ویژه‌نامه تحلیلی تبیینی عماد
۰۱ دی ۱۴۰۳ - ۱۷:۴۲
نبود مدیریت بر فضای مجازی و اهمیت حکمرانی بر این فضا کلیدواژه‌های پرتکراری هستند که در سال ۱۴۰۰ بارها از سوی مقام معظم رهبری خطاب به مسئولان و مردم تکرار شدند.
به گزارش پایداری ملی به نقل از خبرگزاری مهر، اهمیت فضای مجازی و دغدغه‌های حاکم بر این فضا طی سال‌های اخیر در بیانات رهبر انقلاب بارها شنیده شده است و ایشان در اظهارات متعددی غفلت از آسیب‌های مرتبط با این فضا را گوشزد کرده و تعابیری راهبردی به کار گرفته‌اند. حتی ایشان در جایی فرمودند: «اگر من امروز رهبر انقلاب نبودم حتماً رئیس فضای مجازی کشور می‌شدم» که این بیانات اهمیت فضای مجازی را نشان می‌دهد.رهبر انقلاب در جایی دیگر نیز فرموده اند: «اهمیت فضای مجازی به اندازه اهمیت انقلاب اسلامی است».
اگرچه این اظهارات و تعابیر راهبردی مقام معظم رهبری، تبیین اهمیت فضای مجازی را به همراه دارد و یکی از اولویت‌ها و ارجحیت‌های مدیریت اجرایی کشور را به روشنی بیان می‌کند اما با این وجود، بی توجهی به مدیریت عالمانه و هوشمند مسائل مرتبط با فضای مجازی در کشور و نبود اعمال حاکمیت جمهوری اسلامی بر این فضا سبب شد تا رهبر انقلاب در بیش از ۱۰ سخنرانی در سال ۱۴۰۰ اشاره مستقیم به ابعاد مختلف فضای مجازی داشته باشند. ایشان در روز اول فروردین ۱۴۰۰ از ولنگاری فضای مجازی انتقاد کردند و طی سال گذشته نیز در بیانات دیگری نیز این موضوع را به مسئولان گوشزد کردند.
«ول بودن» فضای مجازی افتخار ندارد
مقام معظم رهبری در ابتدای سال ۱۴۰۰ و در سخنرانی نوروزی خطاب به ملت ایران با اشاره به سوء‌استفاده و منفی‌بافی برخی‌ها با بزرگنمایی مشکلات موجود به خصوص در فضای مجازی و تبلیغات خارجی دشمنان گفتند: برخی آیه یأس می‌خوانند و راه را بن‌بست نشان می‌دهند اما اصلاً این‌طور نیست و ایران می‌تواند با استفاده از ظرفیت‌های مختلف داخلی از شکوفاترین اقتصادهای منطقه و حتی جهان باشد.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با اشاره به استفاده حداکثری از فضای مجازی برای دلسرد کردن مردم و همچنین از رونق انداختن انتخابات، از نحوه مدیریت فضای مجازی در کشور انتقاد کردند و گفتند: همه کشورهای دنیا روی فضای مجازی خودشان اِعمال مدیریت می‌کنند، در حالی که ما افتخار می‌کنیم به اینکه ما فضای مجازی را ول کرده‌ایم! این افتخار ندارد؛ این به هیچ وجه افتخار ندارد. فضای مجازی را باید مدیریت کرد.
رهبر انقلاب اسلامی تأکید کردند: مردم باید از فضای مجازی که وسیله آزادی است، استفاده کنند اما این فضا را نباید در اختیار دشمن قرار داد که بتواند علیه کشور و علیه ملّت توطئه کند. اما متأسفانه در فضای مجازی کشور ما آن رعایت‌های لازم با وجود این همه تأکیدی که من کرده ام صورت نمی‌گیرد و در یک جهاتی واقعاً «ول» است، که بایستی آن کسانی که مسئول هستند حواسشان باشد.
فضای مجازی نیازمند راه‌های ابتکاری و فکر نو
رهبر انقلاب در ۲۱ اردیبهشت ماه ۱۴۰۰ نیز در ارتباط تصویری با نمایندگان تشکل‌های دانشجویی در بیاناتی به مساله آسیب‌های ناشی از فضای مجازی اشاره کردند و گفتند: مسائل جدیدی هم هست که در گذشته نبود؛ از جمله فضای مجازی که یک مسئله جدیدی است، پدیده‌ی تازه‌ای است و قبلاً این پدیده وجود نداشته است بنابراین، برای پیشگیری از مشکلات ناشی از این پدیده -بالاخره هر پدیده‌ای یک مشکلاتی دارد، یک منافعی دارد- و برای اینکه کشور و جامعه از مشکلاتش و ضررهایش و آسیب‌هایش مصون بماند، امروز به فکرهای جدید و راه‌های ابتکاری و در واقع دانش و فکر نو نیاز است.
