داستان موشک‌های ایرانی؛ از شکوفه تا شلمچه

برنامه موشکی ایرانT پیش از انقلاب شروع شد. آمریکایی‌ها به محمدرضا پهلوی گفته بودند به‌جز سلاح اتمی می‌تواند هر سلاحی از آمریکا بخرد. اواخر دهه 40 و اوایل دهه 50 قراردادهای میلیارد دلاری برای خرید انواع تجهیزات اجرا می‌شد تا اینکه یک روز معلوم شد آمریکا موشک زمین به زمین «لانس» را به ایران نمی‌فروشد؛ موشکی 6 متری با برد 120 کیلومتر. چنین موشکی در آن زمان پیشرفته و خطرناک محسوب می‌شد. بعد آشکار شد حتی راکت‌هایی را که بردشان به 60 کیلومتر می‌رسید هم به ایران نمی‌فروشند. به همین دلیل محمدرضا پهلوی رفت سراغ رژیم صهیونیستی و پروژه شکوفه آغاز شد برای تولید موشک‌های دوربرد. پروژه‌ای که به نتیجه نرسید و البته بعدها حقیقت ماجرا روشن شد؛ پروژه شکوفه حاشیه‌های پررنگ‌تر از متن داشت.

تکنولوژی از رده خارج!

پروژه شکوفه که هدفش افزایش برد موشک‌های ضد کشتی گابریل تا 150 یا 200 کیلومتر بود سال 56 کلید خورد و سال 57 برچیده شد. کارشناسان نظامی رژیم صهیونیستی نقشه‌ها را هم با خود بردند تا ایران در آغاز جنگ تحمیلی عملاً نه توان موشکی داشته باشد نه دانش کافی برای ساخت حتی یک نوع موشک. بعدها نیز معلوم شد این پروژه یک کلاه‌برداری بزرگ مالی از ایران بوده است. طبق اسناد معتبر و بر اساس گفتگو با یک مقام عالی‌رتبه وزارت دفاع رژیم صهیونیستی، ایران در جریان این پروژه برخلاف تصور مقامات عالی ایران فقط به تکنولوژی از رده خارج دست می‌یافت اما رژیم صهیونیستی از سرمایه‌گذاری یک میلیارد دلاری ایران، پنهانی برای ساخت نسل جدید سلاح‌های اختصاصی خود بهره می‌برد.

روزهایی که موشک می‌بارید!

شهریور 59 که جنگ تحمیلی آغاز شد دست ایران خالی بود؛ برنامه‌ای برای تولید موشک نداشتیم. اغلب کشورها نیز ایران را تحریم نظامی کردند ولی به عراق هرچقدر خواستند سلاح فروختند. از سوی دیگر چون دانش موشکی باارزش‌ترین بخش توان نظامی کشورها و جزء اسرار نظامی محسوب می‌شود استفاده از تجربیات دیگران در این حوزه دشوار بود. موشک‌ها قدرت و توانایی نظامی شگرفی ایجاد می‌کنند؛ ابزارهایی برای جنگ مؤثر از راه دور هستند. هنوز 20 روز از شروع جنگ نگذشته بود که عراق توان نظامی‌اش را رو کرد؛ یک موشک «فراگ 7» به دزفول اصابت کرد و 70 ایرانی کشته شدند. طی 3 سال بعد عراق بیش از 1700 بار به ایران حمله موشکی کرد.

موشک، جواب موشک

سال 63 ایران تصمیم گرفت جواب موشک را با موشک بدهد. گروهی از رزمندگان ایران به سرپرستی رزمنده جوانی به نام «حسن تهرانی مقدم» برای آموزش فنون آماده‌سازی و پرتاب موشک به سوریه رفتند؛ تنها کشوری که در این حوزه با ایران همکاری کرد. 8 موشک اسکاد نیز از لیبی خریداری شد؛ موشک‌های 6 تنی ساخت روسیه که قرار شد تعداد بیشتری از آن‌ها نیز در اختیار ایران قرار بگیرد. به همراه نخستین محموله موشک‌ها 2 سکوی پرتاب و خدمه‌اش نیز از لیبی به ایران آمدند. اسفندماه سال 63 عراق موشک پراکنی به‌سوی ایران را از سر گرفت و جنگ شهری دوباره آغاز شد. با این تفاوت که ایران این بار پاسخ داد و 21 اسفند نخستین موشک را به پالایشگاه کرکوک کوبید. روزهای بعد نیز موشک‌های دیگری به مراکز مهم نظامی و اقتصادی عراق در بغداد برخورد کرد تا صدام جنگ شهری را متوقف کند.

وقتی دنیا حیرت کرد

در روزهایی که موشک‌های اسکاد از ایران شلیک می‌شد یک اتفاقی مهم افتاد؛ با اصرار «تهرانی مقدم» 2 موشک اسکاد شلیک نشد. آن موشک‌ها سال 64 تحویل چند مهندس ایرانی شد تا بررسی کنند که آیا با مهندسی معکوس می‌توانند نمونه‌های مشابه آن را بسازند. اواخر سال 65 لیبی در حمایت از عراق دیگر به ایران موشک نداد. مستشاران نظامی لیبی نیز که در ایران بودند پنهانی قطعاتی از موشک‌های باقی‌مانده و سکوهای پرتاب را باز کردند و با خود بردند. اواخر همان سال عراق دوباره موشک‌باران شهرها را آغاز کرد و ایرانی‌ها چه کردند؟ با کار شبانه‌روزی در کمتر از 20 روز قطعات ناموجود را ساختند و جایگزین کردند تا موشک‌ها و سکوهای پرتاب آماده شلیک باشد. 21 دی‌ماه 65 تیم 13 نفری موشکی سپاه با دانش خود موشکی به مقر نیروی هوایی عراق شلیک کردند تا همه دنیا حیرت کند. ازآن‌پس کره شمالی جایگزین لیبی شد و «هواسانگ 5» آمد که نسخه کره‌ای اسکاد روسی بود و دانش ساختش هم آمد.

شهاب‌های ایرانی

پس از پایان جنگ ایران کار بر روی نمونه بهینه‌سازی شده اسکاد را ادامه داد تا اینکه اوایل دهه 70 نخستین موشک ساخت ایران از راه رسید؛ شهاب 1. موشکی با برد بیش از 300 کیلومتر که نمونه بهسازی شده اسکاد بود و دقت بیشتری داشت.

بعد از شهاب 1 شهاب 2 و 3 هم آمدند. برد موشک 16 متری شهاب 3 به حدود 2 هزار کیلومتر می‌رسد. بعدها از روی طرح اصلی موشک‌های شهاب، موشک ماهواره‌بر کاوشگر 1 و سفیر را ساختند. ماهواره‌بر کاوشگر 1 که آمد ایران شد نهمین کشور دارنده فناوری ارسال ماهواره به فضا. شهاب‌ها معروف‌ترین موشک‌های ایرانی هستند؛ اولین بار همین موشک‌ها بودند که ترس به دل دشمنان انداختند. گمانه‌زنی‌های کارشناسان نظامی بین‌المللی نشان می‌دهد ایران در تولید نسل‌های پیشرفته‌تر شهاب نیز موفقیت‌های بزرگ به دست آورده است.

دقیق، سریع و مخرب

بعد از موشک شهاب تلاش برای افزایش دقت موشک‌ها به تولید موشک «فاتح 110» منجر شد؛ نخستین موشک کاملاً ایرانی. تلاش برای افزایش سرعت موشک‌ها نیز نقطه عطفی تاریخی داشت؛ موشک «سجیل». طی این سال‌ها برنامه موشکی ایران بر اساس دانش بومی پیش رفته است و نتیجه اینکه موشک‌های بزرگ با قدرت تخریب بالا و برد زیاد برای دفاع از ایران در برابر دشمنان ساخته‌شده است. در سال‌های اخیر نیز با افزایش دانش موشکی ایران موشک‌های کوچک‌تر با دقت بیشتر برای مقاصد نظامی گسترده‌تر طراحی و ساخته می‌شود.

موشک‌های ایرانی در گذشته با سوخت مایع کار می‌کردند و بعدها موشک‌های سوخت جامد و سوخت ترکیبی نیز به آن‌ها اضافه شد. دیگر اینکه به یمن دانش بومی در این حوزه حالا محدودیتی نداریم و موشک‌های ایرانی در 4 گروه اصلی سطح به هوا، سطح به سطح، هوا به هوا و هوا به سطح ساخته‌شده‌اند و در کشتی‌های جنگی و هواپیماها و پهپادها و بالگردها و تانک‌ها و زیردریایی‌ها و سایر تجهیزات نظامی ایران قابل‌استفاده هستند.

«حسن تهرانی مقدم» که بنیان‌گذار صنعت موشکی ایران بود در همه این سال‌ها بر برنامه‌های موشکی ایران نظارت و هدایت داشت و پس‌ازآنکه در سال 90 در حادثه انفجار در پادگانی در ملارد شهریار، شهید شد بازهم راهش ادامه یافت.

بزرگ‌ترین زرادخانه موشکی خاورمیانه

موشک‌ها بخش عمده‌ای از توان نظامی ایران هستند؛ به همین دلیل نزد ایرانی‌ها محبوب‌اند. معلوم است که موشک‌های ایران نزد دشمنان ایران نامحبوب‌اند و بخشی از فشارهای نامشروع آمریکا و شرکایش بر مردم ایران نیز به بهانه همین پیشرفت‌ها در برنامه موشکی است. امروز ایران شهاب و زلزال دارد و سجیل و ذوالفقار و خرمشهر و سومار و خلیج‌فارس و حوت و طوفان و عماد و فاتح 110 و فاتح 313 و فاطر و فجر 3 و فجر 5 و فکور 90 و قاصد و قدر 110 و بینا و سیمرغ و قدیر و شلمچه و محراب و میثاق 1 و میثاق 2 و میثاق 3 و نصر و نور و والفجر و کوثر و عاشورا و صیاد و عصر 67 و قادر و عقاب و رعد و زوبین و مبین و سفیر و مرصاد و قائم و صاعقه و توسن و ظفر و قیام و شفق و ستار و یاسین و آرش و فلق 1 و فلق 2 و شاهین 2. موشک‌های دیگری هم هستند و مهم اینکه از اغلب موشک‌های ایرانی نسخه‌های متفاوتی وجود دارد. برای مثال نسخه‌ای از موشک قدر با برد حدود 3 هزار کیلومتر، توسط کارشناسان نظامی بین‌المللی در رده سریع‌ترین موشک‌های دنیا و درنتیجه در رده رادارگریزترین موشک‌های موجود جهان معرفی‌شده است. این‌گونه است که ایران بزرگ‌ترین زرادخانه موشکی خاورمیانه را دارد با موشک‌های ساده تا پیشرفته از انواع کروز و بالستیک و دوربرد و نقطه زن و هوشمند.

کسانی که باید بدانند...

نکته اینکه بخش بزرگی از اطلاعات درباره موشک‌های ایران بر اساس اعلام رسمی و همچنین حدس و گمانه‌زنی کارشناسان نظامی در سراسر جهان است. درواقع هنوز ابعاد دقیق توان نظامی ایران در حوزه موشکی افشا نشده اما همین مقدار اطلاعات و گمانه‌زنی‌ها کافیست تا کسانی که باید بدانند، خوب بدانند که توان نظامی ایران چه اندازه است.