ویژه‌نامه تحلیلی تبیینی عماد
۰۱ دی ۱۴۰۳ - ۱۷:۴۲
رشد قاچ گونه شرکت‌های پتروشیمی در بندر دیر در سال‌های اخیر موجب شده تا مردم نسبت به تبعات آلایندگی‌های آنها نگران باشند.
به گزارش پایداری ملی، اگرچه استان بوشهر به عنوان قطب تولید انرژی کشور و صنایع نفت و گاز شناخته می‌شود، اما استقرار این صنایع نتوانسته است توسعه متوازنی در منطقه ایجاد کند که نمونه بارز آن در عسلویه مشاهده می‌کنیم.
مشعل‌های پالایشگاه‌ها و صنایع پتروشیمی در عسلویه، مدت‌هاست که روزگار مردمان خونگرم این خطه را تیره و تار کرده است و شیوع انواع سرطان‌ها و بیماری‌های پوستی و... را می‌توان تنها دستاورد آن برای مردم دانست.
خطرات جبران‌ناپذیر آلاینده‌های پتروشیمی‌ها برای محیط زیست
صنایع مرتبط با پتروشیمی انواع مختلفی از آلاینده‌ها را تولید می‌کنند که به صورت گاز، ذرات، لجن و پساب مایع در محیط زیست منتشر می‌کنند، این آلاینده‌ها شامل هیدروکربن‌های آروماتیک چند حلقه‌ای(PAHs)، فلزات سنگین، بنزن و مشتقات آن و سایر مواد شیمیایی هستند که بیشتر آنها حتی در غلظت‌های پایین نیز سمی بوده و قادرند اثرات سوء جبران‌ناپذیری بر اکوسیستم، محیط زیست و سلامت انسان داشته باشند.
حال که ظرفیت عسلویه بیش از آنچه که انتظار می‌رفت اشباع شده است و مسؤولین تازه به اشتباه خود پی برده‌اند که قبل از استقرار این صنایع باید مطالعات کلی تجمیع آلایندگی در آن منطقه را انجام می‌داده‌اند، نظرها به سمت شهرستان دیر است تا این بار شاهد راه‌اندازی شرکت‌های شیمیایی آن هم از نوع خصوصی در بزرگترین بندر صیادی کشور باشیم.
رشد قارچ گونه پتروشیمی‌ها در دیر
شرکت شیمیایی متانول کاوه اولین شرکتی بود که در سال‌های ابتدایی دهه 80 کلنگ آن در فاصله پنج کیلومتر شهر دیر و دو کیلومتری روستای اُلی شمالی به زمین زده شد و حال بعد از 14 سال گویا به مرحله تولید رسیده است اما طبق برنامه‌ریزی مدیران آن قرار است واحدهای دیگری نیز در کنارش راه‌اندازی شود.
شرکت متانول سیراف نیز دومین شرکت شیمیایی بود که در منطقه دیر در مرحله احداث قرار دارد و سپس عملیات اجرایی شرکت فاتح کیمیا در روزهای پایانی اسفندماه سال گذشته با حضور وزیر دادگستری در زمینی به مساحت 130 هکتار آغاز شد. زمزمه‌هایی مبنی بر راه‌اندازی شرکت نیک‌آفرین نیز به گوش می‌رسد.
نگرانی مردم از تبعات آلایندگی پتروشیمی‌ها
بسیاری از مردم به‌ویژه فعالان اجتماعی و زیست محیطی از رشد قارچ‌گونه این پتروشیمی‌ها آن هم در کنار یک دیگر و با فاصله اندک از شهر دیر نگران هستند که آلاینده‌ها نه تنها آب‌های منطقه دیر که زیستگاه بهترین و مرغوب‌ترین آبزیان جهان است را نابود کنند بلکه هوا و خاک منطقه را نیز آلوده کنند و زندگی در منطقه را چالش جدی مواجه کند.
مسؤول انجمن زیست محیطی سوکا در گفتگو با خبرنگار فارس با بیان اینکه گرفتن مجوزهای زیست محیطی برای شرکت‌های هزار میلیارد دلاری می‌تواند کار سخت و یا آسانی باشد، اظهار داشت: شرکتی مانند فاتح کیمیا حداقل هفت سال طول کشیده تا ارزیابی‌های زیست محیطی بگیرد و در بدترین شرایط منفی رانتی، سازمان محیط زیست قطعا ارزیابی‌ها را اصولی انجام خواهد داد و ما این مسائل را با هم قاطی نمی‌کنیم.
