فضای مجازی تبدیل به فضای دوم زندگی شده است

امروزه روش های ارتباطی با دیگران از طریق اینترنت افزایش یافته است. پست الکترونیک، پیام های کوتاه، چت روم ها، وب پایگاه ها و بازی ها، روش هایی برای گسترش و حفظ روابط اجتماعی شده اند.

شاید عیب اصلی ارتباط های اینترنتی آن است که ارتباط در فضای مجازی، اساساً بر متن استوار است، بنابراین از نشانه های بصری و شنیداری در تعامل های رو در رو بی بهره است.

فضای مجازی آمیزه ای از فرصت ها و تهدیدهاست و امروز فضای مجازی تبدیل به یک فضای جنگ نرم شده که جنگی تمام‌عیار بوده و در طول تاریخ اسلام بی‌سابقه است و هدف اصلی آن نیز ضربه زدن به اعتقادات جوانان است.

فاطمه تقی زاده استاد دانشگاه در گفت و گو با ایسنا- در خصوص علت رواج مجازی گری در جامعه گفت: فن آوری های نوین و پیشرفت های بشری همواره ارمغان آور رفاه برای جوامع بوده که البته در مقابل آن آسیب هایی را نیز به همراه داشته است. امروزه فضای سایبری روز به روز در حال گسترش و پیشرفت است و این پیشرفت به گونه ای بوده که می توان ردپای آن را در زندگی روزمره افراد عادی جامعه، در مدیریت کلان دولت ها، در برنامه ریزی های مهم و استراتژیک و یا حتی در بازی کودکان مشاهده کرد.

وی تصریح کرد: رسانه های اجتماعی، بسیاری از معادلات، تعاملات، فضای کسب و کار، سبک زندگی و… انسانها را دچار تغییر کرده اند و لذا بخشی از این گرایشات نیز مبتنی بر مقتضیات و نیازها و نیز حرکت به سمت تسهیل بوده و گاه نیز گریزی از آنها نیست و حتی سبک تعاملات خانواده را به سمت تغییر در سبک زندگی مجازی شاهد هستیم. واقعیت این است که امروزه فضای مجازی تبدیل به فضای دوم زندگی ما شده است. از یک سو فراهم آوری سرویس های امن با سرعت مناسب در چنین فضایی مستلزم زیرساخت مناسب به لحاظ سخت افزاری و نرم افزاری و همچنین به لحاظ امنیتی است و از سوی دیگر مطالعه تاثیرات فردی و اجتماعی فضای دوم بر زندگی ما نیز بعد دیگری را پوشش می دهد.

تقی زاده ادامه داد: امروزه با اهداف مختلف آموزشی، پژوهشی، اطلاع رسانی، ارتباطی، سرگرمی، کسب و کار، خدمات رسانی، تبلیغی و… از رسانه ها و رسانه های اجتماعی در بستر وب استفاده می شود که با وجود وب و توسعه تعاملات دوسویه گرایش به فضای مجازی افزایش یافته و با از راه رسیدن وب و ایجاد وب فراگیری که همه چیز را به اینترنت و فضای مجازی متصل خواهد کرد، بیش از پیش افزایش خواهد یافت و با اینترنت همه چیز و نقش آفرینی بیشتر هوش مصنوعی، زندگی بشر بر مدار تعامل و تلفیق با فضای مجازی شکل گرفته و ادامه خواهد یافت.

نمی‌ توانیم در برابر فضای مجازی منفعل باشیم

استاد دانشگاه در پاسخ به این سوال که ضعف فضایی محتوایی یکی از مشکلات ما در حوزه فضای مجازی است، و برای تقویت این حوزه چه باید کرد؟ گفت: یک عبارت معروف درباره محتوا وجود دارد و آن این است که «محتوا پادشاه است» و در دنیای امروز محتوای رسانه ای، در ایجاد عادات زندگی روزمره، تعیین روابط اجتماعی و حتی در ایجاد رفتارهـای سیاسی دخیل است.