هر چه در فضای مجازی برجسته شد، حتماً خواست مردم نیست
بیانات رهبر انقلاب در روز ششم خرداد ۱۴۰۰ در ارتباط تصویری با نمایندگان مجلس شورای اسلامی در آستانه انتخابات ریاست جمهوری نیز به مساله استفاده از فضای مجازی اختصاص یافت.
ایشان گفتند: من شنیدم گفته شده که نامزدها در مناظرات و در گفتگوها نظر خودشان را در باب فضای مجازی بگویند یا در باب سیاست خارجی بگویند؛ نه آقا، مسئله اصلی مردم فضای مجازی و سیاست خارجی و ارتباط با این دولت و آن دولت نیست؛ مسئله اصلی مردم چیزهای دیگر است؛ مسئله اصلی مردم بیکاری جوان‌ها است، مسئله اصلی مردم معیشت طبقات ضعیف جامعه است.
مقام معظم رهبری فرمودند: برنامه مخالفین هم -که ما تا حدودی اطلاع داریم- به جان هم انداختن طرف‌دارها است؛ طرف‌دار این نامزد با طرف‌دار آن نامزد، این علیه او بد بگوید، او علیه این بد بگوید و آنها از فضای مجازی دارند به این وسیله استفاده می‌کنند؛ یعنی در فضای مجازی از زبان یک نفری در این ستاد، علیه یک کسی در آن ستاد و از زبان او علیه این به دروغ یک حرفی منتشر می‌کنند و اینها را به جان هم می‌اندازند؛ این برنامه است، توجه داشته باشید. انگیزه‌های دشمنان برای اخلال و ایجاد اختلال انگیزه‌های خیلی عمیقی است و دنبال این مسئله هستند.
ایشان افزودند: در فضای مجازی یک چیزهایی برجسته می‌شود که اینها لزوماً بازتاب خواست مردم نیست. این جور نیست که هر چه در فضای مجازی برجسته شد، حتماً خواست مردم است؛ نخیر، گاهی یک چیزی را برجسته می‌کنند، بزرگ می‌کنند.
انتقاد مجدد رهبری از رها بودن فضای مجازی
رهبر انقلاب بار دیگر در سخنرانی تلویزیونی به مناسبت سی‌ودومین سالگرد رحلت امام خمینی در ۱۴ خرداد ۱۴۰۰ به مساله رهابودن فضای مجازی انتقاد کردند.
ایشان گفتند: در جریان عدم احراز صلاحیت، به بعضی از کسانی که صلاحیتشان احراز نشده بود جفا شد، ظلم شد؛ یا به خودشان یا به خانواده‌هایشان نسبت‌هایی داده شد که واقعیت نداشت؛ به کسانشان نسبت‌هایی داده شد و خانواده‌های محترم و عفیف، دچار مواجهه با یک چنین نسبت‌هایی شدند. اینها گزارش‌های خلافی بود، غلطی بود؛ بعد هم ثابت شد که خلاف است، معلوم شد که خلاف است، منتها در دهان مردم پخش شد و متأسّفانه در فضای مجازی؛ اینکه من می گویم فضای مجازی رها است، یک نمونه‌اش همین است که بدون هیچ قید و بندی این چیزها را منتشر کردند.
مقام معظم رهبری افزودند: حفظ آبروی انسان‌ها جزو مهمترین مسائل است. جزو بالاترین حقوق انسان‌ها است. خواهشم این است و مطالبه‌ام از دستگاه‌های مسئول این است که جبران کنند. مواردی که یک گزارشی خلاف واقع داده شده مربوط به فرزند کسی، مربوط به خانواده کسی، بعد هم معلوم شده که خلاف واقع است، این را جبران کنند و اعاده حیثیت کنند.
امکانات فضای مجازی برای روشنگری مغتنم است
حضرت آیت الله خامنه ای در پایان مراسم عزاداری اربعین حسینی در ۵ مهرماه ۱۴۰۰ در بیاناتی امکانات ناشی از فضای مجازی و رسانه‌ای را برای روشنگری و پاسخ به ابهامات مغتنم خواندند و فرمودند: از این کاری که بعضی‌ها در فضای مجازی یا در مطبوعات و در مقاله‌ها و اینجا و آنجا انجام می‌دهند که با دشنام، با تهمت و فریب و دروغ با افکار عمومی مواجه می‌شوند، باید بشدت اجتناب کرد.
