ایران در رتبه بیستم تولید علم دنیا

دکتر جعفر مهراد در گفت‌و‌گو با خبرنگاران خاطرنشان کرد: از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تا به حال توسعه تحقیقات علمی در دانشگاه ها و مراکز پژوهشی کشور به یک سیاست موثر علمی تبدیل شده است. در پرتو سیاستگذاری های علمی و تحقیقاتی و با توجه به اسناد بالا دستی مانند سند چشم انداز ایران، نقشه جامع علمی کشور، قانون تاسیس وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و قانون برنامه پنج ساله پنجم، مقرر است ایران مقام اول علم و فناوری را در منطقه( جنوب غرب آسیا) به دست آورد.

رییس مرکز منطقه‌یی اطلاع رسانی علوم و فناوری با اعلام این خبر افزود: گرچه چندین سال است که دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی کشور در تحریم به سر می برند و آثار منفی تحریم قدرت های بزرگ در این عرصه نیز نمایان است، با وجود این استادان و پژوهشگران کوشیده اند به سهم خود توسعه علمی را در عرصه های مختلف مانند فناوری نانو، هوا فضا، فناوری های نوین، زیست فناوری، انرژی های نو و بسیاری از رشته های دیگر به ارمغان آورند.

وی اظهار داشت: بیشترین موفقیت هایی که دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی در راستای اسناد بالادستی به دست آورده اند مربوط به تولید علم در قالب انتشار مقاله های تحقیقاتی در نشریات معتبر بین المللی بوده است. از سال ۲۰۰۷ میلادی برابر با ۱۳۸۶ شمسی آمار تولید علم ایران از ۱۰ هزار عنوان عبور کرده و در همان سال به ۱۳ هزار و ۳۷۸ مقاله بالغ شده است.

مهراد ادامه داد: این روند همچنان و به طور پیوسته رو به رشد بوده است، به طوری که در سال ۲۰۰۸ میزان تولیدات علمی نمایه شده ایران در پایگاه تامسون رویترز به ۱۷ هزار و ۲۸۵ مدرک رسید.

 سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) تصریح کرد: آمار تولید علم ایران در سال ۲۰۰۹ و ۲۰۱۰ به ترتیب به ۲۰ هزار و ۲۹ و ۲۱ هزار و ۵۹۲ مدرک بالغ شده است. در فاصله سال های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۱ به یکباره رقم مزبور به ۲۷ هزار و ۳۵۸ مدرک افزایش پیدا کرده است. تولید علم ایران در سال ۲۰۱۲ نیز ۲۹ هزار و ۱۱۷ مقاله بود. آخرین آماری که از ISI در سال جاری میلادی و مربوط به ماه نوامبر در ارتباط با تولید علم ایران استخراج شده است نشان می دهد که اعضای هیات علمی و پژوهشگران جمهوری اسلامی ایران موفق به تولید ۲۱ هزار و ۱۳۸ مدرک شده‌اند.

وی ادامه داد: گرچه به پایان سال میلادی مدت زمان زیادی باقی نمانده است، اما معمولا میزان آمار دقیق و قطعی تولیدات علمی، حداقل شش ماه بعد از سال میلادی آتی تعیین و مشخص می شود.

مهراد اعلام کرد: تولیدات ترکیه در همین بازه زمانی از سال ۲۰۱۳ میلادی ۲۲ هزار و ۷۶۶ مدرک است.

سرپرست ISC گفت: ایران با تولید ۲۱ هزار و ۱۳۸ مقاله جایگاه ۲۰ تولید علم جهان را به خود اختصاص داده است و ترکیه نیز رتبه ۱۸ جهان را در اختیار دارد. این دو کشور به ترتیب ۱٫۴۶ (یک و چهل و شش صدم) درصد و ۱٫۵۷ (یک و پنجاه و هفت صدم) درصد از کل تولید مقالات دنیا را به خود اختصاص داده اند.

وی گفت: ایالات متحده آمریکا در همین مدت ۳۹۶ هزار و ۸۲۱ مقاله در ISI به ثبت رسانیده است. این کشور ۲۷٫۳۸ درصد از کل تولید علم جهان را در اختیار دارد.