تقی زاده با بیان اینکه در عرصه‌ی فضای مجازی توان کار داریم و نمی‌ توانیم در برابر این فضای جدید منفعل باشیم گفت: اطلاع‌رسانی سریع و گسترده، صرفه‌جویی در وقت و هزینه، کاهش حمل و نقل، گسترش تبادل نظرها و تعاملات اجتماعی، مشارکت اجتماعی، زدودن فضای سانسور و ایجاد عدالت رسانه‌ای از نتایج مثبت فضای مجازی است.

وی با بیان اینکه نتایج پژوهشی در سال 1393 نشان می‌دهد که بیش از 77 درصد جوانان نگاه مثبتی به فضای مجازی دارند افزود: این نگاه مثبت یعنی اینکه فضا برای استفاده از فضای مجازی فراهم است و عملا منع مطلق نمی‌تواند کارساز باشد. و باید نکات مثبت فضای مجازی را به اطلاع جامعه رساند تا با آگاهی بیشتری در این عرصه گام بردارند.

این استاد سواد رسانه ای، استفاده‌ی غیرعلمی، حاکم بودن رویکرد سرگرمی، دسترسی به شبکه‌های غیر اخلاقی، آسیب‌های جسمی و ایجاد اختلال در فرایند هویت‌سازی نوجوانان، آسیب‌رساندن به کانون خانواده، اثر گذاشتن بر تعاملات انسانی را از آسیب‌های فضای مجازی عنوان کرد و گفت: باید بتوانیم محتوای مناسب جامعه را تهیه کنیم.

نهضت تولید محتوای فاخر در جامعه ایجاد شود

وی با تاکید بر تولید محتوای فاخر در حوزه فضای مجازی افزود: برای اینکه بتوان محتوایی با کیفیت تولید نمود باید چند نکته مهم و کلیدی را مدنظر قرار داد. در ابتدا باید اهداف خود را از محتوا تعیین کرد و استراتژی‌های تولید محتوا را مدنظر قرار داد. محتوایی را تولید کرد که قابل ‌رؤیت برای کاربران بیشتری باشد. در واقع از محتوایی استفاده کنیم که امکان اشتراک‌گذاری آن بالا باشد. برای این امر نیازمند آموزش‌های مناسب در این زمینه خواهیم بود.

تقی زاده خاطرنشان کرد: لازم است مرجعی هماهنگ کننده برای فرهنگ سازی در فضای مجازی ایجاد شود و علاوه بر این باید نهضت تولید محتوای فاخر در جامعه ایجاد شود تا کاربر ما از آن بهره مند شود چون متاسفانه در شرایط کنونی فقط مصرف کننده ایم.

وی با بیان اینکه یکی از مشکلات اساسی در حوزه فضای مجازی، تولید محتوا بدون توجه به مخاطب است افزود: به هر میزان درگیری‌های شناختی و هیجانات عاطفی مخاطب را بهتر بشناسیم، می‌توانیم در تولید محتوا بهتر عمل کنیم.

استاد دانشگاه با بیان اینکه یکی از اشکالات ما در تولید محتوا، این است که ما پیام‌هایی را تولید می‌کنیم بدون آن که با مخاطب ارتباط برقرار کنیم، یادآور شد: این ناتوانی فرهنگی و ضعف فکری ماست که تولیدات موثری خلق نمی‌شود. بنابراین باید مولفه‌های بومی، محلی، فرهنگی، عاطفی، شناختی و... را درک کنیم. لذا به هر میزان که جاذبه‌های بیشتری در این فضا ایجاد کنیم می‌توانیم تهدیدها را در ارتباط با مخاطب به فرصت تبدیل کنیم.

نظارت والدین در فضای مجازی تقابل و مچ گیری از فرزندان نیست

سجاد ستوده  کارشناس فضای مجازی  در گفت و گو با ایسنا، با بیان اینکه دنیای امروز نسبت به قبل از پیچیدگی بیشتری برخوردار است، اظهار کرد: این پیچیدگی موضوعات جدیدی را در حوزه‌های مختلفی از دنیای جدید و ساعت‌های گوناگون زندگی تعریف کرده است.