محسن خیراندیش با تأکید بر اینکه ما نباید در چاله بحث ارزیابی و گرفتن مجوز توسط این شرکت بیافتیم، افزود: ارزیابی‌های زیست محیطی فقط برای کمپلکس یک پتروشیمی است و مسئله ما سایر پتروشیمی‌هایی است که قرار است در منطقه مستقر شوند.
وی با تأکید بر اینکه گرفتن ارزیابی زیست محیطی در محیط شهر کار آسانی نیست، ادامه داد: سؤال ما اینجاست که شرکت پتروشیمی فاتح کیمیا با چه نامه و استعلامی در زمانی که حریم شهر مشخص بوده و باید از شهرداری استعلام گرفته می‌شد، مجوز دریافت کرده است.
این فعال اجتماعی و زیست محیطی عنوان کرد: در طرح‌های بزرگ بخش خصوصی معمولا شهرستان‌ها را خیلی به حساب نمی‌آورند؛ تاجایی که من مطلع هستم باید صفر تا 100 پرونده مجوزها همان‌گونه که در اداره کل هست در شهرستان‌ها نیز وجود داشته باشد.
خیراندیش عنوان کرد: وقتی شهرداری و بخشداری با استقرار این شرکت در نزدیکی روستای بی بی خاتون موافقت نمی‌کنند، اداره کل محیط زیست از شرکت فاتح کیمیا می‌خواهد که مطالعات خود را مجدد انجام دهد که از اینجا به بعد این شرکت کاغذبازی خاصی در شهرستان ندارد و تنها در حد تغییر کاربری کشاورزی به صنعتی بوده است.
استعلام‌های شرکت فاتح کیمیا از کجا گرفته شده است؟
وی یادآور شد: از آن طرف تمام ارزیابی‌های زیست محیطی از سازمان محیط زیست در پرونده اداره کل وارد می‌شود و مشخص نیست که کارشناس آن ارزیابی چه کسی بوده و متراژ و حریمی که مشخص شده است از کجا استعلام گرفته است.
مدیر انجمن زیست محیطی سوکا گفت: مسئله‌ای که وجود دارد این است که چگونه این شرکت توانسته است موضوع را به کمیسیون ماده هشت ببرد، بدون اینکه شهرداری دیر در جریان باشد و از این طریق عملا دست شهرداری را بسته‌اند که نتواند به موضوع ورود کند.
وی تأکید کرد: طبق اصل 50 قانون اساسی همه ما این حق را داریم که شفاف و روشن بدانیم اگر صنعتی کنار ما می‌آید، حتی در حد اشتغال، از چه راهی و چه شکلی به ما تحمیل و یا هدیه داده می‌شود، اما امروز دوستانی که در دیر دغدغه و مطالبه‌گر این داستان هستند این موضوع برایشان روشن و شفاف نیست.
خیراندیش بیان داشت: براساس بررسی‌های مدونی که ما انجام داده‌ایم قبل از شرکت فاتح کیمیا، پتروشیمی متانول کاوه به منظور دریافت عوارض در حریم شهر قرارگرفت؛ پتروشیمی سیراف انرژی در حریم نبوده است، یک دفعه شرکت پرلیت تازیان موافقت‌نامه‌ای با شرکت نیک‌آفرین می‌نویسد و این شرکت در حال رایزنی و انجام کارهای ارزیابی است و چون شرکت فاتح کیمیا جلوتر از این‌ها و در حریم شهر است و تمام مطالعات انجام داده قطع به یقین سازمان محیط زیست نمی‌تواند به شرکت نیک آفرین مجوز ندهد.
مطالعات تجمیع آلایندگی پتروشیمی‌ها کجاست؟
وی با بیان اینکه یک مطالعه اینجا از قلم افتاده است و محیط زیست فکر نمی‌کرد کسی در شهرستان دیر و احیانا کارشناسان به این موضوع دقت کنند و آن هم بحث تجمیع آلایندگی است، تأکید کرد: وقتی یک شرکت مطالعات زیست محیطی انجام می‌دهد، سازمان محیط زیست موظف است اگر قرار بر استقرار دومین پتروشیمی هم باشد، مطالعات کلی آلایندگی مجموع پتروشیمی‌ها را انجام دهد.
این فعال اجتماعی و زیست محیطی عنوان کرد: چیزی که در عسلویه شاهد هستیم یک مسئله شتاب‌زده و احساسی است که بدون ارزیابی‌های زیست محیطی اتفاق افتاد و امروز خودشان مستأصل مانده‌اند که چه‌کار کنند.
