مؤسسه رند؛ اندیشکده‌ای که آمریکا را کنترل می‌کند

اندیشکده رند از خاکسترهای جنگ جهانی دوم جان گرفت. یک ژنرال پنج ستاره نیروی هوایی به نام «هنری آرنولد» ملقب به «هَپ» ، پس از آن که شاهد موفقیت پروژه منهتن بود (یک نوآوری ۲ میلیارد دلاری که به ایجاد نخستین بمب اتم منجر شد) به این نتیجه رسید که آمریکا به یک تیم از افراد هوشمند و نابغه نیاز دارد تا تکنولوژی کشور را جلوتر از دیگر کشورهای جهان نگاه دارند. او در سال ۱۹۴۶، گروه کوچکی از دانشمندان و ۱۰ میلیون دلار بودجه گردآوری کرد و رند (به معنای تحقیق و توسعه) را راه‌اندازی نمود. او حتی «دونالد داگلاس» یکی از دوستان خانوادگی بانفوذش را متقاعد ساخت که این پروژه را در کارخانه‌اش در سانتا مونیکا مستقر سازد.

■ طراحی مقدماتی یک سفینه فضایی آزمایشی جهان‌گرد■

پس از گذشت چند ماه، رند با انجام یک مطالعه پیش‌بینانه با نام «طراحی مقدماتی یک سفینه فضایی آزمایشی جهان‌گرد» ، توجه دانشگاهیان، سیاستمداران، و استراتژیست‌های نظامی را به خود جلب کرد. در آن هنگام علم موشک‌سازی هنوز در مراحل ابتدایی به سر می‌برد، بنابراین ادعای رند برای ایجاد یک ایستگاه فضایی در مدار، یک ایده انقلابی بود. این اندیشکده نه تنها نوع سوخت مورد نیاز سفینه فضایی و سرعت احتمالی ساخت آن را مشخص کرده بود، بلکه چگونگی پیش‌بینی وضعیت هوا در ایستگاه، تبادل اطلاعات از راه دور، و مهم‌تر از همه ارعاب رقبای خارجی را نیز تعیین کرده بود. اگر آمریکا می‌توانست یک ماهواره به فضا بفرستد، دیگر قادر به چه کارهایی بود؟

 

■رد ایده این ایستگاه فضایی توسط رئیس جمهور «ترومن» ■

اگرچه رئیس جمهور «ترومن» ایده این ایستگاه فضایی را رد کرد، امّا ارتش بسیار به رند علاقمند شد. نیروی هوایی از طریق ارتباطاتی که «هپ» داشت، به سرعت تبدیل به پیمانکار اصلی این اندیشکده شد، و رند کار مشاوره دادن در مورد همه چیز، از توربین‌های پروانه‌ای گرفته تا دفاع موشکی را آغاز کرد. هنوز زمان زیادی نگذشته بود که این سازمان آنقدر قرارداد امضا کرد که ناچار بود صدها پژوهشگر دیگر استخدام کند تا بتواند به کارهایش ادامه دهد. در آگهی‌های استخدام، رند با افتخار در مورد شجره‌نامه ذهنی خود صحبت کرده و خطی مستقیم از «فرانک کالبام» رئیس موسسه، به «اسحاق نیوتون» کشیده بود. این ادعا چه درست باشد چه نباشد، به هر حال این موسسه از اعتبار و شهرتی برخوردار شد که توانست راه‌هایی نوین برای راه‌اندازی جنگ‌ها و محصور ساختن دشمنانش ابداع نماید.

در دهه ۶۰ میلادی، توجه رقبای آمریکا به این مسئله جلب شد. روزنامه پراودا از اتحاد جماهیر شوروی، رند را با نام مستعار «آکادمی علم و مرگ و ویرانی» معرفی کرد. رسانه‌های آمریکایی ترجیح دادند کارکنان این سازمان را «جادوگران آرماگدون» بنامند.