وی با اشاره به زیست مجازی به عنوان زیست نوع دوم، افزود: وقتی زیست نوع دوم به وجود می‌آید؛ سازوکارها نیز باید تغییر کند، الان مبنای تربیت علاوه بر فضای حقیقی در فضایی مجازی نیز قرار دارد.

ستوده با اشاره به اینکه به واسطه تدبیر و پیچیدگی زندگی موضوعات تربیتی را باید با نگاه متفاوت نگریست گفت: به واسطه ورود زیست جدید باید سازوکارها تغییر کنند و اگر خانواده‌ها قصد دارند در آزمون مهم تربیت فرزند موفق باشند باید سازوکارهای جدید را یاد بگیرند .

این کارشناس فضای مجازی با اشاره به پیچیدگی فضای مجازی، یادآور شد: زیست نوع دوم در راستای استفاده بسیار از فضای مجازی باید مورد توجه خانواده قرار بگیرد، در غیر این صورت توازن مربوط به تربیت بهم ریخته می‌شود.

وی با بیان اینکه در حوزه تربیت فرزند در دنیای امروز مبتنی بر فضای مجازی و رسانه باید به دو اصل مهم توجه کنیم تصریح کرد: فضای رسانه یک دنیای بی انتها است و ما با همه بخش آن آشنا نیستیم پس در گام اول باید همراه فرزند خود باشیم تا در فضای مجازی تنها نباشد.

ستوده با تاکید بر اینکه در بسیاری از کشورها با سواد رسانه‌ای بالایی والدین در فضای مجازی و تا سن خاصی با کودکان خود همراه هستند، افزود: همانطور که در فضای حقیقی به همه بخش‌های مورد استفاده فرزند نظارت جدی داریم در فضای مجازی نیز این نظارت باید وجود داشته باشد.

کارشناس فضای مجازی با بیان اینکه نظارت نباید مستقیم باشد بیان کرد: نظارت تقابل و مچ گیری از فرزندان نیست بلکه باید بدانیم که فرزند در حوزه فضای مجازی چه نیازهایی برای خود می‌تراشد.

وی خاطرنشان کرد: جسم و روح انسان برای زنده ماندن به غذا نیاز دارد همانطور که در فضای حقیقی تلاش می‌کنیم غذا سالم، به اندازه و متناسب باشد در فضای مجازی هم محتوا باید سالم و متناسب با سن باشد.

خانواده‌ها باید مهارت تربیت فرزند را در عصر رسانه یاد بگیرند

ستوده رسانه را خوراکی برای روح و اندیشه انسان دانست و عنوان کرد: رژیم مصرف رسانه مهم‌ترین و ابتدایی‌ترین موضوعی است که باید خانواده‌ها به آن توجه ویژه داشته باشند.

کارشناس فضای مجازی با بیان اینکه استفاده از فضای مجازی برای کودکان زیر ۳ سال به علت سرکوب کردن خلاقیت‌های آنان ممنوع است، گفت: بازی‌های فضای مجازی باید متناسب سن کودکان باشند، زیرا در بلند مدت آسیب جدی به رشد و خلاقیت آن‌ها وارد می‌کند.

وی با بیان اینکه نباید فرزندان از فضای مجازی محروم و ممنوع شوند، افزود: فضای رسانه و مجازی، تکنولوژی آینده است و اگر کودکان از آن محروم شوند در واقع از آینده محروم شده اند.

ستوده با اشاره به اینکه خانواده‌ها باید مهارت تربیت فرزند را در عصر رسانه یاد بگیرند، اظهار کرد: اگر فرزندم وارد صفحه نامناسب شد باید مهارت مقابله با آن را بدانیم.

کارشناس فضای مجازی در پایان خاطرنشان کرد: والدین ابتدا باید در مورد بازی ها، ابزارها و فضای مجازی کسب دانش کنند سپس پیرامون آن با فرزندان خود گفت و گو کنند.