سند جامع علم و فناوری در حوزه دفاعی و امنیتی ابلاغ شد

به گزارش پایداری ملی، رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوبه «سند جامع علم و فناوری در حوزه دفاعی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران» که بنا به پیشنهاد مشترک وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و ستاد علم و فناوری دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، در جهت دستیابی به اقتدار علمی و فناوری حوزه دفاعی و امنیت کشور در جلسه 837 مورخ 1399/12/5 شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسیده است، را برای اجرا ابلاغ کرد:

به گزارش مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی متن این مصوبه به شرح ذیل است:

ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران

دفتر عقیدتی – سیاسی فرماندهی معظم کل قوا

ارتش جمهوری اسلامی ایران

سپاه پاسداران انقلاب اسلامی

وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح

نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران

دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی

دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی

وزارت اطلاعات

وزارت صنعت، معدن و تجارت

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی

کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی

معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری

دانشگاه آزاد اسلامی

«سند جامع علم و فناوری در حوزه دفاعی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران» که بنا به پیشنهاد مشترک وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و ستاد علم و فناوری دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، در جلسه 837 مورخ 05/12/1399 شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسیده است، به شرح ذیل برای اجرا ابلاغ می‌گردد:

مقدمه

نیروهای مسلح انقلابی و قدرت آفرین در چارچوب فکری انقلاب اسلامی و در مسیر تحقق اهداف و آرمان‌های آن، خط مقدم تحرک و نشانه اقتدار ملت است. علم و فناوری به عنوان یکی از پیشران‌های اصلی و موتورهای محرک پیشرفت کشور در گام دوم انقلاب اسلامی است که این امر در حوزه دفاع و امنیت کشور از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده و نیازمند طرح‌ریزی دقیق و جامع است.

با استناد به سیاست‌های کلی علم و فناوری و سیاست‌های کلی نظام در موضوع خودکفایی دفاعی و امنیتی ابلاغی مقام معظم رهبری(حفظه‌الله) و باتوجه به راهبرد کلان 7 از نقشه جامع علمی کشور، شورای‌عالی انقلاب فرهنگی سند «جامع علم و فناوری در حوزه دفاعی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران» که از این پس به اختصار «سند» نامیده می‌شود به شرح مواد آتی، طراحی و تدوین گردیده است.

در این راستا، «سند» به گونه‌ای تدوین شده است که مجموعه‌ای پویا و یکپارچه جهت دستیابی به اقتدار علمی و فناوری حوزه دفاع و امنیت مهیا شود و با همراهی ذی‌نفعان دخیل در پیشرفت علمی و تربیت انسان‌هایی آزاد­اندیش و برخوردار از قدرت منطق همراه با منطق قدرت، ارتباط گسترده با جامعه علمی و تقویت سرریز متقابل علم و فناوری بین بخش‌های نظامی و ملی را ساماندهی کند.

ماده 1- اصول و ارزش‌ها

با توجه به مبانی ارزشی نظام علم و فناوری مصرح در اسناد راهبردی شورای عالی انقلاب فرهنگی از جمله نقشه جامع علمی کشور، اصول و ارزش‌های بنیادین بخش علم و فناوری دفاعی و امنیتی کشور بدین شرح مقرر می‌گردد:

حاکمیت جهان‌بینی دینی و مبانی، اصول و منابع معرفتی و شناختی برگرفته از آن در تمام ساحت­ها و شئون اقتداریابی علمی و هماهنگی نظام‌مند همۀ علوم با یکدیگر و با دین مبین اسلام؛

قرآن­محوری در همۀ فرایندهای تولید، توزیع و کاربست علم و فناوری؛

تداوم خط و روش ولایت الهیه به­عنوان جان­مایة حرکت علمی نیروهای مسلح و اعمال آن در مسیر جهان­ترازی؛

جامعیت و کاملیت اسلام به‌عنوان یک اندیشۀ نظام­مند برای پایه­گذاری تفکر علمی از سطح نظریه­پردازی، تولید علم و فناوری، معماری و طراحی مؤلفه‌ها، الگوها و نظامات علمی؛ 

حیات انقلابی و تلاش جهادی در راه پیشرفت علمی انقلاب اسلامی؛

همزیستی مسالمت­آمیز با غیردشمنان در عین دشمن‏ستیزی در مسیر تحقق اهداف علمی دفاعی انقلاب اسلامی؛

