ایران و اخوان المسلمین محل نزاع قطر و عربستان

اختلافات شدید دوحه و ریاض از آنجا نشات گرفت که قطر به حمایت از اخوان المسلمین در مصر و یمن پرداخت. این درحالی است که عربستان سعودی به شدت در مقابل قدرتمند شدن این حزب سیاسی ایستاده است و در این زمینه گفته می شود که با پول و حمایت عربستان سعودی بوده است که کودتای سفید ارتش مصر در این کشور بر ضد مرسی انجام شد.

قطر در این زمینه اما با آل سعود اختلاف دارد و به حمایت از اخوان المسلمین می پردازد. درواقع شروع تنش‌های جدید در روابط سیاسی این دو کشور نیز با جنگ لفظی میان وزیر خارجه عربستان و امیر جوان قطر بر سر همین موضوع در شورای همکاری بوجود آمد.

البته این تمام ماجرا نیست. اعتراض قطر به سرکوب اخوان المسلمین توسط عربستان تنها یک روی سکه است بلکه به نظر می‌رسد که این موضوع اعتراضی در زمینه سیطره و ریاست عربستان بر کار این شورا نیز بوده است. این شورا که با هدف جلوگیری از نفوذ انقلاب اسلامی در کشورهای عربی حوزه خلیج فارس تشکیل شد، اکنون به محلی برای هماهنگ کردن دیگر کشورهای این حوزه با سیاست‌های عربستان تبدیل شده است. عمان نیز در این زمینه همواره نسبت به معادلات سیاسی در این شورا اعتراض داشته است و همین موضوع سبب شده است که این کشور همواره بر خلاف رای و نظر عربستان سعودی عمل کند تا به طور عملی اعتراض خود را نسبت به این مساله ابراز دارد. از دیگر کشورهای مخالف حاکمیت عربستان در این شورا می توان به سوریه اشاره کرد که قبل از شروع بحران و ایجاد جنگ داخلی در این کشور توسط عربستان همواره شاهد تنش‌هایی در این زمینه در شورای همکاری بودیم.

 به نظر می‌رسد در این زمینه قطر مصمم است تا بر طبق سیاست خود عمل کند. یک منبع نزدیک به حکومت قطر اعلام کرده است که دوحه هیچگاه تحت فشار سه کشور عربستان، امارات و بحرین سیاست‌های خارجی خود را تغییر نخواهد داد و افزوده است که این مسئله مربوط به مبانی اساسی سیاست خارجی قطر است و بهای آن هرچیزی که باشد قطر از سیاست خود دست برنمی‌دارد. این منبع افزوده است که قطر از میزبانی اعضای اخوان المسلیمن به ویژه یوسف القرضاوی دست برنخواهد داشت.

اختلافات میان قطر با سه کشور عربستان، امارات و بحرین نه تنها کاهش نیافته، بلکه افشای تلاش کشورهای تحریم کننده قطر برای جلوگیری از پرواز هواپیماهای هواپیمایی قطر در آسمان این کشورها نشان می دهد اختلافات میان این کشورها جدی است.

القبس کویت فاش کرده بود کشورهای عربستان، امارات و بحرین که سفیران خود را از قطر خوانده اند برای جلوگیری از پرواز هواپیماهای هواپیمایی قطر در آسمان خود تلاش می کنند.این در حالی است که برخی رسانه های عربی از تصمیم عربستان برای تعطیل کردن دفتر شبکه الجزیره قطر خبر داده اند.

البته ایران نیز یک سر مساله نزاع عربستان و قطر محسوب می شود. کارشناسان امور بین الملل اعتقاد دارند که قطر درپی حفظ روابط خوب خود با جمهوری اسلامی ایران است ولی عربستان، ایران را خطر بزرگی برای امنیت کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس می داند و از این رو سیاست خارجی این دو کشور با یکدیگر دچار تنش شده است.

با این اوصاف باید منتظر شکل‌گیری معادلات جدید در این حوزه بود. حوزه ای که خارج از بحث شورا مشترکاتی نیز با دیگر کشورهای قدرتمند منطقه دارد و می‌تواند قطب بندی جدیدی را در این زمینه در سطح منطقه ایجاد کند. به عنوان مثال حزب عدالت و توسعه به رهبری رجب طیب اردوغان نیز یکی از بازنده های میدان معادلات بیداری اسلامی است که پیش از این با حمایت از حزب اخوان المسلمین سعی داشت سیاست خود را به عنوان الگوی حکومتی در این کشور پیاده کند اما با کودتایی که با حمایت مالی عربستان صورت گرفت این کشور نیز در این عرصه ناکام ماند. ترکیه و قطر در این زمینه ارتباط و همکاری مستمری داشته اند. ترکیه اگر بتواند بحران داخلی خود را به خوبی مدیریت کند شاید به صف مخالفان سیاست‌های عربستان بر ضد اخوان المسلمین بپیوندد.

شورای همکاری خلیج فارس نیز از سوی دیگر دارای پتانسیل قطب بندی اعتراضی بر ضد سیطره عربستان است که ممکن است با اتحاد عمان و قطر و همچنین سیاست‌های یکجانبه و شدید اعضای دیگر شورا بر ضد قطر شدت بگیرد. به هر جهت به نظر می‌رسد موضوع نزاع قطر و عربستان زخم کهنه و شکاف عمیقی را دراین زمینه نمایان ساخت که این موضوع در آینده می‌تواند مرکز تحولات آینده این شورا باشد.

 فردا