سقوط آبشاری آمار و تغییر ساختار جمعیت تهدیدزاست/فرصت محدود اصلاح ساختار جمعیت

به گزارش پایداری ملی و به نقل از روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان پدافند غیرعامل کشور، در مراسمی با حضور سردار غلامرضا جلالی، رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور، پروفسور محمد اسماعیل اکبری، پدر پزشکی جامعه‌نگر ایران و معاونین سازمان، آیین معارفه «مشاور عالی ریاست سازمان در امور صیانت از ساختار جمعیت، سلامت عمومی و پدافند زیستی» برگزار شد.

سردار جلالی، در این آئین با گرامیداشت یاد و مقام شهدای انقلاب اسلامی و شهدای دفاع از وطن و حرم آل الله، و تبریک ایام دهه کرامت اظهار داشت: پدافند غیرعامل به لحاظ راهبردی مجموعه اقدامات غيرمسلحانه‌ای است که موجب افزايش بازدارندگي، كاهش آسيب‌پذيري، تداوم فعاليت‌هاي ضروري، ارتقاء پايداري ملي و تسهيل مديريت بحران در مقابل تهديدات و اقدامات نظامي دشمن می‌شود.

وی با بیان اینکه رصد و مقابله با تهدیدات انسان ساخت در حوزه اقدامات سازمان پدافند غیرعامل قرار دارد، گفت: در این حوزه شاهد دو مولفه اساسی هستیم، نخست آن بخش از تهدیدات انسانی که ماهیتی نرم افزاری دارد همچون تفکر، استراتژی، ساختار، مدیریت و مانند آن. مولفه دوم، تهدیداتی با ماهیت سخت افزاری است مانند تکنولوژی که مبتنی بر دانش و فناوری است و در دنیای امروز شاهد رشد و تغییرات بسیار سریع آنها هستیم. یعنی برخلاف تهدیدات طبیعی که در طول سال‌های عمر بشر تقریبا بدون تغییر است، تهدیدات انسان ساخت سیال و پویاست.

سردار جلالی با بیان اینکه پویایی و سیال بودن تهدیدات انسان ساخت نیازمند یک رصد دائمی و وظیفه ذاتی پدافند غیرعامل است، تصریح کرد: حوزه اقدام پدافند غیرعامل نیز سه سطح کلی راهبردی، عملیاتی و فنی و اجرایی را شامل می‌شود.

به گفته رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور، مقوله جمعیت با توجه به تاثیرات آمایشی، مدیریت توسعه فضایی کشور، پایداری، تاب‌آوری و بازدارندگی جامعه جزو مباحث راهبردی پدافند غیرعامل محسوب می‌شود.

وی با اشاره به اهمیت سیاست‌های جمعیتی در کشور تاکید کرد: یکی از مهمترین مسائل در رصد تهدیدات انسان ساخت، پیدا کردن منشا تهدیدات است. برای مثال شاهد سقوط آبشاری آمارهای جمعیتی کشور هستیم. این در حالیست که ما در دهه 60 از رشد جمعیتی برخوردار بودیم که ثمره آن، منابع انسانی و سرمایه نیروی جوان کنونی است که ظرفیت بسیار مناسبی را برای توسعه کشور فراهم کرده است. 

وی با اشاره به پیامدهای جدی کاهش نرخ موالید در کشور تصریح کرد: متاسفانه به علت عدم پرداخت درست، علمی و راهبردی به این تهدیدات، عمق واقعی فاجعه تاکنون مشخص نشده است. اما آنچه مشخص است، تغییر ساختار جمعیتی کشور در آینده، منشا بحران‌های بسیاری از جمله کاهش جمعیت پویا خواهد بود که وابستگی به نیروی کار خارجی را اجتناب ناپذیر خواهد کرد که این بحران منابع انسانی کمترین عوارض آن در حوزه اقتصادی، کاهش نرخ  رشد اقتصادی  و درامد ملی کشور است.

رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور، تضعیف انسجام، وحدت ملی و اقتدار کشور را از دیگر پیامدهای تحقق سیاست‌های کاهش جمعیت کشور دانست و ادامه داد: در حوزه امنیت و بازدارندگی نیز باید گفت که اساسا دفاع ما مردم پایه و مبتنی بر نیروهای انسانی است و کاهش جمعیت حتما در بعد دفاع و تامین امنیت کشور اثرگذار است.