حداکثر اتکاء، اعتماد و استفاده از ظرفیت‌های ملی دانشگاهی، پژوهشی، دانش­بنیان و صنعتی از جمله بخش خصوصی با توجه به صیانت علمی، وفاداری، رازداری و کتمان اسرار علمی؛

بهره ­وریِ مدیریت علمی با کارآمدی، اثربخشی، هماهنگی و هم‌افزایی بخش‌های مختلف سازمانی و بین­سازمانی، ارزش­آفرین و هدایت­گر؛

تحول‌گرایی، شکستن انگاره­ها، سنت‌ها و الگوهای رفتاری نادرست و ناکارآمد و عدم ایستایی و روزمر­گی؛

شجاعت علمی، نوآوری، ابتکار و درنوردیدن راه­های جدید و میان­بر و رویش­های نوبه‌نو با بهره­مندی از آخرین دستاوردهای علمی و تجارب موفق گذشته؛

جامعیت و توازن علم، فناوری و محصول به شکل هم­افزا، منسجم و یکپارچه؛

بهادادن و ارزش­گذاری در گزینش، انتصابات و حمایت از انسان‌های اندیشمند، نخبۀ جوان و مبتکر.

ماده 2- چشم‌انداز

در افق ۱۴۱۴ جمهوری اسلامی ایران یکی از قدرت‌های برتر علمی و فناوری در حوزة دفاعی و امنیتی جهان با ویژگیهای زیر است:

الهام­بخش، تأثیرگذار و زمینه­ساز وحدت و همکاری­های علمی و ترویج فرهنگ مهدوی(عج) در مقیاس جهانی؛

توانا در شکستن مرزهای دانش و تولید‌کنندة علوم و فناوری‌های بومی نرم، نیمه‌سخت و سخت دفاعی و امنیتی مورد نیاز؛ 

پشتیبان علمی پیشرفت همه­جانبة کشور در گام دوم انقلاب اسلامی و برخوردار از نقش کلیدی در تحقق مرجعیت علمی جمهوری اسلامی ایران در جهان؛

سازمان و نیروی انسانی فعال، ولایت‌مدار، مسئولیت­پذیر، ایثارگر، شهادت‌طلب، مؤمن، رضایت‌مند، برخوردار از خودباوری، وجدان کاری و انضباط، دشمن­شناس، با روحیۀ تعاون و مشارکت علمی، متعهد به نظام و عظمت ایران اسلامی؛

برخوردار از بالاترین سطح اثربخشی در ارتقای نوآوری ملی؛

مؤثر در تقویت دیپلماسی دفاعی و امنیتی و عمومی کشور.

ماده 3- اهداف کلان

 استحکام‌بخشی ساخت درونی قدرت بر پایة مؤلفة علم و فناوری دفاعی و امنیتی؛ 

جهان­ترازی و کسب اقتدار علمی دفاعی و امنیتی و پیشتازی و پیش­برندگی علمی کشور؛

دستیابی به علوم و فناوری‌های برترساز دفاعی با حداکثر همکاری‌های اثربخش با بخش ملی و بین‌المللی

توانایی در تولید سامانه­ها، تجهیزات و محصولات بدیع و نوظهور دفاعی با شکستن مرزهای دانش؛

همکاری در کسب مرجعیت علمی و فناوری کشور و افزایش سهم نخبگان و استعدادهای برتر در همکاری‌های علمی؛

افزایش سهم دانشگاه‌ها، مراکز پژوهشی، شرکت‌های دانش بنیان و صنعتی بخش ملی با تاکید بر بخش خصوصی در پژوهش‌های توسعۀ فناوری در حوزۀ دفاع و امنیت و کمک به تحقق اهداف نقشة جامع علمی کشور؛

برخورداری از اشراف هوشمند بر محیط متغیر، پرفراز و نشیب و پرشتاب جهان معاصر، پیچیدگی­ها، عدم قطعیت­ها و ابهامات و تهدیدات نوپدید؛

گشایش عرصه‌های جدید از علوم تحولی و تغییر انگاره­ها و نهادینه شدن خلاقیت و نوآوری قابلیت­ساز و مزیت­آفرین در حوزۀ دفاعی و امنیتی؛

افزایش سهم صادرات محصولات دفاعی از صادرات کل کشور و افزایش همکاری‌های علمی و فناوری با کشورهای همسوی گفتمان انقلاب اسلامی در عرصۀ بین‌الملل؛

 دستیابی به سرمایه­های انسانی علمی تراز انقلاب اسلامی و ارتقاء توانمندی­ها و آمادگی­های کارکنان نیروهای مسلح در پیشبرد امور علمی.