رعایت عدالت در فضای مجازی
ایشان در دوم آبان ماه ۱۴۰۰ در دیدار میهمانان کنفرانس وحدت اسلامی و جمعی از مسئولان نظام گفتند: برای رعایت عدالت باید توجه شود که عدالت فقط هم عدالت در تقسیم اموال و ثروت نیست؛ عدالت در همه چیز است؛ عادلانه برخورد کردن [در همه چیز]. امروز در فضای مجازی انسان گاهی اوقات بی‌عدالتی مشاهده می‌کند؛ خلاف می‌گویند، تهمت می‌زنند، دروغ می‌گویند، قول بغیر علم می‌گویند؛ اینها بی‌عدالتی است، اینها نباید انجام بگیرد. آن کسی که با فضای مجازی سر و کار دارد، باید خودش مراقبت کند، و آن کسی که فضای مجازی را در اختیار دارد، باید مراقبت مضاعف کند که این کارها انجام نگیرد. یاد بگیریم، عادت کنیم که عادلانه با مردم رفتار بکنیم.
فضای مجازی زیر کلید مستکبران است
رهبر انقلاب در روز ۱۱ دی ماه ۱۴۰۰ در دیدار خانواده و ستاد سالگرد شهید سپهبد حاج قاسم سلیمانی در بیاناتی، شأن برخورد حذفی مستکبران با شهید سلیمانی در فضای مجازی را نشانه ترس آنها حتی از اسم شهید و واهمه‌شان از رواج و تکثیر آن الگوی گران‌سنگ دانستند و گفتند: در دنیای امروز، فضای مجازی زیر کلید مستکبران است و این واقعیت باید مسئولین فضای مجازی کشور را نیز هوشیار کند تا به‌نحوی عمل کنند که دشمن نتواند به هر شکل و هر جا که اراده کرد، در فضای مجازی برخورد کند.
ایشان تاکید کردند: امروز هم مستکبران از نام او وحشت دارند، از یاد او وحشت دارند؛ ببینید در فضای مجازی لابد بیشتر از من اطلاع دارید دیگر؛ با اسم او چه برخوردی دارند می‌کنند؛ این هم یک تنبیه دیگری است، تنبه بیشتری است برای ما و مسئولین فضای مجازی کشور که بفهمند چه کار باید بکنند، تا دشمن نتواند هر جور دلش می‌خواهد، یا هر جایی که دلش می‌خواهد رفتار کند.
برخی با وسوسه‌های خود در فضای مجازی جوانان را ناامید می‌کنند
مقام معظم رهبری در ۱۹ دی ماه ۱۴۰۰ در ارتباط تصویری با مردم قم در بیاناتی تاکید کردند: توجه کنید که یکی از کارهایی که امروز به شدت در برنامه‌ریزی‌های دشمنان انقلاب و دشمنان نظام جمهوری اسلامی مطرح است، عبارت است از حساسیت‌زدایی نسبت به اصول و بینات و مبانی انقلاب. مردم حساسند دیگر؛ مردم نسبت به مسائل اساسی انقلاب حساسند؛ کسی به این مبانی تعرض کند، مردم موضع می‌گیرند. می‌خواهند این حساسیت را به تدریج کم کنند؛ این هم باز از راه همین تبلیغات وسیعی است که این روزها در فضای مجازی، در رسانه‌های جمعی بیگانه به انواع مختلف انجام می‌گیرد. گاهی حرف بعضی افراد گوناگون را، آدم‌هایی را که خیلی ارزشی هم ندارند نه حرفشان، نه فکرشان برجسته می‌کنند و بزرگ می‌کنند افراد کم‌مایه و پُرمدعایی هستند که همین مبانی انقلاب را، اصول انقلاب را زیر سوال می‌برند.
ایشان فرمودند: اینها بخشی از یک جنگ نرم وسیع و متنوع دشمن است که این را دنبال می‌کنند. باید به این توجه داشت و در مقابل این حساسیت‌زدایی ایستاد. اهل فکر، اهل قلم، اهل بیان، اهل فعالیت‌های گوناگون اجتماعی، اهل فعالیت در فضای مجازی، آن کسانی که می‌توانند و دستشان باز است، در این زمینه مسئولیت دارند؛ و نگذارند که دشمنان به تدریج این حساسیت و حمیت مردمی را کمرنگ کنند.
رهبر انقلاب افزودند: البته تذکرات دیگری هم هست که بارها گفته شده: تقویت امید و چشم‌انداز به آینده؛ این یکی از مسائل مهم امروز ما است. کسانی هستند که سعی می‌کنند امید را در جوان‌ها تضعیف کنند و جوان‌ها را نسبت به آینده ناامید و بی‌اعتماد کنند، تا چشم‌اندازی در مقابل آنها وجود نداشته باشد؛ این وظیفه ما است که این امید را در دل‌ها تقویت بکنیم. تقویت این امید فقط هم با حرف زدن نمی‌شود؛ با تلاش، با حرکت باید باشد. مسئولین کشور، دولتمردان کشور که بحمدالله مشغول کار و فعالیت هستند، به این نکته توجه کنند که بسیاری از کارهای مثبت آنها می‌تواند دل جوان‌ها را پر از امید کند، لبریز از امید کند و اینها را امیدوار کند. وقتی که جوان امید داشت، در میدان‌های مختلف خوب کار می‌کند، خوب تلاش می‌کند، خوب درس می‌خواند، خوب تحقیق می‌کند. یکی این است که نگذارید بعضی با وسوسه‌های خود در فضای مجازی و غیر فضای مجازی در جهت مخالف امیدوار کردن جوان‌ها حرکت کنند.
