی جنگ‌ها در قرن بیست‌ویکم را شکل خواهد داد.