ماده 4- سیاست‌ها

 هم­افزایی، پویایی و پایایی اجزای قدرت علمی دفاعی و امنیتی با عناصر و مؤلفه‌های قدرت‌ساز ملی؛

به کارگیری ظرفیت‌های علمی و فناورانۀ بخش ملی و خصوصی در راستای قابلیت­سازی و ایجاد توانمندی در پاسخگویی به نیازهای دفاعی از جمله بهره‌گیری از اساتید، محققین، دانشجویان، ظرفیت علمی عظیم بسیج و سرباز محققین وظیفه؛

سرریز فناوری‌های توسعه‌یافتۀ بخش دفاع به بنگاه­های اقتصادی و خدماتی کشور و بهره‌گیری حداکثری از ظرفیت‌های ملی در نظام نوآوری دفاعی پایدار؛

افزایش توجه و تمرکز بر نوآوری‌های اساسی، با رویکرد خلاقانۀ جدید و کشف راه­های میانبر؛ 

اهتمام به توسعۀ هم‌زمان و متوازن علوم پایه و علوم کاربردی در حوزه­های نرم، نیمه­سخت و ­سخت، و جهت‌دار نمودن رشته‌های مورد نیاز نیروهای مسلح در دانشگاه­ها با تاکید بر رویکردهای بین رشته‌ای؛

بهره­برداری از الگوهای علمی و نظریه­های اندیشمندان و صاحب­نظران، با تقیّد بر اصول، ارزش‌ها و آموزه­های اسلامی و تشویق و ترغیب الگوسازی درون‌زای اسلامی - ایرانی پیشرفت در بخش دفاعی؛

تقویت گفتمان جنبش­ نرم‌افزاری در حوزه دفاع و امنیت به‌منظور ایجاد ظرفیت تحول­ساز در حرکت‌های مبنایی و بنیادین در سطح علوم، منطبق با اصول و منطق اسلامی؛  

در دست داشتن نبض تفکر و نیازهای آیندۀ جامعه با اشراف راهبردی بر محیط دفاعی و امنیتی؛

تقویت و توسعۀ نظام­مند و هوشمند حکمرانی اسلامی، رهبری و مدیریت راهبردی، مدیریت دانش و پویایی سازمان؛

 توقف و یا تغییر جهت فعالیت‌های تحقیقاتی با مزیت اثربخشی پائین؛.

توسعة کیفی و کمّی سرمایه­های انسانی در حوزة علم و فناوری دفاعی و امنیتی و جهت­دهی آموزش و پژوهش نیروهای مسلح به‌منظور توسعۀ دانش، مهارت­ها، قابلیت‌ها و فناوری‌های برترساز؛

ارتقای سرمایه اجتماعی ولایی با ایجاد فرهنگ­ و فضای گفتمانی در راستای جریان­سازی، تعمیق و پایبندی به منویات فرماندهی معظم کل قوا امام خامنه­ای (مدظله‌العالی) در پیکرة آموزش، تحقیقات و توسعة صنایع نرم و سخت نیروهای مسلح.

ماده 5- راهبردها

آمایش علمی سرزمینی و توسعۀ متعادل و متوازن قابلیت‌ها و ظرفیت‌های دانش­بنیان کشور و بخش دفاع و ایجاد سازوکارهای لازم برای شناسایی و حداکثر بهره‌گیری از ظرفیت‌های خالی معطّل و جدید در سطح ملی؛

ایجاد زیرساخت‌های لازم برای استفادۀ همه‌جانبه از قابلیت‌ها و ظرفیت‌های دفاعی و ملی و مشارکت فعال مراکز تحقیق و توسعۀ نیروهای مسلح در پژوهش‌های بنیادی، کاربردی و توسعه‍ای و توسعه حوزه‌های بین رشته‌ای؛

ایجاد، یکپارچه‌سازی و به­هنگام­سازی نظامات کلان، ساختارها و نهادهای علم و فناوری نیروهای مسلح مبتنی بر صیرورت و در چارچوب معماری نیروهای مسلح آینده؛