 

■ماهواره جاسوسی رند، ستون فقرات اطلاعاتی آمریکا در مورد اتحاد جماهیر شوروی ■

- بازی‌های جنگی

اتحاد جماهیر شوروی حق داشت از بابت رند نگران باشد. در سال ۱۹۵۷، نیروی هوایی این اندیشکده را استخدام کرد تا ماهواره‌های جاسوسی ایجاد نماید. در عرض دو سال، کورنا (یک سیستم مخفی با هدف ارسال ماهواره‌های حامل دوربین که پشت موشک‌ها نصب می‌شدند به مدار زمین) ساخته شد. اگرچه این ایده نبوغ‌آمیز بود، اما طراحی آن مشکلاتی داشت. پیش از آن این سیستم بتواند در نهایت در سال ۱۹۶۹ از زمین بلند شود، ۱۳ بار با شکست روبرو شد. با این حال، زمانی که سرانجام به ثمر نشست، نتایجی خارق‌العاده و بی‌نظیر به همراه داشت. ماهواره کورنا با حجم زیادی از فیلم از شوروی بازگشت، که بیشتر از مقداری بود که هواپیماهای جاسوسی در طول چهار سال گذشته توانسته بودند گردآوری کنند. کورنا به مدت یک دهه تبدیل به ستون فقرات اطلاعاتی آمریکا در مورد اتحاد جماهیر شوروی شد. پژوهشگران، راهپیمایی سربازان در طول مرز روسیه با چین را به نظاره نشستند و در مورد شهرهایی جاسوسی کردند که پیش از این هرگز ندیده بودند. آن‌ها حتی توانستند تعداد میوه‌ها در باغ‌های شوروی را بشمارند و محصولاتشان را تجزیه و تحلیل کنند.

 

■رند جایگاه خود را به عنوان تثبیت کننده سیاست‌های آمریکا، محکم کرد■

در اوایل دهه ۶۰ میلادی، رند جایگاه خود را به عنوان تثبیت کننده سیاست‌های آمریکا، محکم کرده بود. این اندیشکده که کار خود را با تحقیق در مورد علم موشکی آغاز کرده بود، تبدیل به مرکز استراتژی هسته‌ای کشور شد. «جان ویلیامز» ، یکی از نابغه‌های عالی‌رتبه موسسه رند، تئوری بازی را برای پیش‌بینی چگونگی اقدامات احتمالی زیرکانه شوروی در طول جنگ، ابداع کرد.این تئوری کاملاً برای رند مناسب بود، چرا که رند سازمانی بود که به شکل مداوم در پی تحمیل واقعیت‌های عینی بر یک جهان غیرمنطقی بود.

 

■ سیستم تخریب امن■

«آلبرت والستتر» ، یکی دیگر از ریاضیدانان نابغه موسسه، مفهوم «تخریب امن» را ابداع نمود که چندین بار جهان را از آتش‌سوزی‌ها و حملات هسته‌ای نجات داد. این نظریه مستلزم وجود مجموعه‌ای از ایست‌های بازرسی برای بمب‌افکن‌های مسلح به تسلیحات هسته‌ای بود. اگر یکی از خلبانان بمب‌افکن‌ها موفق به دریافت تأییدیه در هر یک از ایستگاه‌های بازرسی نمی‌شد، باید مأموریتش را رها می‌ساخت و هواپیما را بازمی‌گرداند. یک بار در سال ۱۹۷۹، اشتباهی که یک اپراتور تلفن مرتکب شد، منجر به انتقال این خبر گشت که ایالات متحده تحت حمله هسته‌ای از جانب مسکو قرار گرفته است. ده جنگنده از سه پایگاه مختلف، نیروی هوایی را به موشک‌های هسته‌ای مسلح ساختند. اما در آخر، به لطف سیستم تخریب امن ابداع شده توسط «والستتر»، هیچ یک از آن‌ها سلاح‌هایشان را به کار نگرفتند.