رییس مرکز منطقه‌یی علوم و فناوری اظهار داشت: جمهوری خلق چین، انگلستان، آلمان و ژاپن به ترتیب با تولید ۲۰۳ هزار و ۴۱۴ مقاله( ۱۴ درصد از کل تولید علم جهان)، ۹۷ هزار و ۳۱۰ مقاله (۶٫۷ درصد ازکل تولید علم جهان)، ۹۴ هزار و ۸۱۱ مقاله ( ۶٫۵۴ درصد از کل تولید علم جهان) و ۷۲ هزار و ۵۹۳ مقاله ( پنج درصد از کل تولید علم جهان) رتبه های دوم تا پنجم تولید علم دنیا را در اختیار دارند.

 وی گفت: فرانسه، کانادا، ایتالیا، استرالیا و اسپانیا نیز به ترتیب با تولید ۶۴ هزار و ۴۲۶ مقاله، ۵۹ هزار و ۱۶۵ مقاله، ۵۶ هزار و ۷۳۴ مقاله، پنج هزار و ۴۴۲ مقاله و پنج هزار و ۴۵ مقاله رتبه های ششم تا دهم را از آن خود کرده اند.

مهراد گفت: هندوستان به عنوان یک کشور نوظهور علمی و از قاره آسیا، نخستین کشوری است که با تولید ۴۸ هزار و۸۸۱ مقاله در جایگاه یازده تولید علم جهان نشسته است.

وی ادامه داد: رتبه های ۱۲، ۱۳، ۱۴ و ۱۵ نیز در اختیار کشور های کره جنوبی، هلند، برزیل و تایوان است.وی در ادامه گفت: سوئیس، روسیه، ترکیه، سوئد و ایران نیز پنج کشور دیگری هستند که به ترتیب مقام ۱۶ تا ۲۰ جهان را به خود اختصاص داده اند.

مهراد خاطر نشان کرد: بدین ترتیب از قاره آمریکای شمالی کشور های آمریکا و کانادا با رتبه های یک و هفت، از قاره آسیا کشور های چین، ژاپن، هندوستان، کره جنوبی، تایوان، ترکیه و ایران با رتبه های دو، پنج، ۱۱، ۱۲، ۱۵، ۱۸ و ۲۰ از قاره اروپا، کشور های انگلستان، آلمان، فرانسه، ایتالیا، اسپانیا، هلند، سوئیس، روسیه و سوئد با رتبه های سه، چهار، شش، هشت، ۱۰، ۱۳، ۱۶، ۱۷ و ۱۹، از قاره اقیانوسیه استرالیا با رتبه ۹ و از قاره آمریکای جنوبی برزیل با رتبه ۱۴، ۲۰ کشور ممتاز جهان از نظر تولید علم در پایگاه استنادی تامسون رویترز به حساب می آیند.

مهراد در پایان اعلام کرد: وقتی که به اسامی ۲۰ کشور تولید کننده برتر علم دقت بیشتری می کنیم، مشاهده می کنیم که کشور های چین، هندوستان، برزیل و روسیه از گروه کشور هایی هستند که با افزوده شدن آفریقای جنوبی به آن گروه، کشور های بریکس را تشکیل می دهند. هرچند که آفریقای جنوبی جزو ۲۰ کشور برتر تولید علم نیست اما این گروه، نظام اقتصادی و نیز رتبه بندی دانشگاهی مشترکی را ایجاد کرده اند که مبنای آن شناخت اولویت ها، پیشرفت ها و شکاف های احتمالی در تحقیقات علمی است. از آنجا که جمهوری اسلامی ایران از نظر سطح علم و فناوری در بسیاری از موارد شبیه به گروه کشور های بریکس عمل می کند ، حضور چهار کشور از پنج کشور این گروه در بین کشور های تولید کننده علم برتر جهان، ایجاب می کند که جمهوری اسلامی ایران با حفظ مصالح علمی و فناوری کشور با گروه یاد شده همکاری کند.