ایجاد ناامنی دریایی، شگرد آمریکا و انگلیس در خلیج‌فارس

به گزارش پایداری ملی، خلیج‌فارس و تنگه هرمز، در عین حال که یکی از راهبردی‌ترین مناطق دریایی جهان است و نبض انرژی و سوخت‌های فسیلی جهان را می‌تواند کنترل نماید، در طول سال‌های گذشته به‌واسطه حضور نیروهای مسلح کشورمان و پایش دقیق منطقه، یکی از امن‌ترین مناطق دریایی جهان بوده است و کمترین سطح تنش، مشکل و حوادث را داشته است. شاید مهم‌ترین و بالاترین سطح ناامنی در این منطقه به دوران جنگ تحمیلی عراق علیه ایران و جنگ نفت‌کش‌ها و یا حمله نیروهای متجاوز آمریکایی به هواپیمای مسافربری ایران برگردد و پس از پایان جنگ هشت‌ساله، ایران اسلامی به‌عنوان قدرت برتر منطقه تلاش نموده که این منطقه در نهایت امنیت و آرامش به سر برد.

در مقابل راهبرد جمهوری اسلامی ایران برای حفظ امنیت این منطقه، کشورهایی که با ادعای ابرقدرتی و وجود منافع در ماورای مرزهای سرزمینی خود، در منطقه حساس خلیج‌فارس حضور دارند تلاش دارند که با ایجاد ترس توهمی و تبلیغات رسانه‌ای، با القای ناامنی، حضور نامشروع خود در منطقه را توجیه نمایند و به تعبیری که در این یکی دو سال وارد ادبیات سیاسی شده است، از برخی دولت‌های مرتجع و خودکامه این منطقه به‌عنوان گاوشیرده، بهره‌برداری نمایند. قطعاً هرچه میزان ضریب ناامنی در منطقه بالاتر رود، بهانه و مستمسک برای این بیگانگان در منطقه، فراهم‌تر خواهد شد.

با این مقدمه به موضوعی که اخیراً پس از چند حادثه مشکوک در منطقه خلیج‌فارس و دریای عمان، توسط آمریکا طرح شده اشاره می‌شود.

ژنرال جوزف دانفورد، رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا سه‌شنبه بعد از دیدار و گفت‌وگو با مارک اسپر، سرپرست وزارت دفاع آمریکا در جمع خبرنگاران گفت: ما همراه با شماری از کشورهای دیگر تلاش داریم ائتلافی را برای تضمین آزادی کشتیرانی در آب‌های تنگه هرمز و باب‌المندب ایجاد کنیم.

رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا گفته است: «احتمالاً تا دو هفته آینده مشخص می‌شود که کدام کشورها عزم سیاسی برای حمایت از این ابتکار را دارند. در گام بعدی، به‌طور مستقیم با نیروهای نظامی کار خواهیم کرد تا قابلیت‌های ویژۀ آن‌ها برای پشتیبانی از این طرح را شناسایی کنیم.» در این طرح، آمریکا نقش فرماندهی، کنترل و نظارت بر فعالیت‌های نیروهای ائتلاف را بر عهده خواهد داشت و کشورهای متحد در ائتلاف نیز کار گشت‌زنی دریایی در کنار کشتی‌های فرماندهی آمریکا و همپایی کشتی‌های تجاری را انجام خواهند داد.

 برابر اخبار منتشره «مارک اسپر» سرپرست وزارت دفاع ایالات‌متحده آمریکا نیز حدود دو هفته پیش در نشست سازمان پیمان نظامی آتلانتیک شمالی (ناتو) این درخواست را مطرح کرده بود. سرپرست وزارت دفاع ایالات‌متحده «درخواستی عمومی از متحدان آمریکا» برای کمک به «تضمین حق عبور و مرور دریایی آزاد و امنیت دریایی در منطقه خلیج‌فارس و باب المندب» را مطرح کرده بود. بهانه و مستمسک آمریکا برای این طرح، حوادثی بوده که اخیراً در این منطقه، اتفاق افتاده است. نمایندگان اروپایی در نشست ناتو که پشت درهای بسته برگزار شد، به اسپر هشدار داده‌ بودند که آمریکا نباید ناتو را در هیچ مأموریت نظامی در خلیج‌فارس درگیر کند.