ایجاد ساختاری واحد، مقتدر و یکپارچه با اعتبار و ضمانت اجرایی و نفوذ لازم برای مدیریت و راهبری جریان تحقیق و توسعه و تمرکز بر اجرای طرح‌های کلان پژوهش و فناوری متناسب با نیازهای حال و آیندۀ کشور و طراحی و اجرای نظام احصاء و شکست مسائل در حوزه دفاعی و امنیتی؛ 

ایجاد سازوکار انتقال الگوهای موفق و فناوری‌های نرم مدیریت تحقیقات و فناوری از بخش دفاعی به بخش ملی و خصوصی به‌منظور گسترش شبکة توانمند علمی کشور؛

ایجاد جریان گسترده و پویای ایده­زایی بدیع در راستای استقرار نظام نوآوری دفاعی و ترویج و ارتقای فرهنگ نوآوری جهشی و خلاقیت در کشور؛

توسعه و تقویت همکاری‌ها و شبکه‌های علمی پژوهشی فناورانه دفاعی و امنیتی با بخش ملی شامل دانشگاه‌ها، مراکز علمی، دانشمندان و پژوهشگران و بنگاه‌های توسعه‌دهنده فناوری و نوآوری خصوصی با تاکید بر ایجاد انعطاف و سهولت در همکاریهای متقابل؛

ایجاد صنایع نوین و دانش‌بنیان دفاعی و امنیتی به‌منظور توسعة تجهیزات و محصولات بدیع و نوظهور دفاعی و پشتیبانی از شرکت­های نوآور و تجاری‌ساز محصولات دو یا چندمنظوره در بخش ملی؛

ایجاد نظام دیپلماسی علمی انقلابی در پاسداری از اقتدار جمهوری اسلامی ایران و گسترش همکاری‌های بین‌المللی در حوزه دفاعی و امنیتی در چارچوب سند جامع روابط علمی بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران؛

 ایجاد و پیاده­سازی سازوکار بهره­برداری حداکثری از ظرفیت‌های حوزه­های علمیه در علوم انسانی و در موضوعات مرتبط با حوزۀ دفاعی و امنیتی؛

 طرح­ریزی مبانی تحول­ساز علوم و انگاره­های نوین دفاع و متحول­سازی و ارتقای کمّى و کیفى علوم انسانی بر اساس مکتب دفاعی و امنیتی اسلام؛

 ایجاد دانشگاه تراز انقلاب اسلامی (حکمت­بنیان) در سازمان‌های نیروهای مسلح و طراحی سازوکارهای لازم برای بکارگیری و پرورش استعدادهای برتر و نخبگان در حوزۀ دفاعی و امنیتی و توانمندسازی ایشان؛

 یکپارچگی در آموزش‌های نیروهای مسلح به‌منظور شکل­گیری پیکرۀ دانشی، مهارتی و بینشی هم‌افزا و جامع، با تأکید بر ایجاد تحول در سطح اندیشه، عوامل معنوی، آموزه‌های کلیدی و مهارت‌محوری و تربیت و تعالی مدیران، مدرسان و پژوهشگران حوزة علمی در تراز انقلاب اسلامی؛

 طراحی و پیاده‌سازی رویکردهای مدیریت یکپارچه و تفکر راهبردی و نهادینه‌سازی مدیریت هوشمند دانش در حوزه دفاعی و امنیتی

 طراحی و پیاده سازی سازوکار استفاده از ظرفیت سرباز محققین کشور با امکان توانمندسازی و مهارت آموزی ایشان در تحقیقات و توسعه علوم و فناوریهای دفاعی و امنیتی با رویکرد آینده سازی نیروهای جوان و نخبه

ماده 6- حوزه‌های اولویت‌دار دفاعی و امنیتی

حوزه‌های اصلی و فرعی علوم و فناوری‌های اولویت‌دار علم و فناوری دفاعی و امنیتی به شرح زیر است. تشریح جزئیات مورد نظر، پس از تصویب این سند در قالب تعاملات با دستگاه‌ها و مراکز دانشگاهی بخش ملی انجام خواهد شد.

ماده 7- چارچوب اجرایی سازی

الف) سیاستگذاری کلان و نظارت و ارزیابی

سیاست‌گذاری و نظارت کلان «سند» در بخش ملی بر عهدۀ شورای عالی انقلاب فرهنگی است. 

