ویژه‌نامه تحلیلی تبیینی عماد
۰۱ دی ۱۴۰۳ - ۱۷:۴۲
دولت آمریکا با درک اینکه با کنترل داده‌های اینترنتی و دیجیتال می‌تواند جهان را کنترل کند، به دنبال وضع قوانین و ابداع رویه‌های تازه ای به همین منظور است.
به گزارش پایداری ملی به نقل از خبرگزاری فارس ، داده‌های دیجیتال هم اکنون در مرکز تجارت جهانی قرار گرفته است. برای دهه‌های طولانی تجارت بین الملل بر روی انواع کالا و خدمات متمرکز بود؛ اما بعد از وقوع بحران‌های مالی جهانی در دهه قبل، رشد تجارت سنتی کند شد و شاهد انفجار تبادل داده و کسب و کارهای مبتنی بر آن بوده ایم.
برای اثبات این موضوع تنها می‌توان به گسترش میزان داده دیجیتال تبادل شده از طریق اینترنت اشاره کرد که از سال ۲۰۰۸ تا ۲۰۲۰ تقریباً ۱۱۲ برابر شده است. اقتصاد جهانی عرصه تولید، پردازش و مصرف حجم زیادی داده است. کسب و کارهای مبتنی بر تولید کالا و خدمات روز به روز بیشتر دیجیتال می‌شوند. به عنوان مثال فروش دی وی دی‌های حاوی فیلم به شدت کاهش یافته و پخش آنلاین فیلم از طریق پلتفرم‌های دیجیتال جایگزین شده است.
این روند در مورد اخبار، کتاب‌ها، مقالات تحقیقاتی و غیره نیز به وقوع پیوسته و همه آنها به صورت آنلاین مشاهده و مصرف می‌شوند. خودروها دیگر تنها دارای یک شاسی و یک بدنه و یک موتور نیستند و تجهیزات پیشرفته الکترونیک و نرم افزاری به آنها برای محاسبه و ذخیره سازی مقدار زیادی داده اضافه شده است. با شیوع ویروس کرونا تحول دیجیتال مشاغل و کسب و کارها سریع‌تر شده و بسیاری از کسب و کارها به فضای رایانش ابری یا کلود منتقل شده اند.
به نظر نمی‌رسد روند ارتقای تجارت دیجیتال و تبادل انبوه داده کند شود. در سال ۲۰۱۸ حدود ۳۳۰ میلیون نفر خریدهای آنلاینی از دیگر کشورها انجام دادند و همین امر ارزش اقلام به فروش رفته به صورت اینترنتی را به ۲۵.۶ تریلیون دلار افزایش داد. در آن زمان تنها ۶۰ درصد از جهان آنلاین بود. با افزایش سرعت اینترنت و همه گیر شدن هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی، اینترنت اشیا و فناوری مخابراتی نسل پنجم این روند باز هم سرعت بیشتری پیدا می‌کند.
تاثیر تحولات دنیای فناوری بر عرصه سیاست
این تحولات بی سابقه تنها تجارت را متحول نمی‌کند، بلکه دنیای سیاست را نیز دگرگون می‌کند. در این وضعیت، قدرت در اختیار افراد و کشورهایی خواهد بود که بیشترین و مهمترین داده‌ها را در اختیار دارند. شرکت‌های مختلف هم برای تسخیر دنیای کسب و کار و بازار کشورهای هدف چاره‌ای جز توسل به داده‌های مهم ندارند. کنترل داده‌های حیاتی در حفظ امنیت ملی کشورها نیز تاثیر می‌گذارد و کشورهایی که این اطلاعات را در اختیار داشته باشند، مزیت رقابتی خواهند داشت.
این اطلاعات همچنین توسط مالکان آنها به سادگی و به عنوان ابزار فشار و چانه زنی و باج گیری مورد سوء استفاده قرار می‌گیرند. کشورها و شرکت‌هایی که به دنبال انحصارطلبی، قلدری و از میدان به درکردن رقبا هستند، تلاش می‌کنند به هر نحو ممکن و به طور انحصاری داده‌های مدنظر خود را در اختیار بگیرند. در این وضعیت امنیت و حریم شخصی افراد نیز به خطر می‌افتد.
در شرایطی که تبادل داده به صورت میان کشوری و قاره‌ای روز به روز بیشتر می‌شود و داده‌ها به منبع مهم حفظ و اعمال قدرت مبدل شده اند، هنوز برای کنترل و مدیریت جهانی آنها قوانین و رویه‌های کلی مورد پذیرش وجود ندارد. چارچوب فعلی موجود در جهان برای تجارت و سرمایه گذاری ۷۵ سال قبل و در شرایط زمانی بسیار متفاوت طراحی شده است. این چارچوب توسط کشورهای غربی و با ادعای ارتقای امنیت و سعادت، مقابله با فقر، ایجاد نظم اقتصادی جهانی، تقویت دموکراسی، بازرگانی و حقوق و آزادی‌های فردی طراحی شد. اما این سیستم با واقعیات تجارت جهانی در دنیای امروز سازگاری ندارد. کشورهای مختلف جهان برای مدیریت سیستم اقتصادی فعلی دنیا با دیدگاه‌هایی متضاد در حال رقابت با یکدیگرند.