 

■ سازماندهی مجدد پنتاگون با استخدام محققان جوان موسسه رند■

دامنه نفوذ رند با گذشت سال‌ها، مشهودتر شد. در دهه ۶۰ میلادی، «رابرت مک‌نامارا» وزیر دفاع، جمعی از محققان جوان این موسسه (ملقب به «بچه جادوگرها») را استخدام کرد تا پنتاگون را مجدداً سازماندهی کند. اما شاید نکته‌ای که بیش از همه شهرت رند در وجهه عمومی را تثبیت ساخت، پخش فیلم «دکتر استرنج‌لاو یا: چگونه یاد گرفتم نگرانی را کنار گذاشته و به بمب عشق بورزم» به کارگردانی «استنلی کوبریک» در سال ۱۹۶۴ بود. شخصیت اصلی فیلم، یک دانشمند دیوانه نازی، از «هرمن کان» ، دانشمند عجیب و غریب موسسه رند الهام گرفته بود. «کان» که یک استراتژیست نظامی بود، استدلال کرده بود که اگر مردم به پناهگاه‌ها پناه ببرند و غذا جیره‌بندی شود، آمریکا می‌تواند به راحتی از یک جنگ تمام‌عیار با اتحاد جماهیر شوروی جان سالم به در ببرد. اگرچه پرتوها و اشعه‌ها منجر به صدها هزار نقص ژنتیکی می‌شد، «کان» اصرار داشت که مردم آمریکا می‌توانند این مشکلات را تحمل کنند. سناریوهای آخرالزمانی «کان» به اینجا ختم نمی‌شد. او همچنین در مورد ماشین روز رستاخیز رویاپردازی می‌کرد، دستگاهی که می‌توانست تمام حیات بر روی زمین را نابود سازد، و «کوبریک» نیز در فیلم «دکتر استرنج‌لاو» از همین نظریه استفاده کرده بود. در واقع «کوبریک» چنان از اظهارات و ایده‌های «کان» استفاده کرده بود، که این دانشمند تقاضای حق امتیاز کرد. «کان» چنان در این امر پافشاری کرد که «کوبریک» در نهایت ناچار شد به او بگوید، «کارها اینطوری جلو نمی‌روند هرمن.»

 

■ رد پای رند در صنعت ارتباطات■

- تنیدن یک شبکه تار عنکبوت جهانی

اگرچه رند نقشی اساسی در ایمن نگه داشتن آمریکا در برابر حملات نظامی و فجایع هسته‌ای ایفا کرده، اما ردپای خود را در صنعت ارتباطات نیز به جای گذاشته است. رند مسئولیت مستقیم راه‌گزینی بسته کوچک، یک تکنولوژی که ساخت اینترنت را امکان‌پذیر ساخت، را بر عهده دارد. همه این‌ها در دهه ۶۰ میلادی آغاز شد، هنگامی که ارتش از محققان رند خواست به یک سؤال فرضی جواب دهند: اگر شوروی همه سیستم‌های ارتباطی ما را با یک بمب هسته‌ای نابود سازد، چگونه می‌توانیم مبارزه را ادامه دهیم؟

یک مهندس جوان به نام «پل باران» ، با تشبیه خطوط تلفن کشور به دستگاه عصبی مرکزی مغز، یک راه‌حل بی‌نظیر و جالب برای این سؤال فراهم ساخت. «باران» پیشنهاد کرد پیام‌ها از طریق خطوط تلفن ارسال شوند و حروف به اعداد تغییر یابند تا از شلوغی و اختلال اجتناب شود. «باران» همچنین تصمیم گرفت که هر مطلب بازپخش‌شده باید به «بسته‌های کوچک» تقسیم شود. نتیجه این شد که پیام‌ها در حین انتقال جدا می‌شدند، و سپس هنگام رسیدن به مقصد به طور خودکار خودشان را بازآرایی می‌کردند. نکته مهم‌تر این که، اگر ارتباطات مستقیم از بین می‌رفت، این بسته‌ها می‌توانستند از طریق خطوط تلفن در هر کجای جهان، مسیر خود را تغییر دهند.«باران» سعی کرد سرویس مخابرات را متقاعد سازد که این سیستم را نصب نماید، اما آن‌ها از ایجاد چیزی که می‌توانست تبدیل به قوی‌ترین رقیبشان شود، سر باز زدند.در عوض، ایجاد یک سیستم جهانی راه‌گزینی بسته کوچک، بر عهده پنتاگون قرار گرفت که به ابداع آرپنت، جد اینترنت، منجر شد.

