قطعی چندساعته شبکه‌های اجتماعی فیس‌بوک، اینستاگرام و برنامه پیام‌رسان واتس‌آپ در روزهای گذشته به تأملاتی دوباره درباره نقش مخرب این رسانه‌ها بر زندگی مردم منجر شده است.
به گزارش پایداری ملی به نقل از تسنیم، دو شب پیش به‌ناگاه شبکه‌های اجتماعی فیس‌بوک و اینستاگرام و اپلیکیشن پیام‌رسان واتس‌آپ که هر سه زیرمجموعه ابرشرکت فیس‌بوک هستند دست‌کم برای 6 ساعت از دسترس خارج شدند.
شرکت مادر این شبکه‌ها یعنی فیس‌بوک به‌مدیریت «مارک زاکربرگ»، دلیل این خرابی را «تغییرات در پیکربندی» سرورها اعلام کرد. بنا بر گزارش‌ها گستردگی این اختلال دیجیتالی تا به آنجا بود که حتی کارکنان شرکت فیس‌بوک نیز امکان دسترسی به سیستم‌های داخلی را نداشته‌اند.
شرکت فیس‌بوک ابتدا در بیانیه‌ای اعلام کرد اختلال در خدمات‌رسانی این رسانه‌ها به‌دلیل یک مشکل فنی است. واتس‌آپ اعلام کرد از بروز اختلال در خدمات آن آگاه است و از کاربران خواست صبور باشند. در اینستاگرام مشاهده فیلم و عکس با اختلال و حتی قطعی مواجه شد.
پس از ازسرگیری فعالیت‌ها، فیس‌بوک در یک بیانیه مطبوعاتی اعلام کرد: «افراد و مشاغل بسیاری در سراسر جهان به فعالیت‌های ما وابسته‌اند تا ارتباط‌هایشان را حفظ کنند. ما از کسانی که تحت تأثیر این مشکل قرار گرفتند عذرخواهی می‌کنیم.»
رویترز در گزارش خود دلیل قطعی این رسانه‌های اجتماعی را یک حمله سایبری اعلام کرد اما شرکت فیس‌بوک ضمن رد این گزارش اعلام کرد دلیل اختلال در سرویس‌های فیس‌بوک فنی است.
رسانه‌های بین‌المللی در ساعات اولیه این اختلال جهانی اعلام کردند بر اثر قطعی خدمات و قطع سراسری و همزمان سه رسانه اجتماعی فیس‌بوک، اینستاگرام و واتس‌آپ، شرکت فیس‌بوک متحمل یک ضرر 160میلیون دلاری شده است و ارزش سهام آن نیز 5. 5 درصد سقوط کرده است.
اگرچه ایجاد اختلال در کار شبکه‌های اجتماعی به‌دلیل مشکلات فنی یا نقص‌های امنیتی که به‌طور موقت دسترسی کاربران را به خدمات مسدود می‌کند امر غیرمعمولی نیست، اما بر اساس نظر پلت‌فرم «داون دیتکتور» که فعالیت رسانه‌های دیجیتال را رصد می‌کند، آنچه در روز دوشنبه اتفاق افتاده «بزرگترین وقفه‌ای است که تاکنون مشاهده شده است».
کاربران شرکت فیس‌بوک پیش از این در ماه‌های مارس و جولای سال جاری نیز شاهد اختلالات گسترده در رسانه‌های مختلف وابسته به آن بودند.
قطعی چندساعته این شبکه‌ها، اما به آشکارشدن و شکل‌گیری تأمل‌های دوباره درباره تأثیر مخرب این شبکه‌ها بر زندگی مردم دنیا و وابستگی‌های مخرب به آنها منجر شده است.
جهان بدون فیس‌بوک و افشاگری‌های بی‌سابقه
وقفه بی‌سابقه در کار فیس‌بوک و زیرمجموعه‌های آن یک روز پس از آن روی داد که فرانسس هوگن، از مهندسان و مدیر تولید پیشین فیس‌بوک در جریان مصاحبه با شبکه تلویزیونی «سی‌بی‌اس» آمریکا دست به افشاگری علیه این شرکت زد.
هوگن که در ماه مه شرکت فیس‌بوک را ترک کرده و پیش از این مجموعه‌ای از اسناد داخلی این شرکت را در اختیار وال استریت ژورنال قرار داده بود داده‌هایی منتشر کرد که نشان می‌داد فیس‌بوک منافع اقتصادی را به منافع عمومی ترجیح داده است.
این اسناد نشان می‌دهند فیس‌بوک به‌مدت سه سال تحقیقاتی را روی کاربران شبکه اینستاگرام انجام می‌داده است تا تأثیر مطالب آن را روی نوجوانان دریابد. این تحقیقات نشان داده بود که محتواهایی که با موضوع بدن زن ایده‌آل در این شبکه منتشر می‌شود، خطرات مربوط به سلامت روان را در نوجوانان پیچیده افزایش می‌دهد.
فرانسس هوگن همچنین اسنادی مربوط به انتخابات ریاست‌جمهوری نوامبر2020 آمریکا را افشا کرد که نشان می‌داد فیس‌بوک الگوریتم‌های خود برای کاهش انتشار اطلاعات نادرست را تغییر داده و «به‌محض پایان انتخابات» این گروه دوباره آنها را پیکربندی کرده است؛ چرا که به‌گفته او مدیران این شرکت «سود را بر امنیت ترجیح می‌دادند».
کارمند سابق فیس‌بوک، از قانون‌گذاران آمریکایی خواست که قوانینی برای این غول رسانه‌های اجتماعی تنظیم کنند. او می‌گوید: «تا زمانی که فیس‌بوک در سایه فعالیت می‌کند و نتایج تحقیقات خود را از منظر عمومی پنهان می‌دارد پاسخگو نخواهد بود.»
هوگن روز سه‌شنبه بعد از قطعی فیس‌بوک در مجلس سنا حاضر شد و از مزایای قطع این شبکه گفته بود: «برای بیش از 5 ساعت از فیس‌بوک برای دامن زدن به تفرقه‌ها، بی‌ثبات کردن دموکراسی‌ها و ایجاد حس بد در زنان نسبت به بدن‌هایشان استفاده نشد.»
او به‌خصوص درباره آثار مخرب رسانه‌های وابسته به فیس‌بوک بر کودکان اظهارنظر کرد و جذابیت اینستاگرام برای کودکان را به دخانیات تشبیه کرد. هوگن گفت: «درست مثل سیگار است... نوجوان‌ها روی رفتارهایشان خودتنظیمی ندارند.»
هوگن گفت فیس‌بوک در مناطقی مانند اتیوپی «به‌معنای واقعی کلمه به خشونت‌های قومی» دامن می‌زند.
گزارش‌های وال استریت ژورنال نیز نشان داد که این شرکت هنگام ایجاد تغییر در الگوریتم محتوایی خود به افزایش قطبی شدن آن‌لاین دامن زده و نتوانسته است اقدامی برای کاهش تردید کاربران خود برای دریافت واکسن کرونا انجام دهد.
همچنین این شرکت از آسیبی که اینستاگرام به سلامت روانی دختران نوجوان می‌رساند نیز آگاه بوده است. مدیر اجرایی شرکت فیس‌بوک، مارک زاکربرگ، در یک پست عمومی این مدعیات را رد کرد.
وی معتقد است، مشکل اصلی فیس‌بوک تغییری است که این رسانه اجتماعی در سال 2018 در الگوریتم‌های خود ایجاد کرد تا تعیین کند کاربران چه محتواهایی را در پلت‌فرم‌های آن ببینند.
«هاوگن» اظهار داشت: «تحقیقات فیس‌بوک نشان می‌دهد محتوایی که نفرت‌پراکن است، محتوایی که فریبنده و محتوایی که دوقطبی‌ساز است، راحت‌تر می‌تواند مردم را تحریک به عصبی شدن کند.»
وی در بخش دیگری گفت که اگر فیس‌بوک الگوریتم‌های خود را تغییر دهد تا در حالت امن باشد، مردم تمایل دارند زمان کمتری را روی این پلت‌فرم بگذرانند، تبلیغات کمتری را کلیک کنند و پول کمتری را برای آن به ارمغان بیاورند.