ساخت داروی نقص ایمنی با پلاسما

به گزارش پایداری ملی به نقل از مهر، حسین سالم مدیر عامل شرکت دانش بنیان پلاسما درمان سرو سپید، به تشریح فعالیت‌های این شرکت در حوزه پلاسما و تولید داروهای مشتق از آن پرداخت و گفت: ما در حال حاضر در دو حوزه اصلی فعالیت می‌کنیم؛ نخست جمع‌آوری پلاسما و دوم تحقیق و توسعه (R&D) در زمینه تولید داروهای مشتق از پلاسما.

پلاسما چیست؟

وی در ابتدا توضیحی درباره پلاسما و علت نیاز به آن ارائه داد و گفت: بخش مایع خون، پلاسما نام دارد که ۵۵ درصد خون را تشکیل می‌دهد که ۹۱ درصد آن را آب، ۱ درصد آن را املاح و یون‌های معدنی، ۷ درصد آن را پروتئین‌های پلاسما و ۱ درصد باقی‌مانده را ویتامین‌ها، مواد قندی و لیپیدی، هورمون‌ها، اسیدهای آمینه، گلوکز و چربی و مواد دفعی تشکیل می‌دهند. آب موجود در پلاسما دارای دو منشأ غذایی و آب متابولیک حاصل از آب میان‌بافتی سلول‌هاست. میزان آب به‌وسیله دستگاه‌های بدن از جمله کلیه و مراکز مغزی به دقت تنظیم می‌شود.

چرا پلاسما باید جمع آوری شود؟ / نیاز به اهدای پلاسما

مدیر عامل یک شرکت دانش بنیان به اهمیت جمع‌آوری پلاسما اشاره کرد و گفت: منشا برخی از داروهای خاص باید حتماً از پلاسمای انسانی باشد در حالی که برخی داروها به صورت نوترکیب و شیمیایی تولید می‌شوند، برای برخی دیگر هیچ جایگزینی وجود ندارد و باید حتماً از پلاسمای انسانی تولید شوند. این پلاسما یا باید توسط افراد اهدا شود یا در فرآیند انتقال خون، بخشی از پلاسمای خون فرد اهداکننده جدا می‌شود.

جمع آوری ۱۵ هزار لیتر پلاسما در یک مرکز / احداث ۲ مرکز جدید جمع آوری پلاسما در دستور کار

این فعال فناور ضمن اشاره به اینکه ما یک مرکز جمع‌آوری پلاسما در قم با ۱۸ دستگاه پلاسمافرزیس داریم، گفت: سال گذشته در مرکز جمع آوری پلاسمای قم توانستیم به جمع‌آوری حدود ۱۵ هزار لیتر پلاسما دست یابیم و برنامه داریم که این رقم را در سال جاری به ۲۵ هزار لیتر افزایش دهیم. علاوه بر این، یک مرکز دیگر در شیراز در حال راه‌اندازی است که مجوزهای لازم را دریافت کرده و ظرفیت تولید آن نیز ۱۵ هزار لیتر خواهد بود. همچنین در کاشان نیز مجوز یک مرکز جدید را دریافت کرده‌ایم که ظرفیت تولید آن در سال اول ۲۰ هزار لیتر و در اوج به ۳۰ تا ۵۰ هزار لیتر خواهد رسید.

به ساخت داروی بیماری نقص ایمنی بر پایه فناوری پلاسما ورود کردیم

وی در مورد فعالیت‌های تحقیقاتی این شرکت توضیح داد: در زمینه تولید دارو، ما در حال حاضر در مراحل تحقیقاتی و آزمایشگاهی هستیم و هنوز به تولید انبوه نرسیده‌ایم. یکی از داروهای کلیدی که ما بر روی آن کار می‌کنیم، آی وی آی جی(IVIG) (درمان بیماری نقص ایمنی) که به دلیل وابستگی‌اش به پلاسما، هیچ جایگزینی ندارد. این دارو که داروی حیاتی، مهم و گرانقیمت است، ارزبری بالایی هم دارد. داروهای آلبومین (درمان سوختگی‌های شدید و تروما)، داروی فاکتورهای ۸ و ۹ (درمان بیماران هموفیلی)، فیبرینوژن(Fibrinogen) (جلوگیری از خون هدر رفته و لخته شدن خون)، پی‌سی‌سی(Pcc)، داروی ضد انعقاد خون و وون ویلبروند(Von Willebrand)(درمان سوختگی‌های شدید) از دیگر داروهای مهمی هستند که از پلاسما استخراج می‌شوند.

وی در ادامه تاکید کرد که بهتر است که هر کشور از منبع پلاسما و داروهای مشتق خود استفاده کند. این موضوع به کاهش وابستگی به واردات و تأمین بهتر نیازهای درمانی بیماران کمک می‌کند.

سالم به وضعیت پالایشگاه‌های تولید پلاسما و داروهای مشتق از آن در ایران اشاره کرد و افزود: در حال حاضر، دو پالایشگاه جدید در کشور راه‌اندازی شده که به روش نوترکیب کار می‌کنند. متأسفانه، پالایشگاه دولتی فعالی در حوزه تولید پلاسما و دارو وجود ندارد و تنها دو پالایشگاه خصوصی وجود دارد که با حجم کمی قادر به تولید داروهای مشتق از پلاسما هستند.