 

■ گسترش خطوط تحقیقاتی رند در امور تحصیلات و اصلاحات رفاهی■

- انتخاب‌های سالم

در طول دهه ۶۰ میلادی، رند خطوط تحقیقاتی خود را به تحصیلات، اصلاحات رفاهی، و عدالت کیفری نیز گسترش داد. هنگامی که «ریچارد نیکسون» در سال ۱۹۶۹ به ریاست جمهوری رسید، این اندیشکده یک منبع تثبیت شده و مستقل برای تحقیقات سیاست‌های اجتماعی بود. بنابراین هنگامی که معضل بیمه خدمات درمانی منجر به ایجاد یک بحث و مناقشه ملی عظیم شد، «نیکسون» برای کسب ایده دست به دامان رند شد. در آن زمان، اطلاعات اندکی در مورد اثربخشی مراقبت‌های بهداشتی رایگان در ازای برنامه‌های تحت پوشش با فرانشیزهای بیمه وجود داشت. «نیکسون» می‌خواست بداند که آیا مراقبت‌های بهداشتی رایگان سطح سلامت مردم را بهبود خواهد بخشید یا خیر. بخش سلامت موسسه رند برای یافتن پاسخ این سؤال، ۱۰ سال به عنوان یک شرکت بیمه برای بیش از ۵۰۰۰ نفر در سرتاسر کشور، فعالیت کرد.

در پایان، تحقیقات رند نشان داد مردمی که برای مراقبت‌های بهداشتی خود پول هزینه می‌کردند، همان قدر سالم بودند که کسانی که این کار را به طور رایگان انجام می‌دادند. مردم با وجود مراقبت‌های بهداشتی رایگان، به شکلی منظم‌تر برای معاینات پزشکی اقدام می‌کردند، اما عادات دیگر آن‌ها (ورزش کردن، رژیم گرفتن، سیگار کشیدن) بدتر شده بود. این پیام نه از دید صنعت بیمه پنهان ماند و نه از دید دولت فدرال. در سال ۱۹۸۲، هنگامی که نتایج این مطالعه منتشر شد، تنها ۳۰ درصد از برنامه‌های پزشکی، فرانشیز بیمه داشتند. پنج سال بعد، بیش از ۳۰ درصد از این خدمات تحت پوشش بیمه قرار گرفتند.

 

■ مراقبت‌های بهداشتی، تنها نقطه آغاز گسترش و توسعه موسسه رند در علوم اجتماعی■

- تفکر رو به جلو

مراقبت‌های بهداشتی، تنها نقطه آغاز گسترش و توسعه موسسه رند در علوم اجتماعی بود. اگرچه ۵۰ درصد از ۲۲۳ میلیون دلار بودجه کنونی رند هنوز از بودجه فدرال تأمین می‌گردند، اما مقادیر زیادی از آن برای فعالیت‌های غیر-دفاعی خرج می‌شود. این اندیشکده در حال حاضر نزدیک به ۱۰۰۰ محقق استخدام کرده است، که زمان خود را صرف تجزیه و تحلیل هر چیزی می‌کنند، از انرژی تجدیدپذیر و چاقی گرفته تا طوفان‌های موسمی و مناقشه اسرائیل و فلسطین. جهانی شدن نیز فرصت‌های تازه‌ای در اختیار سازمان قرار داده است. رند علاوه بر در اختیار داشتن پنج مرکزی که به معضلات سیاسی اجتماعی و اقتصادی رسیدگی می‌کنند و پنج مرکز دیگری که بر امور بین‌الملل متمرکز هستند، یک سازمان وابسته نیز در اروپا، و یک جایگاه برجسته در سیاست‌های خاورمیانه دارد. شاید مشهورترین قسمت در این زمینه موسسه سیاست‌های قطر وابسته به رند باشد که در حال فعالیت برای بازآرایی کل نظام آموزش و پرورش امارات است.

 

■ علاقه وافر باراک اوباما به اندیشکده رند■

البته رند خدمات اساسی و متعارف خود را کاملاً رها نکرده است. این سازمان سه مرکز تحقیق و توسعه دارد که بودجه‌شان به طور فدرال تأمین می‌شود و بر امنیت ملی متمرکز هستند. هر چه باشد، این رند بود که نظم مطالعه بر تروریسم را در دهه ۷۰ میلادی، مدت‌ها پیش از آن که حتی ایالات متحده تعریفی برای این کلمه داشته باشد، برقرار ساخت. امروز، پایگاه اطلاعاتی گاهشناسی تروریسم رند، که تمامی اقدامات تروریستی از سال ۱۹۶۸ تا کنون را فهرست کرده است، تبدیل به ابزاری ارزشمند برای ارتش و دولت شده است. عاقلانه است که در شرایط کنونی، رئیس جمهور جدید ما نیز به این اندیشکده توجه نماید. «باراک اوباما» علاقه وافری به مطالعات این اندیشکده در زمینه اختلالات روانی در سربازان بازگشته از عراق، نشان داده است.

 

■معرفی برخی کارکنان اندیشکده رند■

- کارکنان رند

 

جاش ناش: رند زادگاه تئوری بازی در طول دهه ۵۰ و ۶۰ میلادی بود، و یکی برجسته‌ترین کارکنانش جاش ناش، سوژه معنوی کتاب و فیلم ذهن زیبا، بوده است. جاش نوآور چیزی است که از آن با عنوان تعادل ناش یاد می‌شود، و برای تعیین ثبات رقابت از آن استفاده می‌گردد.

 

توماس شلینگ: شلینگ اقتصاددانی بود که مدت کوتاهی پس از خروج ناش از رند، به این موسسه پیوست. تئوری بازی وی، دیدگاهی از حمله و ضد-حمله را ایجاد کرد که در طول جنگ ویتنام به شدت تأثیرگذار بود.

 

کنث ارو: ارو، به عنوان یکی از پرنفوذترین کارکنان رند، فرض را بر این گذاشت که حرص و آز خوب است، و آن چه که «حاکمیت مصرف‌کننده» می‌نامید، باید بر جامعه حکم‌فرمایی کند. برخی منتقدان فرضیه ارو را مسئول فراهم ساختن مبنایی نظری برای بازار آزاد ۳۰ سال گذشته، از جمله بحران کنونی بازار مسکن، دانسته و آن را نکوهش کرده‌اند.

 

آلبرت والستتر: برجسته‌ترین عضو موسسه رند. یک ریاضی‌دان نظری نابغه و یک استراتژیست هسته‌ای بی‌نظیر که از سال ۱۹۵۱ تا ۴۶ سال بعد که فوت کرد، در رند مشغول به کار بود. او منشأ ایجاد دکترین هسته‌ای دومین حمله (مطمئن شوید سلاح‌های هسته‌ای پشتیبان کافی در اختیار دارید که بتواند هر مهاجمی را تار و مار کند) و اصل تخریب امن (بمب اصلی را تنها وقتی روی هدف بیفکنید که تأییدیه پرواز از ستادهای اصلی دریافت شود) بوده است.

 

دانیل الزبرگ: یک ریاضی‌دان نابغه پر حرف، متفکر استراتژیک، و صلح‌جویی نامحبوب. او که از دروغ‌های مقامات در مورد دخالت آمریکا در آسیای جنوب شرقی بیزار شده بود، اقدام به انتشار اسناد پنتاگون کرد، که منجر به پایان جنگ ویتنام شد.