تلاش آمریکا برای مدیریت و کنترل داده‌ها
در این شرایط، آمریکا به فکر افتاده تا قوانین جدیدی را برای مدیریت داده‌ها در عصر دیجیتال وضع کند و سلطه خود بر جهان را از این طریق حفظ کند. البته بر خلاف گذشته آمریکا در این زمینه تنها نیست و برای کشورهای توسعه یافته دیگر جهان نیز در تلاش هستند تا جلوی سلطه گری یکجانبه ایالات متحده را بگیرند.
از جمله این کشورها می‌توان به چین اشاره کرد که با ابداع فناوری‌های بومی نرم افزاری و سخت افزاری مدل خاص توسعه خود را شکل داده و با علم به اینکه شکل دادن به قوانین دیجیتال، قدرت دیجیتال و برتری ژئوپلتیک را برای این کشور به ارمغان می‌آورد، رقابت در این زمینه را با آمریکا آغاز کرده است. در این بین آمریکا در تلاش است تا از طریق ائتلاف با شرکای خود چارچوب جدیدی را برای کنترل داده‌ها در جهان شکل دهد و از این طریق ضمن به حاشیه راندن جدی ترین رقبای خود مانند چین، قدرت اقتصادی، امنیت ملی و پیشرفت را برای خود و شرکایش به ارمغان آورده و رقبا را از این موفقیت‌ها محروم کند.
داده‌ها ابزار خلاقیت هستند
دنیای داده همیشه منبعی برای شکل دادن به ایده‌های جدید و افزایش خلاقیت بوده است. در سال‌های اخیر با افزایش توان پردازش رایانه‌ها، رونق خدمات رایانش ابری و یادگیری ماشینی و نیز استقبال از الگوریتم‌های هوش مصنوعی حجم زیادی از داده‌ها به طور منظم تولید می‌شوند که کیفیت و اهمیت زیادی دارند و از آنها می‌توان برای افزایش بهره وری و کارآیی استفاده کرد. نقش این داده‌ها در شکل‌دهی به زندگی شخصی و حرفه‌ای افراد روز به روز بیشتر می‌شود و موجب تولید محصولاتی نوآورانه مانند خودروهای خودران، اپلیکیشن‌های متنوع، شبکه‌های اجتماعی و خدمات وابسته به آنها شده اند.
افزایش استفاده از داده‌ها فرصت‌های اقتصادی زیادی به همراه می‌آورد و در حال حاضر تولید تقریباً تمامی کالاها و خدمات اقتصادی وابسته به کنترل داده‌های مناسب و مرتبط است. درعین حال داده‌ها به صورت مشترک و توسط افرادی زیادی به طور همزمان قابل استفاده هستند، بدون آنکه تمام شده و از دست بروند. این در حالی است که انواع کالا و خدمات به صورت موازی قابل استفاده نیستند و یک بشکه نفت تنها توسط یک مصرف کننده دریافت شده و به اتمام می‌رسد. اما داده‌ها بارها و به طور همزمان توسط افراد و شرکت‌های مختلفی بدون نگرانی از اتمام و در دسترس نبودن مورد استفاده قرار می‌گیرند. بنابراین این تمثیل که داده نفت جدید است، توصیف دقیقی نیست، زیرا داده عامل شکل گیری مکرر خلاقیت است بدون آنکه از بین برود و از این لحاظ باید آن را به طلوع مکرر خورشید توصیف کرد.
از آنجا که داده‌ها غیر قابل کنترل هستند، نوآوری - و در نتیجه قدرت اقتصادی – در دنیای امروز، به طور فزاینده ای به کمیت و کیفیت داده‌های دردسترس برای مردم، شرکت‌ها و کشورها بستگی دارد. بازتوزیع و به اشتراک گذاری داده‌های مفید به شکل گیری ایده‌ها و خلاقیت‌های تازه منجر می‌شود و می‌تواند موجب غلبه بر چالش‌های جهانی شود. به عنوان مثال در ژانویه سال ۲۰۲۰ و حدود یک سال بعد از شیوع جدی ویروس کرونا، دانشمندان چینی اطلاعات اولین توالی ژنتیک ویروس کرونا را در اینترنت منتشر کردند و با این کار به محققانی در دیگر کشورها کمک کردند تا برای تولید سریع واکسن کرونا اقدام کنند.
در این شرایط که کنترل داده‌ها و مدیریت شیوه به اشتراک گذاری آنها می‌تواند قدرت سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کشورها را مشخص کند، شکل دادن به یک چارچوب مورد پذیرش جهانی در این زمینه اهمیت شایانی دارد. باید منتظر ماند و دید آیا آمریکا در این زمینه پیشتاز می‌شود یا رقبای نوظهوری مانند چین اجازه یکه تازی را از کاخ سفید سلب می‌کنند.
مهمترین راهکار نهادینه سازی الزامات و ضوابط پدافند غیرعامل در دستگاه‌های اجرایی را چه می دانید؟!