تدبیر برای احیای دائمی زاینده‌رود

به گزارش پایداری ملی، هفته گذشته وزیر نیرو به بهانه اختتامیه پانزدهمین اجلاس کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی و تجاری جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه و همچنین افتتاح طرح‌های آب و فاضلاب در شهرستان‌های مختلف، به اصفهان سفر کرد.

اگرچه وزیر نیرو در این سفر به طور رسمی به سوالات بسیار خبرنگاران در خصوص زاینده رود و آینده این رودخانه پاسخ نداد و حتی به گفته کشاورزان و حقابه داران اصفهانی، جلسه‌ای با آنها برگزار نشد، اما اصفهانی‌ها ره‌آوردی فراتر از افتتاح چند پروژه را از وزیر خواستار بودند و تشکل‌ها و انجمن‌های مختلفی از جمله جمعیت امید دوستداران زاینده رود در نامه‌ای سرگشاده به وزیر نیرو از عملکرد این وزراتخانه انتقاد کردند و خواستار اجرای مصوبات ۹ ماده‌ای احیای حوضه آبریز زاینده رود، احیای تالاب گاوخونی، بازنگری در طرح فاقد مجوز زیست محیطی بن-بروجن شدند و در ادامه خواهان این شدند که تشکیل ستاد احیای زاینده رود در چه مرحله‌ای است و چرا تاکنون به ثمر نرسیده است؟ و در نهایت خواستار جریان دائمی رودخانه زاینده رود شدند.

در این سفر و در روزهایی که میزان آب خروجی از سد زاینده رود به سمت اصفهان جهت تحویل حقابه های کشاورزان رو به کاهش بود، آیت الله مظاهری در دیداری که وزیر نیرو با وی داشت، از عملکرد وزارت نیرو در ارتباط با آب اصفهان انتقاد کرد و گفت: برخی از طرح‌های بزرگ و حیاتی آب در استان اصفهان، سال‌های متمادی و طولانی در حال بررسی یا انجام بوده و هنوز هم به نتیجه نرسیده است و تأخیر در اتمام و بهره‌برداری از این طرح‌ها زیبنده نظام جمهوری اسلامی و دستگاه اجرایی کشور نیست.

رئیس حوزه علمیه اصفهان تصریح کرد: علی‌رغم وعده‌های مکرر رؤسای جمهور و دولت‌ها و وزرای مربوطه در سال‌های متمادی به مردم اصفهان و سایر استان‌هایی که از اجرای طرح‌های بزرگ آب در این استان بهره‌مند می‌شدند، متأسفانه چشم‌انداز روشنی در این مسیر نیست.

البته وزیر نیرو در این دیدار وعده داد که با برنامه‌ریزی و پیگیری‌های انجام شده و نیز با اهتمامی که رئیس‌جمهور و سایر اعضای دولت به منظور احیای حوضه آبریز زاینده‌رود دارند، یک نگاه ملی به این موضوع در دولت شکل گرفته و نتایج خوبی به بار خواهد آورد و امیدواریم با مشارکت و هم‌افزایی تمام مسئولان در دستگاه‌های گوناگون، معضلات موجود در این زمینه مرتفع شود و با تشکیل و فعال شدن ستاد احیای زاینده‌رود، مطالبات مردم اصفهان و برخی استان‌های دیگر برآورده شود.

همچنین اردکانیان در حاشیه یکی از برنامه‌های افتتاحی خود، از تشکیل کارگروه احیای زاینده رود خبر داد و گفت که واگذاری اختیارات لازم به کمیته استانی در حال پیگیری است.

به گفته وزیر نیرو، احیای تالاب گاوخونی یک مطالبه ملی است، همچنین موضوع احیای زاینده رود اکنون در دستور کار است و با یک کار میان بخشی و همگانی با همکاری تمام متولیان این حوزه انجام می‌شود. کار میان بخش با این معنا نیست که وزیر نیرو از وظیفه خود دور بماند، طبیعت مدیریت آب عرصه چند بخشی است.

با اتمام سفر اردکانیان، اصفهانی‌ها شاهد جریان اندک زاینده رود بودند و برخی اخبار حکایت از بستن رودخانه داشت، با این وجود روز یکشنبه دوم تیر ماه نوزدهمین جلسه شورای هماهنگی مدیریت بهم پیوسته منابع آب حوضه آبریز زاینده رود با حضور وزیر نیرو و استانداران اصفهان، یزد و چهارمحال و بختیاری و معاونین وزرای صنعت و معدن و تجارت کشاورزی و برنامه بودجه، محیط زیست و نمایندگان کشاورزان اصفهان و چهارمحال و بختیاری در وزارت نیرو برگزار شد و در نهایت مصوب شد با توجه به بارش‌های خوب سال آبی جاری و میزان حجم سد زاینده رود توزیع آب بهاره انجام گیرد، اما این توزیع، چند خط قرمز مهم از جمله تأمین آب کافی برای شرب، صنعت و محیط زیست دارد.