نیاز روزافزون کشور به تولید داروهای مشتق از پلاسما

او همچنین به نیاز روزافزون کشور به داروهای مشتق از پلاسما اشاره کرد و گفت: هر سال به نیاز کشور به این داروها افزوده می‌شود و با توجه به فشارهای ارزی، اگر بخواهیم این داروها را وارد کنیم، این موضوع فشار زیادی به سازمان غذا و دارو وارد می‌کند.

سالم به استانداردهای مصرف داروهای مشتق از پلاسما در کشورهای پیشرفته اشاره کرد و گفت: متأسفانه، در ایران این استانداردها کمتر رعایت می‌شود و میزان مصرف این داروها به ازای هر هزار نفر به شدت پایین‌تر از استانداردهای جهانی است. ما (شرکت‌های دانش بنیان) در تلاش هستیم تا با افزایش تعداد پالایشگاه‌ها و بهبود فرآیندهای تولید، نیازهای کشور را در این زمینه تأمین و سلامت جامعه را حفظ کنیم.

به حدود ۸۰۰ هزار تا یک میلیون لیتر پلاسما نیاز داریم

این فعال فناور به چالش‌های موجود در صنعت پلاسما و داروهای مشتق از آن اشاره کرد و گفت: نیاز کشور به آلبومین و دیگر داروهای پلاسما مشتق هر روز بیشتر می‌شود، در حال حاضر، ما به تولید ۸۰۰ هزار تا یک میلیون لیتر پلاسما در سال نیاز داریم تا بتوانیم نیازهای دارویی کشور را تأمین کنیم. اما مراکز انتقال خون و بخش‌های خصوصی تاکنون موفق به جمع‌آوری و تولید حدود ۶۰۰ تا ۷۰۰ هزار لیتر پلاسما در سال شده‌اند.

سالم همچنین به مسئله «پلاسما فروشی» اشاره کرد و افزود: این موضوع به شدت به صنعت پلاسما و اهدای خون آسیب می‌زند. بسیاری از افراد تصور می‌کنند که اهدای پلاسما یک فعالیت تجاری است، در حالی که این کار به منظور کمک به بیماران خاص انجام می‌شود.

اهداکنندگان می‌توانند تا ۳۶ بار در سال پلاسما اهدا کنند

او درباره روند اهدای پلاسما توضیح داد: اهداکنندگان پلاسما می‌توانند تا ۳۶ بار در سال اقدام به اهدای پلاسما کنند، در حالی که این عدد در کشورهای پیشرفته به بالای ۱۰۰ بار نیز می‌رسد. اهدای پلاسما زمان بیشتری نسبت به اهدای خون می‌طلبد و معمولاً بین ۴۵ دقیقه تا یک ساعت و نیم طول می‌کشد.

مدیر عامل پلاسما درمان سرو سپید در ادامه گفت: رقمی که به اهداکنندگان برای اهدای پلاسما پرداخت می‌شود، بسیار ناچیز است و به هیچ عنوان نمی‌تواند انگیزه‌ای برای تبدیل این عمل به یک فعالیت تجاری باشد. به عنوان مثال، برخی مراکز تنها ۴۰۰ تا ۵۰۰ تومان به اهداکنندگان پرداخت می‌کنند، که این رقم به هیچ وجه نمی‌تواند توجیهی برای اهدای پلاسما باشد.

سالم تأکید کرد: ما باید فرهنگ اهدای پلاسما را تقویت کنیم و به اهداکنندگان یادآوری کنیم که این عمل نه تنها به بیماران کمک می‌کند، بلکه دعای خیر آنها را نیز به همراه دارد. متأسفانه، برخی از خبرگزاری‌ها به طور ناخواسته به ترویج این فرهنگ نادرست کمک می‌کنند و باید مراقب باشند که به این صنعت آسیب نزنند.

سالم با اشاره به تجارب گذشته در خصوص واردات داروهای آلوده تأکید کرد: نمی‌توانیم ریسک ورود داروهایی با منشاء انسانی را نادیده بگیریم. اگرچه این ریسک بسیار کم است، اما وجود دارد و باید به آن توجه کرد.

۲۰ مرکز فعال در کشور در حوزه جمع آوری پلاسما فعالیت دارند

او همچنین به وضعیت مراکز جمع‌آوری پلاسما اشاره کرد و گفت: در حال حاضر، حدود ۲۰ مرکز فعال در کشور وجود دارد که به جمع‌آوری پلاسما می‌پردازند. با این حال، جذب سرمایه‌گذار در این حوزه نیازمند فرهنگ‌سازی و حمایت‌های لازم است. بنده با سرمایه شخصی‌ام و پس از بازنشستگی، حدود ۴۰ میلیارد تومان برای راه‌اندازی مرکز خود هزینه کرده‌ام که این مرکز می‌تواند برای ۵۰ تا ۶۰ نفر شغل ایجاد کند.

به گزارش مهر، سن بین ۱۸ تا ۶۰ سال و وزن بالای ۵۰ کیلوگرم از شرایط کلی اهدای پلاسما به شمار می‌رود. همچنین افراد دارای بیماری‌های قلبی عروقی، ریوی، هپاتیت بی، هپاتیت سی، هموفیلی، تالاسمی، صرع، سکته مغزی، تشنج، ایدز، مشکلات انعقادی خون، فاویسم و سابقه حساسیت یا واکنش به واکسن، افرادی که حتی برای یک بار مواد مخدر تزریق کردند، افرادی که داروی انسولین استفاده می‌کنند، اختلالات شدید اعصاب و روان و افرادی که دریافت عضو داشتند، نمی‌توانند پلاسما اهدا کنند.