در جنگ کسی به کمک ما نمی‌آید

دلیل موجهی هم برای نشناختن نداشتم جز اینکه آنچه باید و شاید و آن قدر که بایسته است، در کشور ما به موضوع پدافند غیرعامل پرداخته نشده است.
از دانشجویان و دانش آموختگان دانشگاه‌ها که در مورد پدافند غیرعامل پرسیدم، پاسخ‌های جالب و گاه ناقصی تحویلم می‌دادند.

*پدافند غیرعامل فوق سری است*

از چند دانشجوی رشته ادبیات عرب و فلسفه دانشگاه فردوسی که به مسایل سیاسی هم علاقه‌مند هستند، می‌پرسم از پدافند غیرعامل چه می‌دانند؟ آنها می‌گویند: پدافند غیرعامل مرتبط به ارتش است و مسؤولان هیچ کاری برای شناساندن آن انجام نداده‌اند، شاید پدافند غیرعامل هم مانند خیلی مسایل دیگر فوق سری است یا مردم نباید بدانند.
یکی از دانشجویان علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی پدافند غیرعامل را وابسته به ارتش می‌داند و می‌گوید: در مباحث نظامی پد و آفند داریم که برای پیشگیری از مشکلات و خطرات و محافظت از کشور است.
یکی از دانش آموختگان رشته عمران که بسیجی هم هست در مورد پدافند غیرعامل می‌گوید: پدافند غیرعامل نوعی دفاع است که عامل نیست، یعنی شما عمل کننده نیستید و کارهایی همچون ساختن پناهگاه است که پیش از جنگ برای پیشگیری از تلفات انجام می‌شود.

*سازمان پدافند غیرعامل*

سردار سرتیپ پاسدار غلامرضا جلالی، رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور است. سازمانی که در تاریخ هشتم آبان 1382 به طور رسمی تشکیل شد و مسؤولیت آن تا سال 84 به عهده سردار نقدی و در سال 84 سردار جلالی مسوولیت آن را به عهده گرفت.
پیش از انقلاب نام سازمان پدافند غیرعامل، دفاع غیرنظامی بود، اما پس از انقلاب این سازمان در نخست وزیری ادغام شد که در همان زمان، دکتر حسن روحانی ریاست این سازمان را به عهده داشت و مدتی هم سردار حسن فیروزآبادی این مسوولیت را به عهده گرفت.
پس از اینکه سازمان «دفاع غیرنظامی» به بسیج سپرده شد و در هنگامه هشت سال دفاع مقدس، غیرفعال شد و پس از جنگ هم به نام معاونت پدافند غیرعامل به ارتش واگذار و سپس به ستاد کل نیروهای مسلح منتقل شد.

*اقدام های غیرمسلحانه*

سردار جلالی درباره پدافند غیرعامل می‌گوید: پدافند غیرعامل به مجموعه اقدامهای غیرمسلحانه ای گفته می‌شود که موجب کاهش آسیب پذیری زیرساختهای حیاتی، حساس و مهم کشور در مقابل اقدامها و تجهیزات نظامی دشمن خارجی باشد. تعریف جامع‌تر آن مجموعه اقدامهای غیرمسلحانه‌ای است که موجب پایداری علمی، استمرار خدمات رسانی و مدیریت بحران در مقابل اقدامات خصمانه دشمن است.

*پیشگیری پیش از درمان*

او در مورد مصداق های پدافند غیرعامل می‌گوید: مأموریت پدافند غیرعامل ماموریتی غیرنظامی است و با ماموریت نظامی ارتباطی ندارد و تمام پیکره جامعه را در برمی‌گیرد و نوعی مصونیت‌سازی در مقابله با شرایط بحرانی است. برای مثال واکسن زدن که پیشگیری از بیماری است.
«پد» و «آفند» یعنی ضدحمله که این کلمه برای دفاع در هر شرایطی چه جنگ و حتی بلایای طبیعی به کار برده می‌شود. وقتی ما برای بحران ناشی از جنگ آمادگی داشته باشیم، پس برای بحران طبیعی و غیرطبیعی هم آمادگی لازم را داریم.
حوادث به سه دسته تقسیم می‌شوند: حوادث طبیعی که شامل سیل، زلزله و خشکسالی است و حوادث انسان‌ساز شامل آتش‌سوزی، انفجار و بحران جنگ.

*مهم، جان مردم است*

او در مورد تفاوت بحران طبیعی و غیرطبیعی مانند جنگ می‌گوید: در بحرانهای طبیعی کشورهای دیگر به کمک ما می‌آیند.
اما در جنگ کسی به کمکمان نخواهد آمد و همه علیه کشور در حال جنگ هستند.
آمادگی و مصونیت‌سازی کشور در مقابل حوادث طبیعی و غیرطبیعی مهم است؛ برای مثال ساختمانهای بزرگ و مراکز اداری و عمومی و مترو باید چند منظوره ساخته شوند تا اگر حادثه‌ای رخ داد، برای مردم جان پناه باشد.