خیراندیش با بیان اینکه همه دغدغه‌های ما در حوزه مسؤولیت‌های اجتماعی شرکت‌ها بوده است که تا به امروز آن هم انجام نگرفته است، خاطرنشان کرد: نفعی که شرکت متانول کاوه بابت احداث دو کلاس درس می‌برد به مراتب خیلی بیشتر از ماست چرا که آنها از این رهگذر می‌توانند با دفتر سازمان ملل در قسمت محیط زیست مراوده داشته باشند با این عنوان که در حوزه آموزش، فرهنگ و توسعه در شهرستان این فعالیت‌ها انجام داده‌ایم و در قبال آن هزاران قطعه مورد نیاز شرکتشان را ترخیص کنند.
هیچ مطالعه زیست محیطی در منطقه انجام نشده است
وی با اشاره به اینکه الان هیچ مطالعه‌ای در زمینه تجمیع آلودگی زیست محیطی در منطقه شکل نگرفته است، یادآور شد: من به شخصه به عنوان کسی که مدیر انجمن زیست محیطی هستم، این حق را دارم شفاف و روشن بدانم که مطالعات کلی این شرکت‌ها که انجام شده امروز کجا هست، در حالی که این وجود ندارد.
خیراندیش با تأکید بر اینکه تا زمان انجام مطالعات کلی تجمیع آلایندگی، باید فعالیت واحدهای در دست ساخت متوقف شود، اظهار کرد: اینجا بحث تاب‌آوری منطقه است و از آن‌جایی که ما هنوز آمایش سرزمینی نداریم چگونه می‌توانیم یه یک ارزیابی زیست محیطی مختص یک شرکت اکتفا کنیم، بنابراین به ما اجازه بدهند بدانیم چه تعداد شرکت قرار است در منطقه مستقر شوند و تا چه میزان توانایی پذیرش وجود دارد.
متانول کاوه به دنبال راه‌اندازی واحد آمونیاک
وی با اعلام اینکه یکی از پتروشیمی‌ها به دنبال زمین‌های شهرک صنعتی دوراهک است، ادامه داد: متانول کاوه نیز در حال رایزنی است تا فضایی که قبلا درخت کاشته بود و آن را به عنوان فضای سبز حائل بین خود و روستاهای اطراف برای جلوگیری از سرایت حوادث احتمالی مانند آتش‌سوزی اعلام کرده بود را با اطلاعات متقن و مستدلی که ما داریم برای راه‌اندازی واحد آمونیاک در نظر گرفته است در حالی که قرار نبوده این چنین شود.
وی ابراز کرد: با این حجم آلودگی و بادهای غالب شمال غربی و از این طرف جنوب غربی که به سمت ماست نه تنها نوادگان ما بلکه نسل امروز ما آثار زیان‌بار آن را خواهد دید؛ اگر منطقه شهرستان دیر دارای بهترین ماهی‌های خلیج‌فارس است به خاطر اکوسیستم و زیستگاه آن است که امروز در معرض خطر است.
مسؤول انجمن زیست محیطی سوکا تأکید کرد: من از سازمان محیط زیست تعجب می‌کنم که حتی منطقه تحت حفاظت خودش و مناطقی که به عنوان بهشت پرندگان خاورمیانه شناخته می‌شود را با دست خودمان جزایر نخیلو، پارک ملی‌ها و تمام خاک اینجا را آلوده می‌کنیم و آن وقت شعار توسعه پایدار می‌دهیم و شعار دولت می‌شود دولت محیط زیستی که امروز شاهد آلودگی و اتفاقات ناشی از این عوارض آلودگی هستیم که در حل مسائل مستأصل مانده‌اند.
عملیات اجرایی شرکت فاتح کیمیا باید متوقف شود
وی با اشاره به آلایندگی شدید در عسلویه یادآور شد: اگر در گذشته مطالعات تجمیع آلایندگی در عسلویه انجام می‌گرفت، امروز به این سرنوشت دچار نمی‌شد؛ سازمان محیط زیست مؤظف است تعداد پتروشیمی‌هایی که می‌خواهد در دیر بیاورد مشخص کند و شرکت فاتح کیمیا را علی‌الحساب متوقف کند تا بررسی‌های تجمیعی و کل بررسی‌های منطقه را انجام دهد نه اینکه تنها بررسی زیست محیطی یک شرکت انجام شود.
مسؤول خانه سازمان‌های مردم نهاد شهرستان دیر با بیان اینکه توسعه صنعتی موجب پیشرفت استان و شهرستان ما نشده است، گفت: شرکت شیمیایی متانول کاوه 200 هکتار زمین در خط ساحلی در تملک دارد و قرار است برای پایین آوردن هزینه‌ها در این منطقه مجموعه‌ای از پتروشیمی‌ها در خطی که برای خوراک این شرکت کشیده شده است، راه‌اندازی شود.