ب) سیاستگذاری اجرایی، هماهنگی و اجرایی‌سازی

به منظور سیاست‌گذاری اجرایی، هماهنگی و اجرایی سازی «سند» در بخش ملی و نظارت بر حسن اجرای آن، "شورای راهبردی علم، فناوری و نوآوری دفاعی و امنیتی" توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی با ترکیب زیر تشکیل می‌گردد:

رئیس ستاد کل نیروهای مسلح (رئیس شورا)؛

دبیر شورای‌عالی انقلاب فرهنگی؛ 

دبیر شورای‌عالی امنیت ملی؛

فرماندۀ کل ارتش جمهوری اسلامی ایران؛

فرماندۀ کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی؛

وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح؛

فرماندۀ نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران؛

رئیس سازمان بسیج مستضعفین'>سازمان بسیج مستضعفین؛

وزیر اطلاعات؛ 

وزیر صنعت، معدن و تجارت

وزیر علوم، تحقیقات و فناوری؛

وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی؛ 

معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری؛

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی؛ 

رئیس کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس؛

رئیس دفتر عقیدتی سیاسی فرماندهی معظم کل قوا؛

و 18) دو نفر از اعضای شورای‌عالی انقلاب فرهنگی به انتخاب شورای‌عالی انقلاب فرهنگی؛

معاون طرح، برنامه و بودجۀ ستاد کل نیروهای مسلح؛

معاون علوم، تحقیقات و فناوری ستاد کل نیروهای مسلح (دبیر شورا)؛

تبصره 1: به اقتضای موضوع جلسات، از رؤسای دستگاه‌ها و سایر افراد ذیصلاح با حق رای دعوت به عمل خواهد آمد.

تبصره 2: از زمان تصویب این «سند»، این شورا به عنوان یکی از شوراهای تخصصی شورای عالی انقلاب فرهنگی محسوب و عنوان آن، به ماده 18 آئین نامه داخلی شورای عالی، اضافه خواهد شد.

تبصره 3: شورا می‌تواند برای پیگیری امور تخصصی خود، نسبت به تشکیل کمیسیون‌های تخصصی اقدام نماید.

تبصره 4: آیین‌نامه داخلی شورا در اولین جلسه شورای مذکور به تصویب خواهد رسید.

ماده 8- وظایف شورا

تصویب اسناد، نقشه‌های راه و برنامه‌های 5 ساله توسعۀ علم، فناوری و نوآوری دفاعی و امنیتی کشور در مسیر دستیابی به اهداف «سند»؛

نظارت و ارزیابی پیاده‌سازی و تحقق اهداف «سند» و ارائۀ گزارش سالانه به شورای عالی انقلاب فرهنگی؛

تصویب نظامات اجرایی، زیرساختی و نظارتی، سازوکارهای اجرا و اصلاح ساختارها و فرآیندهای دانش، آموزش، پژوهش، فناوری و نوآوری دفاعی و امنیتی کشور؛

انسجام‌بخشی و ایجاد هماهنگی دستگاه­های مرتبط کشور در اجرای «سند»؛

ساماندهی و ایجاد قطب‌های علمی و جهت‌دهی منابع و ظرفیت‌های نیروهای مسلح و کشور در راستای دستیابی به علوم و فناوری‌های قدرت­ساز دفاعی و امنیتی ؛

بررسی وضع موجود علم و فناوری دفاعی و امنیتی کشور و رصد و پایش محیطی، رقبا و تحولات جهانی؛

پیشنهاد روزآمدسازی «سند» به شورای عالی انقلاب فرهنگی؛

تبصره 5: تعیین نقش دستگاه‌ها، دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و شرکت‌های فناور، دانش‌بنیان و تولیدی بخش ملی و خصوصی در پیاده‌سازی اولویت‌ها و نگاشت نهادی و برنامه اجرایی لازم؛ در قالب اسناد و آیین نامه‌های مربوطه، ظرف مدت ۶ ماه از تاریخ تشکیل شورای راهبردی، توسط این شورا به تصویب خواهد رسید

ماده 9 -این «سند» مشتمل بر یک مقدمه و 9 ماده و 5 تبصره، در  جلسه 837 شورای عالی انقلاب فرهنگی، مورخ 5 اسفند 1399 به تصویب رسید و از تاریخ ابلاغ لازم الاجرا است. 

حسن روحانی

رئیس جمهور و رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی