پشت پرده طرح بنزین متانولی/مرکز پژوهش‌ها هم استفاده از بنزین چینی را رد کرد

 با گذشت چند ماه از طرح پر سر و صدای استفاده از بنزین متانولی و معوق ماندن ناگهانی آن در دولت، مرکز پژوهش‌های مجلس با انتشار گزارشی(  گزارش مرکز پژوهش‌ها درباره بنزین متانولی گزارش مرکز پژوهش‌ها درباره بنزین متانولی ) نقاط ضعف و قوت استفاده از این ترکیب الکلی در سبد سوخت کشور را برشمرده و با مقایسه این موارد، استفاده از بنزین متانولی با درصد بالای متانول را منطقی ندانسته است.

در بخشی از مقدمه این گزارش 40 صفحه‌ای، چنین آمده است:

«... تولید مستقیم بنزین از متانول نیز به عنوان افزودنی به بنزین دارای سابقه تحقیقاتی بسیار زیادی در صنعت خودرو و سوخت دنیا دارد. این ماده به نسبت‌های مختلف با بنزین اختلاط و در موتورهای اشتعال جرقه‌ای استفاده شده است. اختلاط متانول با بنزین تا حدی از مونوکسیدکربن و هیدروکربن‌های نسوخته کم می‌کند، اما در مقابل اکسیدهای نیتروژن که امکان کاهش آن در موتور به مراتب سخت‌تر از دو آلاینده دیگر است به شدت افزایش می‌یابد. همچنین استفاده از متانول در بنزین منجر به مشکلات زیادی در سامانه سوخت‌رسانی خودرو شده که ممگن است خطرات جدی نظیر نشت بنزین و انفجار آن را به دنبال داشته باشد. علاوه بر این موضوع وجود متانول در بنزین منجر به خوردگی قطعات موتور می‌شود و آلایندگی و عملکرد موتور و خودرو را تحت تأثیر قرار خواهد داد.

علاوه بر آثاری که سوخت حاوی متانول بر سیستم سوخت‌رسانی و موتور خودرو دارد، بخارات ناشی از متانول تأثیرات مخربی بر سیستم تنفسی انسان دارد و می‌تواند خطرات جدی برای سلامت انسان داشته باشد. لذا اگرچه مزایای متعددی برای سوخت متانول وجود داردف ولی به دلایل عدیده‌ای کاربرد این نوع سوخت در خودروهای داخل کشور و توزیع گسترده آن منطقی به نظر نمی‌رسد.»

*پشت پرده طرح پیشنهاد بنزین متانولی

استفاده عملی از بنزین متانولی تا کنون تنها در چین و آن هم به واسطه منابع سرشار ذغال سنگ سرشار این کشور و امکان استحصال متان و تولید متانول را در سطح گسترده فراهم می‌کند، مورد توجه قرار گرفته و جای این پرسش باقی است که طرح استفاده از بنزین متانولی در ایران بر چه مبنایی استوار بوده است.

واقعیت آن است که پشتوانه این طرح نیز به رانت خوراک ارزان قیمت گاز پتروشیمی‌ها باز می‌گردد، امروز در ایران تولید متانول به 5 میلیون تن در سال رسیده است و به دلیل ارزان‌فروشی خوراک گاز پتروشیمی‌ها و علاقه سرمایه‌گذاران بخش خصوصی به استفاده از این رانت کلان ساخت مجتمع‌هایی با ظرفیت 16 میلیون تن در سال نیز آغاز شده است تا تولید متانول ایران را به 21 میلیون تن در سال برساند.

ارزش متانول تولیدی مجتمع‌های پتروشیمی حتی از ارزش صادراتی گاز مصرفی آنها نیز کمتر است و حجم تولید متانول در مجتمع‌های ایرانی به حدی زیاد شده است که تولیدکنندگان ایرانی متانول با یکدیگر در بازارهای جهانی رقابت کرده و باعث کاهش قیمت متانول در بازار جهانی شده‌اند. در عین حال رقابت این تولیدکنندگان بر سر اجاره کشتی‌های حمل‌کننده متانول میزان اجاره این کشتی‌ها را نیز افزایش داده است.

با این حال به دلیل قیمت ناچیز خوراک گاز، باز هم تولید و صادرات آن برای مجتمع‌های تولیدکننده سود سرشاری به همراه دارد.

با این وجود به نظر می‌رسد با اشباع بازار بین‌المللی متانول، تولیدکنندگان و صاحبان پروژه‌های نیمه تمام متانولی که حاضر نیستند از این رانت کلان صرف نظر کنند تلاش می‌کنند بازارهای جدیدی برای تولیدات انبوه خود بیابند و ترکیب 35 درصد متانول با بنزین بازار پایدار و بسیار بزرگی برای آنها ایجاد می‌کند.

با فرض ترکیب همه بنزین کشور با متانول و ثابت ماندن مصرف بنزین کشور روی روزانه 70 میلیون لیتر سالانه قریب به 9 میلیارد لیتر متانول در باک خودروهای ایرانی سوزانده می‌شود تا منفعت آن به سهامداران عمده پتروشیمی‌های متانولی برسد.

شرکت ملی صنایع پتروشیمی در دولت قبل تلاش کرد قیمت خوراک گاز را اندکی منطقی‌تر کند که با مخالفت شدید ذینفعان این حوزه مواجه شد و رایزنی‌های گسترده این ذینفعان در مجلس شورای اسلامی، پیشنهاد دولت را بی‌اثر گذاشت.

در دولت جدید اما سکان هیئت مدیره شرکت ملی پتروشیمی و بیشتر صندلی‌های هیئت مدیره این شرکت به انجمن‌های ذینفع صنعت پتروشیمی مانند انجمن کارفرمایان صنعت پتروشیمی رسیده است. ذینفعانی که تا پیش از دسترسی به قدرت دولتی، در قامت کارشناس از تصمیم دولت برای منطقی کردن قیمت خوراک گاز به شدت انتقاد می‌کردند.