اقدام اخیر انگلستان در اسکورت نفت‌کش در منطقه خلیج‌فارس را می‌توان در چارچوب همین طرح و از منظر تقویت همراهی با پیشنهاد آمریکا ارزیابی کرد. انگلستان این اقدام را انجام داد تا این‌گونه القا شود که غرب برای تأمین امنیت کشتی‌های خود در این منطقه چاره‌ای جز افزایش اقدامات نظامی و همراهی با طرح آمریکا را ندارد؛ در حالی که اقدام انگلستان، یک اقدام منفعلانه برای این کشور بود که ثابت می‌نماید راهزنی دریایی انگلستان در منطقه جبل‌الطارق، هیچ دلیل منطقی نداشته است و اکنون این انگلستان است که نگران اقدام متقابل ایران است چرا که تمام کشتی‌ها بدون هیچ‌گونه مشکل و تعرضی در این منطقه تردد می‌نمایند و حتی در خصوص نفت‌کش انگلستانی نیز هیچ خبر قطعی در خصوص قصد ایران برای توقیف آن وجود نداشت و تنها بر اساس برداشت و پیش‌بینی خودِ انگلیسی‌ها، همپایی نفت‌کش انگلستانی صورت پذیرفت.

به نظرمی رسد این طرح آمریکایی، بیش از آن‌که اقدامی در راستای تأمین امنیت این منطقه باشد، در راستای ایجاد ناامنی، دوشیدن کشورهای مرتجع منطقه و به‌طور خاص عربستان و امارات، تحمیل هزینه به متحدان آمریکایی و در نهایت تثبیت فرماندهی آمریکا بر این کشورها باشد. آمریکا در این طرح، اقدام خاصی جز فرماندهی ائتلاف انجام نمی‌دهد و این دیگر کشورها هستند که باید نظامیان خود را به این منطقه اعزام نمایند و هزینه‌های احتمالی را بر عهده بگیرند. رئیس‌جمهور آمریکا نیز در خصوص حضور نیروهای آمریکایی در خلیج‌فارس مطرح کرده بود که چرا آمریکا باید هزینه امنیت در این منطقه را به‌تنهایی بپردازد؟ دیگران نیز باید در پرداخت این هزینه، سهیم باشند. ترامپ اعلام کرده بود 91 درصد نفت چین، 62 درصد نفت ژاپن و مواد سوختی بسیاری از کشورهای دیگر از تنگه هرمز می‌گذرد؛ بنابراین چرا ما [آمریکا] باید سال‌ها از این خطوط کشتی‌رانی برای دیگر کشورها حفاظت و دفاع کنیم؛ بدون این‌که هزینه آن را دریافت کنیم؟

راهبرد جمهوری اسلامی ایران در مقابل با طرح آمریکا، چگونه باید باشد؟ همان‌طور که عقلای سیاسی و نظامی در غرب با طرح ایجاد ائتلاف آمریکا مخالفت نموده‌اند، در صحنه عمل نیز باید به برخی کشورها که شاید به هر دلیل با این طرح آمریکا، همراهی خواهند داشت تفهیم شود که جمهوری اسلامی ایران در عین توانایی برای حفظ امنیت در این منطقه، اجازه تنش‌آفرینی به قدرت‌های فرا منطقه‌ای را نخواهد داد.همان‌طور که در ابتدای یادداشت اشاره شد، سیاست و راهبرد جمهوری اسلامی ایران، تردد امن برای تمام کشتی‌های کشورها در این منطقه است. این موضوع باید به نحو شایسته و با ابزار متناسب، به کشورهای منطقه و فرا منطقه‌ای تفهیم شود و البته نیروهای مسلح مقتدر و مرزبانان توانمند و شجاع کشورمان باید بیش از گذشته هوشیار بوده و اقدامات دشمن متخاصم را رصد نموده و اقدام بازدارنده متناسب با تهدید را به عمل آورند. اگر ایران اسلامی تصمیم به توقیف نفت‌کش انگلستان می‌داشت، همراهی کشتی جنگی انگلستان هیچ تأثیری در ممانعت از این تصمیم نداشت. نباید اجازه داد که این تصور شکل بگیرد که حضور و تهدید نظامی، می‌تواند مانع از انجام‌وظیفه توسط نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران گردد.

نویسنده علی اکبری کارشناس مسایل سیاسی و بین الملل