به گزاش پايداري ملي، «زبیگنیو برژینیسکی»، دیپلمات ارشد سابق آمریکایی و مشاور امنیت ملی «جیمی کارتر»، رییس جمهور پیشین آمریکا در چهارمین نشست اقتصادی، انرژی اروپا که با مشارکت اندیشکده شورای آتلانتیک در استانبول ترکیه برگزار شد، در ابتدا راجع به نقش بسیار حیاتی ترکیه برای آمریکا و متحدین غربی‌اش سخنرانی کرند.
بنابر این گزارش، برژینسکی در آغاز گفت: «اوباما» در دور اول انتخاب شدنش و در نخستین سفر برون مرزی خود بیان داشت که ترکیه متحد بسیار مهم ما و بخش با اهمیتی در اروپا است. من جمله‌ای از سخنان اوباما را مجددا بازگو می‌کنم که عظمت ترکیه در این نهفته شده که در محل تلاقی شرق با غرب واقع شده است. در این کشور همه گرد هم می‌آیند و متحد می‌شوند و این به‌خاطر فرهنگ و تاریخ غنی و البته تقویت دموکراسی در این کشور است. ما اینک در جهانی زندگی می‌کنیم که دویست سال ستیز برای تسلط برآن خاتمه یافته است.
برژینسکی در ادامه گفت: ما هم‌اکنون در جهانی به‌سر می‌بریم که جنگ افزارهای هسته‌ای جنگ‌های برتری طلبانه را به خودکشی دسته جمعی تبدیل خواهند کرد. در این میان بیداری سیاسی توده‌ها تلاش برای برتری سیاسی یک قدرت را خنثی می‌کند و ظهور کشورهایی چون چین، هند، ژاپن ، اندونزی و برزیل مانع سلطه جهانی منطقه ای می‌شود.
* دوره افول غول‌های جهانی فرا رسیده است
هرکدام از قدرت‌های جهانی کنونی از جمله ثروتمند و یا داری قوی‌ترین قدرت نظامی از جمله آمریکا از ضعف‌های داخلی شدیدی رنج می‌برند. این تنها مختص آمریکا نیست بلکه اتحادیه اروپا با بحران‌های مالی‌اش ، چین با ناآرامی‌های اجتماعی ، ژاپن با رکود اقتصادی، روسیه با ایستایی و رکود و هند با مشکلات داخلی و عدم برآورده کردن نیازهای داخلی مواجه هستند. این قدرت‌ها دیگر قادر به تسلط یک‌سویه در جهان نیستند و به طور جالبی گزینه‌ای دیگر جز وفق دادن خود را با اوضاع ندارند.
* موقعیت جغرافیای سیاسی ترکیه بسیار حساس است
برژینسکی افزود: هم زمان ترکیه یکی از اعضای اصلی ناتو در منطقه حساسی قرار گرفته به طوری که از کانال سوئز تا «سیچوان»، از دریای خزر تا اقیانوس هند در پر مخاطره ترین منطقه جهان جای دارد. یک انفجار در این منطقه مثلا به‌خاطر اقدام نظامی علیه ایران یا گسترش ناآرامی در سوریه ممکن است وضعیت عراق، لبنان، اردن را در هم ریزد و باید به آن‌ها شعله‌ور شدن نزاع فلسطین ـ اسرائیل را افزود. در مجموع همه این‌ها می‌توانند منجر به فاجعه سیاسی و اقتصادی برای ثبات جهان شوند.
امروزه ترکیه یک قدرت محوری مهم است. موفقیت ترکیه به عنوان کشور دموکرات اروپایی برای امنیت اروپا و نیز سرنوشت بی‌ثبات این منطقه حیاتی است. نقش ترکیه از لحاظ جغرافیای سیاسی را می‌توان با دو سئوال فرضی تشریح کرد.
* اگر ایران همانند ترکیه شود خیال اروپا و آمریکا راحت می‌شد
سئوال اول این است که اگر ایران نیز همانند ترکیه شود و تحت دموکراسی مدرن قرار گیرد چه وضعیتی پیش خواهد آمد. آنگاه منطقه بیش از بیش به سوی ثبات پیش خواهد رفت. اما سئوال بعدی اینجاست که اگر ترکیه به‌خاطر گسترش خشونت‌های منطقه‌ای، قومی و مذهبی شبیه ایران شود آنگاه وضعیت چگونه خواهد بود؟ آنگاه ترکیه مکان انتقال خشونت و ناآرامی به اروپا خواهد شد.
بنابر این ترکیه امروزه به عنوان قدرت کلیدی منطقه و منبع با اهمیتی جهت تامین امنیت اروپا است و آمریکا منافع مشترکی در کنار این کشور دارد.
*نیاز به تدوین منشور جدید آتلانتیک می‌رود
برژینسکی در بخشی دیگر افزود: در این جا باید از «منشور آتلانتیک» یادی کنم که در روزهای شوم جنگ جهانی دوم به ویژه در سال 1942 با همکاری سران انگلیس و آمریکا این منشور مهم تدوین شد و دارای دید مشترکی جهت تشکیل یک جهان دموکراتیک بود.
شاید با توجه به مشکلاتی که هم اکنون اتحادیه اروپا با آن مواجه است نیاز به منشور آتلانتیک جدیدی می‌رود که در آن تاکید مجددی بر دموکراسی آمریکایی ،اروپایی و همه اعضا ناتو و ماموریت‌های مشترک و سرنوشت ساز ما شود.