در این جلسه مقرر شد حقابه صیفی کاری کشاورزان و باغات حوضه زاینده رود به میزان ۳۵۰ تا ۳۶۰ میلیون مترمکعب با رعایت نیازهای شرب و صنعت و همچنین رعایت اطمینان کشت پاییزه در سال آبی آینده از سد زاینده رود رهاسازی شود و در نهایت ۴۵۰ میلیون مترمکعب برای کشت پاییزه ۹۹-۹۸ تخصیص یابد.

به گفته دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزان استان اصفهان، قرار شد نحوه زمان بندی و توزیع آب در کمیته ۱۵ نفره صنف کشاورزی شهرهای حوضه زاینده رود با حضور نمایندگان جهادکشاورزی و آب منطقه‌ای مشخص شود.

همچنین مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای اصفهان گفت که هدف اصلی این بازگشایی آب حفظ و آبیاری باغات و کمک به حفظ اشجار و کشاورزی در استان اصفهان است.

میرمحمدصادقی افزود: در حال حاضر ۷۸۳ میلیون مترمکعب آب پشت سد زاینده رود قرار دارد، اما اینکه دبی آب خروجی از سد چه میزان باشد در در کمیته ۱۵ نفره مشخص خواهد شد و با توجه به اینکه کشت بهار انجام و رودخانه باز خواهد بود تمام مردم باید نهایت همکاری را در صرفه جویی آب انجام دهند و همچنین کشاورزان هر تصمیمی که کمیته مربوطه گرفت با رعایت و کمال همکاری را داشته باشند.

اما آنچه مشخص است در این جلسات گویی هنوز عزمی برای جریان دائمی زاینده رود و حتی تالاب گاوخونی وجود ندارد و به صورت مقطعی برای این رودخانه تصمیم گیری می‌شود تا جایی که قاسم تقی زاده معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا از ارائه مجوز کشت به کشاورزان اصفهانی در تابستان داد و تاکید کرد که این اقدام در ۱۰ سال اخیر انجام نشده و برای نخستین بار طی یک دهه گذشته چنین اجازه‌ای به کشاورزان اصفهانی داده می‌شود.

البته کارشناسان و فعالان زیست محیطی بر این عقیده اند که زاینده رود جدای این تصمیمات مقطعی نیازمند اقدامی جدی برای احیا دارد و شاید نسخه نهایی آن تشکیل ستاد احیای زاینده رود و مهمتر از آن اجرای مصوبه ۹ ماده‌ای احیای حوضه آبریز زاینده رود است که گویی وزارتخانه هنوز عزم برای حل مشکلات این رودخانه ندارد.

تا جایی که میرمحمد صادقی مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای در پاسخ به یکی از رسانه‌ها در خصوص تأمین حقابه زیست محیطی زاینده رود و تالاب گاوخونی، گفت که به طور مشخص در مورد تالاب گاوخونی صحبتی نشد، اما با توجه به مقدورات حقابه زیست محیطی که شامل کل رودخانه، فضای سبز حوضه آبریز، تأمین آبخوان‌ها و آب‌های زیرزمینی و همچنین تالاب است، آبی برای تخصیص در نظر گرفته شده است. البته این حقابه را سال گذشته در حد مقدورات تأمین کردیم و در سال آبی آینده نیز تأمین خواهد شد.

معاون نظارت و پایش اداره کل محیط زیست استان اصفهان با بیان اینکه حقابه زیست محیطی تالاب ۱۷۶ میلیون مترمکعب در سال است، اظهار کرد که آب رها شده تاکنون به تالاب نرسیده است و آن درصدی هم که به سوی تالاب حرکت کرده در میانه راه برداشت شده به تالاب نرسیده است.

حسین اکبری با تاکید بر اینکه متأسفانه در عمل به حقابه زیست محیطی پرداخته نشده است و هر بار که با کم آبی مواجه بوده‌ایم روی حقابه زیست محیطی و آب تالاب گاوخونی خط قرمز کشیده شده است، گفت: در ۶۰ تا ۷۰ کیلومتری تالاب برداشت‌های آب اجازه نمی‌دهد آب به سوی تالاب حرکت کند و آنچه به تالاب رسیده است مقدار آن ناچیز بوده و کمتر از یک مترمکعب بر ثانیه است.