پدافند غیر عامل و چینش فعلی کلان شهرها‎

پدافند غیرعامل به معنای کاهش آسیب‌پذیری در هنگام بحران، بدون استفاده از اقدامات نظامی و صرفا با بهره‌گیری از فعالیت‌های غیرنظامی، فنی و مدیریتی است. اقدامات پدافند غیرعامل شامل پوشش، پراکندگی، تفرقه و جابجایی، فریب، مکان یابی، اعلام خبر، قابلیت ابقا، استحکامات، استتار، اختفاء، ماکت فریبنده و سازه‌های امن می‌باشد.

از این تعریف به خوبی پیداست که تمرکز مراکز حساس اداری می تواند در صورت وقوع درگیری نظامی، هزینه های دشمن را کاهش و صدمات جبران ناپذیری را به جبهه خودی به خصوص در شهرها وارد نماید.

نوروز امسال در سفری به مشهد الرضا علیه السلام، حین قدم زدن در یکی از خیابان های بزرگ و معروف شهر مشهد متوجه شدم در این خیابان کمتر ساختمانی به چشم می خورد که یک ساختمان دولتی آن هم در سطح کلان مدیریت استان نباشد. به عکس های زیر توجه کنید:







این مجموعه تنها منتخبی از چندین و چند نهاد دولتی کلان در این خیابان است که در قاب تصویر به عنوان مثال گنجانده شده است. قطع به یقین می توان خیابان های این چنینی که دارای تمرکز خطی مراکز حساس هستند را در دیگر کلان شهر ها نظیر تهران و شیراز نیز مشاهده نمود.

اینکه معماری این بنا ها چه میزان با الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت تطابق دارد؟ میزان تاثیر منفی فرهنگی ناشی از تجملات داخلی این ساختمان ها چقدر است؟ وجود این مراکز تا چه میزان می تواند در ایجاد دو قطبی مرفه و فقیر در شهرها موثر باشد؟

و دیگر سوالات این چنینی فعلا موضوع بحث نیست.

اما آنچه که پُر واضح است آسیب پذیری این چینش، با تمرکز شدید، بسیار زیاد است. امید است مدیریت کلان شهری در کشور به سمتی سوق داده شود که چنین تمرکز مراکز مدیریتی و حساس به حداقل برسد.