اثربخشی چشمگیر "پاستوکووک" بر واریانت‌های واکسن‌گریز کرونا

به گزارش پایداری ملی به نقل از ایسنا، پرفسور ویسنته ورز بنکومو_ رئیس انستیتو فینلای کوبا در نشستی خبری با محوریت همکاری های مشترک با ایران برای تولید واکسن کرونا که با حضور دکتر علیرضا بیگلری - رییس انستیتوپاستور ایران برگزار شد، گفت: موسسه انستیتو فینلای که مسوولیتش را دارم بیش از ۳۰ سال پیش برای کنترل اپیدمی‌های مختلف مخصوصا مننژیت B تاسیس شد و واکسن‌های مختلف را در دهه‌های اخیر هم در سطح کوبا و هم در سطح بین المللی تولید کرده است. در حقیقت فلسفه شکل‌گیری انستیتو فنیلای بر اساس تولید اولیه واکسن پنوموکوک بود و بعد از تولید موفق آن دولت کوبا تصمیم گرفت که برای ارتقای این موسسه واکسن ساز سرمایه گذاری کند.

وی افزود: فیدل کاسترو که رییس جمهور ما بود به طور خاص خودش نقش خیلی موثری برای رشد موسسه داشت تا به وضعیت فعلی برسد. در سال‌های بعد فعالیتی که ما داشتیم تولید واکسن برای کودکان را داشتیم و به طور خاص هموفیلوس آنفلوآنزا را تولید کردیم که اکنون در حال استفاده از آن هستیم. واکسن فعلی که در حقیقت بر اساس همکاری مشترک با طرف ایرانی پیش می‌رود اولین واکسن کرونایی است که بر پایه شیمی بنا نهاده شده است؛ و این همان چارچوبی است که برای واکسن پنوموکوک هم استفاده کردیم و ۱۵ سال طول کشید تا این پلتفرم تولید واکسن را راه اندازی کنیم. ابتدای شکل‌گیری همین واکسن هم( پنوموکوک) بر پایه همکاری مشترک با انستیتوپاستور ایران بود.

وی در ادامه تاکید کرد: مشکل و چالش جدی این بود که واکسن‌های پنوموکوک اصلی در کشور آمریکا تولید می‌شود و این برای ایران و کوبا دسترسی به واکسن را با چالش جدی مواجه می‌کرد؛ بنابراین به خاطر این چالش که شامل تحریمهای کشور آمریکا بود، تصمیم گرفتیم همکاری مشترک ایران و کوبا را رقم بزنیم که هر دو از چالش‌های تحریمی تحت تاثیر بودند و واکسن پنوموکوک را برای کودکان تولید کنیم. بنابراین اولین همکاری ما با انستیتو پاستور ایران حدود چهار سال پیش برای واکسن پنوموکوک شکل گرفت و این همکاری علمی و تکنولوژی بود که هر دو موسسه به یکدیگر کمک موثری داشتند.

رییس انستیتو فینلای کوبا ادامه داد: سال گذشته درگیر پاندمی کووید۱۹ شدیم و همه ما از این اتفاق که دنیا با آن درگیر شده بود غافلگیر بودیم و می دانستیم باید پاسخ صریحی به این پاندمی دهیم و آن تجربه‌ای که در سالیان گذشته برای پنوموکوک رقم زده بودیم فرصت خوبی بود که از تجربه آن برای واکسن کووید استفاده کنیم.

وی افزود: این همکاری مشترک بر پایه واکسنی است که در کوبا "سوبرانا۲" تولید و نامیده می‌شود و "پاستوکووک" که در ایران تولید و استفاده می‌شود و هدف گذاری این واکسن پیشگیری از بیماری و حتی پیشگیری از انتقال عفونت است. الان خوشحالم که بگویم که توانستیم فاز سه کارآزمایی بالینی در کوبا را با موفقیت به پایان برسانیم و خیلی خوشحالم که اثربخشی واکسن در کشور کوبا و در کارآزمایی بالینی سوم ۹۱.۲ درصد نشان داده شده است. ۹۱.۲ درصد پیشگیری از فرم‌های علامتدار بیماری است و خوشحالم که این واکسن ۷۵ درصد در پیشگیری از عفونت و انتقال بیماری اثر داشته است.