وی با اشاره به تاکیدات چندباره رهبر معظم انقلاب، بر لزوم چاره اندیشی در سیاست‌های کلی جمعیت خاطرنشان کرد: خوشبختانه با حمایت‌ها و تلاش‌های دانشمند متعهدی چون پروفسور اکبری، طرح "جوانی جمعیت و حمایت از خانواده" از سوی نمایندگان دلسوز مجلس انقلابی یازدهم در دستور کار قرار گرفت و نهایتاً مصوب شد و به نتیجه رسید که جای تشکر و قدردانی دارد.

سردار جلالی تصریح کرد: با توجه به ماموریت‌های سازمان پدافند غیرعامل کشور، با مشورتی که با جناب آقای پروفسور اکبری داشتیم، قرار شد بازتعریفی را در موضوع "صیانت از ساختار و جوانی جمعیت" ذیل ماموریت‌های سازمان پدافند غیرعامل انجام دهیم. 

به گفته سردار جلالی، ما نیازمند برنامه ملی در حوزه جمعیتی هستیم که وظایف و مسئولیت دستگاه‌ها در آن بازتعریف شود. البته بخش زیادی از این وظایف در قانون دیده شده است که همین قوانین در صورت تصویب می تواند در قالب برنامه ملی تعریف شود. 

رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور با اشاره به ظرفیت خوب معاونت‌ها و قرارگاه‌های این سازمان در زمینه عملیاتی شدن و مطالبه‌گری سیاست‌های جمعیتی در دستگاه‌های اجرایی، تصریح کرد: در این زمینه می‌توانیم از ظرفیت‌ها و تجارب جناب آقای پروفسور اکبری در زمینه پیشبرد اهداف راهبردی سازمان در حوزه صیانت از جمعیت به بهترین نحوه بهره ببریم.

پروفسور محمد اسماعیل اکبری نیز در این مراسم با بیان اینکه به دیدگاه بنده، در حال حاضر، مقوله تغییر در ساختار جمعیت حساس‌ترین مشکل و معضل اجتماعی انسان ساخت در کشور ماست اظهار داشت: سالها قبل از تذکر و بیانات مقام معظم رهبری در مورد مقوله جمعیت در سال 93، تلاش‌هایی از سوی بنده در سمت‌های مختلفی که در وزارت بهداشت داشتم صورت گرفت که متاسفانه به علت برخی مسائل راه به جایی نبرد. 

وی ادامه داد: پس از تاکیدات مقام معظم رهبری، تصمیم گرفتم تحقیقی را در مورد شرایط جمعیتی کشور شخصا انجام دهم. متاسفانه به علت نواقصی در سیستم سنجش و آمار، ما در آن زمان قدرت تبیین مناسب مسائل را نداشتیم. این در حالیست که  در نامه‌نگاری‌هایی که از سوی برخی نهادهای مسئول انجام شده بود، اعلام کرده بودند که شرایط جمعیتی بر اساس سطح جانشینی باروری متعارف، مطلوب است.

دکتر اکبری بابیان اینکه در سال 94 تصمیم گرفتم وارد یک مطالعه بین‌المللی با گروهی از دانشمندان جهانی شوم، توضیح داد: در طول این مطالعه من متوجه عمق فاجعه‌ای که در ساختار جمعیتی کشورمان در حال رخ دادن بود شدم و درنهایت 3 مقاله در ژورنال بسیار معتبر لنست به چاپ رسید.

وی با بیان اینکه در طول سال‌های بعد از انقلاب متاسفانه سیاست‌های جمعیتی‌ وارداتی بوده، تصریح کرد: در مطالعه جمعیت منطقه (شرق مدیترانه) در 70 سال گذشته (قبل از 2017) متوجه شدیم که همه منطقه شاهد کاهش روند رشد جمعیت بوده ولی این کاهش در ایران وحشتناک و دردناک است که در سال‌های بعد از انقلاب این سقوط وضعیت بدتری پیدا کرده بود. همین مطالعات سبب شد که در سال 95،  با انتشار مقاله علمی اثبات کردیم که داده‌های ایران در زمینه رشد جمعیت که از سوی دستگاه‌های متولی کشور اعلام می‌شود اشتباه است. 