مخالف توسعه شهرستان نیستیم
محسن عمرانی با بیان اینکه بالانشینان برای راه‌اندازی 15 شرکت پتروشیمی در منطقه دیر تصمیم گیری کرده‌اند، افزود: ما مخالف توسعه و ایجاد اشتغال در شهرستان دیر نیستیم، ولی باید بدانیم اشتغال از این طریق میسر نمی‌شود و نمونه آن را در عسلویه می‌بینیم؛ برای ایجاد شغل راه‌های بهتری نیز وجود دارد.
امام جمعه دیر با بیان اینکه وظیفه همگان است که در حفظ و سلامت محیط زیست نقش‌آفرین باشیم، گفت : برای دغدغه‌ها و نگرانی‌های فعالان اجتماعی و زیست محیطی نسبت به آلایندگی محیط زیست و احساس مسؤولیتی که دارند ارزش قائلم و هر حرکتی که در این راستا در چارچوب قانون، منطق و اخلاق باشد مورد حمایت بنده است.
سازمان محیط زیست درباره استقرار پتروشیمی‌ها در دیر توضیح دهد
حجت‌الاسلام سیدعلی حسینی خاطرنشان کرد: سازمان محیط زیست و ادارات تابعه باید به مردم توضیح بدهند که آیا در قبال استقرار پتروشیمی‌ها مطالعات کلی صورت گرفته است و تجمیع آلایندگی‌ها را مد نظر قرار داده‌اند؟
وی افزود : گاهی اوقات به یک واحد پتروشیمی مجوز می‌دهند و می‌گویند آلایندگی‌اش پایین است و مشکلی ایجاد نمی‌کند، اما آیا اجتماع این پتروشیمی‌ها در کنار هم و اینکه شهرستان ما به قطب پتروشیمی تبدیل شود باز هم خطری ما را تهدید نمی‌کند؟
دیر به عسلویه دوم تبدیل نشود
وی با اعلام اینکه نکند ما روزی چشمان خود را باز کنیم و تبدیل به عسلویه دوم شده باشیم، افزود: این نگرانی‌ها مقدس است و مسؤولان ذیربط باید نگرانی‌های مردم را درک کنند؛ البته هر چیزی ضرر و فایده‌ای دارد؛ بالاخره این تأسیسات، صنعت و پتروشیمی‌ها جمعی از عزیزان ما را مشغول به کار کرده‌اند و فوایدی برای شهرستان دارد که باید سعی کرد ضررها و زیان‌ها کمتر و فواید بیشتر باشد.
فرماندار شهرستان دیر اظهار کرد: دغدغه‌های فعالان اجتماعی و زیست محیطی مقدس و برای ما قابل احترام است و همه آنها به یک دغدغه می‌رسد و آن محیط زیست و زندگی سالم‌تر برای مردم است.
دغدغه‌های زیست محیطی در چارچوب قانون پیگیری می‌شود
کریم علی‌حسنی با بیان اینکه وظیفه دولت هم انجام امور مردم است، افزود: دغدغه مسؤولین هم در همین راستا می‌باشد با این حال پیگیری مطالبات و دغدغه‌های مزبور چه از طرف مسؤولین و چه مردم بایستی در چارچوب قوانین موضوعه کشور انجام گیرد، بنابراین تلاش خواهیم کرد در چارچوب قانون به دغدغه‌ها رسیدگی شود.
وی بیان کرد: هریک از ما دوست‌دار زندگی سالم هستیم، اما واقعیت این است که امروزه صنعت با زندگی مردم عجین شده است و اینکه چگونه از آن بهره ببریم مهم است. باید بتوانیم با تعامل خوب هم محیط زیست خود را حفظ کنیم و هم از مزایای توسعه اقتصادی بهره‌مند شویم که از مؤلفه‌های قدرت در دنیای امروز به حساب می‌آید.
محیط زیست نتایج مطالعات تجمیع آلایندگی را به مردم اعلام کند
به گزارش فارس، شاید نگاه عده‌ای این باشد استقرار پتروشیمی‌ها در شهرستان دیر موجب اشتغال‌زایی جوانان منطقه خواهد شد، اما نباید این مسئله را فراموش کرد که ایجاد شغل از راه‌های دیگری به ویژه توجه به پتانسیل‌های گردشگری و دریایی منطقه نیز محقق می‌شود که عوارض بسیار کمتری برای محیط زیست دارد. با این حال انتظار می‌رود سازمان محیط زیست مطالعات تجمیع آلایندگی پتروشیمی‌ها در شهرستان دیر را انجام دهد و نتایج آن به افکار عمومی اعلام شود.
مهمترین راهکار نهادینه سازی الزامات و ضوابط پدافند غیرعامل در دستگاه‌های اجرایی را چه می دانید؟!