وی در ادامه تاکید کرد: مهم است علاوه بر اینکه جلوی بیماری را می‌گیریم بتوانیم جلوی انتقال ویروس را هم بگیریم. این خیلی خوشحال کننده است که واکسن قوی و قابل اتکا داریم و کارآزمایی بالینی واکسن در ایران هم در چندین استان با موفقیت پیش می‌رود و بر اساس نتایج فاز ۳ کارآزمایی بالینی که در ایران انجام شد و در هفته های آینده نتایج آن مشخص می‌شود بر اساس یافته‌های مشترک ایران و کوبا آن وقت می توان مستندات قوی را برای ارائه به سازمان جهانی بهداشت برای گرفتن مجوزهای لازم از این سازمان بین الملی داشته باشیم.

ویسنته اظهار کرد:  چیزی که انتظار داشتیم این بود که واکسن بی خطر باشد که نتایج فعلی ما هم این را نشان می‌دهد. از این نظر که ما واکسن کونژوگه که پلتفرم تولید واکسن است را به صورت معمول در کودکان هم استفاده می کنیم که نشان می دهد واکسن بی خطری است. به همین دلیل هم ما فاز یک و دو این واکسن را در کودکان در کشور کوبا آغاز کردیم و خوشبین هستیم که تا آخر تابستان بتوانیم نتایج مطالعه روی کودکان را هم داشته باشیم و این برای افرادی مثل من که پدربزرگ هستم خوشحال کننده است که بتوانیم بچه های خود  را از پاییز به مدرسه بفرستیم.

وی افزود: نکته مهم این است که زمانی که داشتیم کارآزمایی بالینی در کشور کوبا را انجام می دادیم سویه غالب در کشورمان سویه آفریقای جنوبی بود که ۷۴ درصد واریانت هایی که شناسایی کردیم از آفریقای جنوبی بود که یک واریانت واکسن گریز محسوب می‌شود. بنابراین آن اثربخشی ۹۱.۲ درصدی در شرایطی بود که واریانت آفریقای جنوبی در کشور کوبا در گردش بوده است.

وی همچنین گفت: ما در عین حال مطالعه خود را بر اساس دو دوز سوبرانای۲ در کشور کوبا انجام دادیم  و مطالعه نشان داد اثربخشی این واکسن در دو دُز به تنهایی ۶۵ درصد است که با استفاده از دوز یادآور (سوبرانا پلاس) می توانیم به ۹۱.۲ در شرایط پر چالش از نظر واریانت های در گردش ارتقا دهیم و این برای ما یک ایده خیلی خوبی بود که بخواهیم از این سوبرانا پلاس به عنوان دُز یادآور در افرادی که سابقه ابتلای قبلی به بیماری داشتند استفاده کنیم و برای آنها به عنوان تک دوز واکسن استفاده می‌کنیم.

ویسنته همچنین گفت: شاید ایمنی جمعی ناشی از واکسن بتواند برای واریانت‌های در گردش فعلی پاسخگو باشد اما این دغدغه جدی وجود دارد که برای  واریانت‌های بعدی واکسن نتواند پاسخگو باشد، اما سوبرانا پلاس این قابلیت را دارد که تغییراتی در آن دهیم که برای واریانتهایی که ممکن است در آینده چالش بشری باشد پاسخگو باشد.

ویسنته گفت: خیلی خوشحال هستم که بگویم بعد از انجام فاز یک و دو کارازمایی بالینی در استفاده از تک دوز سوبرانا پلاس در افرادی که سابقه ابتلای قبلی به بیماری داشتند افزایش معنادار و ۱۰۰ برابر افزایش آنتی بادی اتفاق افتد. ما بر اساس آن اولویت‌های مشترکی که بین ایران و کوبا تعریف شده بود که بتوانیم واکسن خوبی تولید کنیم، خوشبختانه در  مدت همکاری که داشتیم همکاری علمی و تکنولوژی مشترک و موثری داشتیم و مشارکت انستیتوپاستور ایران یک مشارکت جدی علمی در تولید واکسن فعلی بود.