*مأموریت غیرنظامی*

او در ادامه می‌گوید: جنگ یک حوزه نظامی و یک حوزه غیرنظامی دارد که حوزه نظامی ایجاد سنگر و استحکامات، استتار و ساختن سد است، اما حوزه پدافند غیرعامل، غیرنظامی است.ماهیت سازمان پدافند غیرعامل، نظامی است، اما مأموریت آن کاملاً غیرنظامی است .
وقتی در مورد زیرساختهای حیاتی صحبت می‌کنیم، اگر اتفاقی افتاد کل کشور دچار بحران می‌شود و کسانی که در دانشگاه‌های نظامی تحصیل کرده‌اند با زیرساختها و نقاط ضعف آشنا می‌شوند.
در تمام دنیا یک نظامی را برای مدیریت بحران انتخاب می‌کنند، زیرا یک فرد نظامی مدیریت استراتژیک خوانده و توان مدیریت نظامی و به کارگیری استعدادهای نظامی را دارد.

*جنگ هوشمند اسراییل و لبنان*

رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور می‌گوید: جنگ به چهار دوره تقسیم می‌شود. نخست جنگی که پیش از اختراع باروت بود و افراد به وسیله شمشیر، چماق و دشنه با یکدیگر می‌جنگیدند. جنگ بعدی پس از اختراع باروت است که افراد با تفنگ و توپخانه به جنگ یکدیگر می‌رفتند و سومین جنگ، جنگی که با استفاده از موشک و هواپیما و زیردریایی است. چهارمین نوع جنگ، جنگ هوشمند است که به جای تکیه به سلاح با استفاده از فناوری روز، ارتباطات را هدف می‌گیرد.
جنگ 22 روزه اسراییل و لبنان جنگ هوشمند بود که اسراییل رسانه‌ها، فاضلاب و سیستم جمع‌آوری فاضلاب را می‌زد تا به مردم فشار روانی وارد کند.  

*تلفات جنگ نرم، منافق است*

سردار جلالی می‌گوید: تلفات ما در جنگ سخت که در دوره هشت سال دفاع مقدس داشتیم، شهید است، اما تلفاتی که در جنگ نرم داریم، منافق است.
سایبری خیلی حساس شده؛ پیشترها در آکادمی‌های نظامی سه نوع جنگ زمینی، هوایی و دریایی داشتیم، اما اکنون یک نوع دیگر به نام جنگ سایبری اضافه شده است.
در جنگ سایبری دشمن حد و مرز نمی‌شناسد و معلوم نیست در این جنگ چه کسی حمله می‌کند و دیگر خاکریز و مانعی وجود ندارد که بتوان جلوی دشمن را گرفت.

*منطقه حساس خاورمیانه*

او ادامه می‌دهد: سایبری فقط در حوزه آی تی است. حوزه مجازی و سایبر به حدی مهم است که روسیه اعلام کرده اگر کسی به حوزه سایبر من حمله کند، به من اعلام جنگ کرده است.
کشور ما در خاورمیانه قرار دارد که هر دهه در این منطقه اتفاقاتی رخ می‌دهد و در این منطقه بحرانی عقل حکم می‌کند همیشه آماده باشیم، زیرا سرزمین ما جزو چند کشور حادثه‌خیز دنیا است. رئیس سازمان پدافند غیر عامل کشور تاکید می‌کند، به کمک اصحاب رسانه نیاز داریم تا به مردم آگاهی بدهند.
او خاطره‌ای را تعریف می‌کند از سعید جلیلی، دبیر پیشین شورای عالی امنیت ملی، آن زمان که مشغول مذاکره در ژنو بوده که صدای آژیر را می‌شنود و به او گفتند شما نگران نباشید، ما الان می‌آییم و پس از چند دقیقه آمدند و گفتند هرماه یک برنامه این چنینی داریم که در پناهگاه مستقر می‌شویم و آذوقه و وسایل را بررسی می‌کنیم؛ آن هم کشور سوئیس که عضو هیچ قاعده و قانونی نیست و در سازمان ملل عضویت ندارد و قانون سربازی ندارد و ارتش این کشور حقوق بگیر است.

*چه عجب! اینها به فکر ما هستند*

پدافند غیرعامل یعنی حفظ داشته‌ها و استمرار فعالیتها ضروری است. یعنی در هر شرایطی کارها ادامه پیدا کند. به جای پدافند غیرعامل می‌توان گفت «پایداری ملی» که اگر مردم از آن آگاه شوند موجب پایداری ملی برای مردم می‌شود و مردم هم می‌گویند: «چه عجب، اینها به فکر ما هستند».
باید متر را با در نظر گرفتن پدافند غیرعامل در آن ساخت؛ مثلاً عمق آن را از 20 متر به 100 متر می‌رسانند که در شرایط بحران مردم به آنجا بروند و مستقر شوند.
متروی مسکو بیش از 150 متر زیر زمین است که در حال حاضر هیچ سلاحی برای از بین بردن آن کارگر نیست.