پروفسور اکبری متذکر شد: پس‌از هشدارها پیرامون حرکت به سمت سالخوردگی جمعیت و تغییر ساختار جمعیتی کشور، توانستیم اقداماتی درزمینه اصلاح سیاست‌ها و ساختارها انجام دهیم ولی متأسفانه اجازه عملیاتی شدن به آن داده نشد.

وی با بیان اینکار ترمیم ساختار جمعیتی یک راه حل اصلی دارد و آن فرزندآوری است، تصریح کرد: متاسفانه دست‌هایی در کار است که هربار با بهانه کردن و بزرگنمایی مسائلی حاشیه ای به دنبال انحراف افکار عمومی از مسئله اصلی است. 

پروفسور اکبری خاطرنشان کرد: با وجود اینکه در 3 سال گذشته قریب به 400 هزار نوزاد کمتر متولد شده است اما معتقدم همچنان فرصت محدودی برای جبران و اصلاح ساختار جمعتی وجود دارد. امیدوارم با توجه به ظرفیت‌های سازمان پدافند غیرعامل کشور، بتوانیم منشا اقدامات راهبردی اصلاحی در زمینه اصلاح ساختار جمعیتی باشیم.

در انتهای این برنامه از سوی سردار جلالی، حکم مشاور عالی ریاست سازمان پدافند غیرعامل کشور "در امور صیانت از ساختار جمعیت، سلامت عمومی و پدافند زیستی"  به پروفسور محمد اسماعیل اکبری اعطا شد. در بخشی از متن این حکم آمده است؛

انتظار می رود بفضل الهی در تحقق ماموریت‌های ذیل که از اهداف بلند کشور و دغدغه های مقام معظم رهبری امام خامنه ای عزیز (مدظله العالی) و مندرج در تدابیر و سیاست‌های کلی و بالادستی کشور است، به اینجانب مشورت‌های علمی و تخصصی ارائه فرمائید:

• ارتقای ظرفیت نظارتی و هماهنگ‌کنندگی سازمان پدافند غیرعامل کشور در مسیر توسعه اقدامات کلیه دستگاه های اجرایی در حوزه ارتقای سلامت عمومی، پدافند زیستی و صیانت از ترکیب و ساختار بهینه جمعیت کشور از طریق تدوین برنامه منظم و پیگیری مستمر.

• بررسی و تبیین اقدامات هوشمندانه در برابر شیوع مصرف و وابسته سازی سبد غذایی مردم شریف به محصولاتی که در آنها از فناوری های نوین استفاده شده و می تواند بر سلامت عمومی، رشد و ساختار جمعیت تاثیر سوء بگذارد.

• دستیابی و استقرار الزامات، ضوابط و سازوکارها و نظارت بر اجرای موضوع ماده 65 مصوبه مجلس شورای اسلامی در خصوص «جوانی جمعیت و حمایت از خانواده» و...

لازم به ذکر است، پرفسور محمداسماعیل اکبری به‌عنوان بنیان‌گذار آموزش پزشکی جامعه‌نگر در ایران، در کسوت‌های استادی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، ریاست انجمن علمی آموزش پزشکی ایران، ریاست مرکز تحقیقات سرطان و ریاست کارگروه علمی-تخصصی جمعیت در مجمع تشخیص مصلحت نظام مشغول خدمت است. 

وی معاونت وزارت بهداشت طی سالیان مختلف، ریاست و تأسیس دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، مشاورت عالی وزرای بهداشت، عنوان مدیر نمونه جنگ، از مسئولین اصلی و بنیان‌گذاران ستاد امداد و درمان جنگ و ازجمله طراحان اصلی ساختار بهداشتی جنگ تحمیلی، عنوان چهره فرهیخته استان همدان، کسب جایزه ملی جمعیت، کسب جایزه بین‌المللی مبارزه با دخانیات و افتخار طراحی و اجرای موفقیت‌آمیز بزرگ‌ترین واکسیناسیون کشور (۳۳ میلیون نفر تنها در یک‌ماه در برابر سرخک و سرخجه واکسینه شدند) که از بزرگ‌ترین واکسیناسیون‌های موفق بین‌المللی نیز محسوب می‌شود را در کارنامه دارد.