وی افزود: امیدوارم که بتوانیم در هفته‌های آینده جشن مشترک در مورد به ثمر رسیدن همکاری مشترک با انستیتوپاستور ایران و دکتر بیگلری را داشته باشیم.

ویسنته همچنین در ادامه صحبتهایش افزود: کشور کوبا این تعهد را دارد که اگر ظرفیت تولید واکسن در ایران در ابتدا به حد مطلوب نرسد، نصف واکسنی که تولید می‌کند را به ایران بدهد و همکاری وجود خواهد داشت.

وی در پاسخ به سوال ایسنا درباره ارزیابی اش از همکاری با ایران، گفت: در شرایط فعلی مسافرت سخت است و اگر من به ایران آمده ام برای این است که به شبهات پاسخ دهم که ما یک همکاری خوب با ایران داریم و نتیجه این همکاری این است که یک به اضافه یک جوابی بیشتر از ۲ خواهد داشت و این نتیجه همکاری ما با انستیتو پاستور است که از آن خشنودیم.

ویسنته در ادامه صحبتهایش گفت: سوبرانا پلاس یک دُز یادآور برای سوبرانا۲ جهت استفاده در افرادی است که سابقه بیماری دارند. در عین حال مطالعات تکمیلی انجام می‌دهیم که سوبرانا پلاس حتی می‌تواند به عنوان دُز یادآور سایر واکسن‌ها هم استفاده شود. شواهد نشان می‌دهد سوبرانا پلاس ایمنی مناسبی در برابر واریانت‌های جهش یافته دارد. در عین حال این ظرفیت باز مهندسی برای تغییراتش وجود دارد تا در برابر سایر واریانت‌ها ایمنی مناسبی داشته باشد.

وی درباره کارآزمایی واکسن بر کودکان، افزود: انتظار داریم نتایج فاز دوم تا آخر تابستان مشخص شود و در عین حال به نظر نمی‌رسد نیازی به انجام فاز سه کارآزمایی بالینی در کودکان باشد و خوشبین هستیم که اجازه استفاده اضطراری در کودکان را کسب کنیم.

ویسنته تاکید کرد: تیم بالینی ما در یک هفته گذشته از بازدیدهایی که از مراحل کارآزمایی ایران داشتند هیجان زده شدند. آنچه همکارانم گفتند این بود که استانداردهای لازم در کارآزمایی بالینی بسیار خوب رعایت شده است. همچنین به من گفتند خیلی چیزها از این کارآزمایی بالینی یاد گرفتند.

وی افزود: به جز ایران شرکای علمی دیگری برای تولید واکسن کرونا داریم و محققینی از ایتالیا، فرانسه و چین همراهی می‌کنند و از نظرات آنها برای ارتقای واکسن استفاده کردیم.

ویسنته بیان کرد: اضافه کردن توکسئوتید کزاز به پروتئین نوترکیب هم افزایش ایمنی ایجاد می‌کند و هم از عفونت و بیماری پیشگیری می‌کند و این برتری این واکسن در برابر سایر واکسن‌ها است. این واکسن دو جزء مجز دارد که هر کدام خاصیت خود را دارد که با اتصال آن سیستم ایمنی این دو جزء را واحد شناسایی می‌کند و پاسخ بهتری می‌دهد.

وی درباره پیش بینی از حضور کرونا در آینده بیان کرد: عوامل مدیریتی و سیاسی در این موضوع اثرگذار است. متاسفانه واکسن توزیع عادلانه‌ای در دنیا نداشته و کشورهای ضعیف دسترسی مناسبی به واکسن ندارند در نتیجه ویروس این فرصت را دارد که در کشورهای ضعیف گردش و موتاسیون داشته باشد و این موتاسیون مجددا به کشورهایی که واکسن زدند بازگردد و آنها را آلوده کند. در حال حاضر  تولید کنندکان واکسن یکدیگر را حمایت می‌کنند زیرا با تولید واکسن موثر به داد بشریت رسیدیم.