قدرت‌های غربی از فضای مجازی برای تخریب جمهوری اسلامی استفاده می‌کنند
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در روز ۱۹ بهمن ماه ۱۴۰۰ در دیدار فرماندهان و کارکنان نیروی هوایی و پدافند هوایی ارتش، دیکتاتوری رسانه‌ای را یکی از انواع دیکتاتوری قدرت‌های غربی با وجود ادعای آزادی بیان آنها خواندند و با اشاره به مصادیقی از آن همچون حذف نام و عکس شهید سلیمانی در فضای مجازی خاطرنشان کردند: آنها هر کلمه و تصویری را که با سیاست‌های غربی معارض باشد، ممنوع الانتشار می‌کنند و در مقابل از همین فضا برای تخریب اسلام و جمهوری اسلامی، استفاده حداکثری می‌کنند.
ایشان گفتند: قدرت‌های غربی معروف به دیکتاتوری هستند دیگر، یعنی همین‌هایی که حالا به خیال خودشان، به ادعای خودشان با دیکتاتوری‌های دنیا می‌خواهند مقابله کنند، خودشان دیکتاتورترین‌ها هستند؛ در زمینه سیاسی، در زمینه اقتصادی، نسبت به همه دنیا دیکتاتوری به خرج می‌دهند. امروز یک قلم بر این دیکتاتوری‌ها افزوده‌اند و آن، دیکتاتوری رسانه‌ای است؛ دیکتاتوری رسانه‌ای. یعنی مثلاً فرض کنید که شما در مجموعه فضای مجازی اسم شهید سلیمانی را نمی‌توانید بیاورید، حذف می‌کنند. در فضای مجازی که کلیدش دست آنها است و زیر کلید آنها است، تحمل اسم شهید سلیمانی را ندارند، تحمل عکس او را ندارند؛ امروز این جور است.
بخش نرم افزاری جنگ نرم نیازمند تقویت و نوآوری
رهبر انقلاب در ۱۹ اسفند ۱۴۰۰ نیز در دیدار اعضای مجلس خبرگان رهبری، وضعیت کشور در بخش سخت‌افزاری جنگ نرم و فضای مجازی را نسبتاً خوب و البته نیازمند بهبود و همت رئیس‌جمهور و همکاران برشمردند و گفتند: اما بخش نرم‌افزاری یعنی بیان سخن نو با شیوه‌های جذاب نیازمند تقویت و نوآوری است.
ایشان فرمودند: در جنگ‌های سخت با سلاح‌های قدیمی دیگر نمی‌شود جنگید. امروز با شمشیر و با نیزه و با این چیزها، نمی‌شود به جنگ توپ و موشک و مانند اینها رفت. در جهاد تبیین هم همین جور است؛ با شیوه‌های قدیمی نمی‌شود کار کرد. البته بعضی از شیوه‌های قدیمی جایگزین ندارد، مثل منبر، مثل مداحی؛ اینها قدیمی است اما اینها جایگزین ندارد؛ اینها همچنان اثرگذار است و هیچ چیز دیگری جای اینها را نمی‌گیرد، لکن از لحاظ ابزارهای گوناگون باید به روز حرکت کرد. البته ما امروز در این زمینه سلاح‌های سخت‌افزاری‌مان خوب است؛ یعنی بخش فضای مجازی و امثال اینها بالاخره فعالند و کار می‌کنند و اگر چه فضای مجازی مشکلاتی دارد که ان‌شاء‌الله جناب آقای رئیسی و دوستانشان باید همت کنند و هر چه زودتر باید این مشکلات برطرف شود لکن به هر حال در دسترس است.
مقام معظم رهبری تاکید کردند: کارهایی که بایستی انجام بگیرد، از لحاظ سخت‌افزاری در دسترس است؛ مهم بخش نرم‌افزاری قضیه است. سلاح تبیین یک بخش نرم‌افزاری مهمی دارد؛ در اینجا بایستی نوآوری صورت بگیرد، بایستی سخن نو گفته شود و شیوه نو در بیان ذکر شود.
مهمترین راهکار نهادینه سازی الزامات و ضوابط پدافند غیرعامل در دستگاه‌های اجرایی را چه می دانید؟!