اتحاد ضدهژمون مسکو و پکن

به گزارش پایداری ملی، صادق امامی نوشت: هرچقدر سفر دونالد ترامپ به انگلستان و فرانسه پرحاشیه بود، سفر سه‌روزه شی‌جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین به روسیه و دیدارش با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، بی‌حاشیه ولی پرنتیجه بود. شی‌جین‌پینگ و ولادیمیر پوتین تنها کاری که در این سه‌روز نکردند، فشردن دکمه جنگ با آمریکا بود. غیر از این، هر آنچه لازم بود انجام دادند تا سلطه آمریکا را به چالش بکشند و از ساخت «نظم جدید» در جهان خبر دهند. روسای‌جمهور دو کشور در جریان این دیدار، دلار را از تعاملات اقتصادی با یکدیگر کنار گذاشتند، برای معامله قرن خط‌ونشان کشیدند، از همکاری اقتصادی با ایران برای سود متقابل گفتند و در میانه جنگ اقتصادی آمریکا با غول فناوری چین، یک قرارداد با هوآوی به امضا رساندند. این بخشی از تفاهمات دو طرف بود که رسانه‌ای شده است، اما به‌طور حتم توافقات مهم دیگری نیز وجود دارد که قرار نیست رسانه‌ای شود. شی‌جین‌پینگ روز چهارشنبه با هدف اعلام «عصر جدیدی از دوستی» و تقویت روابط اقتصادی با روسیه وارد مسکو شد. او با خود دو خرس پاندا برای هدیه به باغ‌وحش مسکو برده بود. او در روز نخست با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه دیدار کرد. شی‌جین‌پینگ علاوه‌بر این دیدار در نشست مجمع جهانی اقتصاد در شهر «سن‌پترزبورگ» که با حضور مقامات دیگر کشورها برای امضای قراردادهای تجاری در جریان است، شرکت کرد.

تلاش دو کشور برای پایان دادن به هژمون رو به افول آمریکا یکی از اصلی‌ترین موضوعاتی بود که در اظهارنظر و تفاهمات دو کشور در آن را می‌توان جست. اظهارنظر شی‌جین‌پینگ پیش از سفر به روسیه که در آن ولادیمیر پوتین را «بهترین و نزدیک‌ترین دوست» خود توصیف کرد و تاکید بر اینکه «[چین و روسیه] از یکدیگر در قبال مسائلی که دربرگیرنده منافع اصلی و نگرانی‌های عمده هر دو طرف است، حمایت می‌کنند»، نشان می‌داد این سفر عملا نشست دوجانبه در برابر اقدامات آمریکا خواهد بود. این گمانه با اظهارنظر شی‌جین‌پینگ در مسکو و انتقاد او از رشد «حمایت‌گرایی» و یکجانبه‌گرایی در دنیا و تاکید بر مقابله «مسکو و پکن به‌عنوان اعضای دائم شورای امنیت با چنین پدیده‌ای» نشان می‌داد دو طرف تفاهمات جدی‌ای در این زمینه داشته‌اند. روس‌ها با وجود تحریم‌های غرب، نرخ رشد اقتصادی قابل‌توجهی را کسب کردند که در 6 سال گذشته بی‌سابقه بوده است؛ اما با این حال مسکو به‌دنبال تحریم‌های بیشتر نیست و از آن دوری می‌کند. آنها به‌خوبی می‌دانند درگیری بیشتر و تنها برای تضعیف بیشتر هژمونی آمریکا، هزینه سنگینی دارد. برهمین اساس، مسکو برای تاثیرگذاری بر نظم آینده، نیاز جدی به چین در کنار خود دارد. روسیه و چین برای همگرایی بیشتر، حاضر شده‌اند اختلافات خود را نیز کنار بگذارند. روسیه همواره به چین به‌ویژه در منطقه اوراسیا به چشم یک رقیب نگاه کرده و نگران توسعه‌طلبی این کشور بوده است. این نگرانی مسکو را به این نتیجه رسانده بود که اولویت خود را غرب قرار دهد؛ اما از بین بردن هژمون آمریکا و ساخت نظم جدید به‌قدری برای روس‌ها و چینی‌ها دارای اهمیت است که آنها برنامه‌های راهبردی خود را که زمانی باعث نگرانی طرف دیگر بود با یکدیگر همراستا کرده‌اند. روس‌ها و چینی‌ها «اتحادیه اوراسیا» مسکو و طرح «یک کمربند، یک جاده» پکن را با یکدیگر تطبیق داده‌اند و بر همین اساس ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در نشست طرح «راه ابریشم جدید» که ۲۶ آوریل (ششم اردیبهشت) در پکن برگزار شد، گفت طرح راه ابریشم جدید چین که «یک کمربند و یک جاده» نیز خوانده می‌شود، با اهداف اتحادیه اقتصادی اوراسیا به رهبری روسیه کاملا تطابق دارد و «تماما با برنامه‌های ما جور درمی‌آید».

برآیند اظهارات و توافقات دو کشور در جریان سفر رئیس‌جمهور چین به روسیه، نشان می‌دهد پکن و مسکو به چیزی بیش از قراردادهای تجاری فکر می‌کنند؛ آنها به‌دنبال ساخت نظم جدیدی در جهان هستند. در ادامه به محورهای این تقابل اشاره شده است.

1- تاکید بر لزوم دفاع از همکاری با ایران

در ایامی که مقامات آمریکایی به شرکت‌های سراسر جهان سرک می‌کشند تا اگر ردی از تعامل با ایران پیدا کنند، ضمن هشدار، زمینه جریمه آنها را فراهم کنند، ولادیمیر پوتین و شی‌جین‌پینگ در بیانیه‌‌شان بر لزوم دفاع از همکاری اقتصادی با «سود متقابل با ایران» تاکید و اعلام کردند مخالف تحریم‌های یکجانبه به بهانه قوانین ملی کشورها هستند. در این بیانیه آمده است: «طرفین همان‌طور که در متن سند خاطرنشان می‌شود، ارزش بالایی برای تاییدیه مکرر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در زمینه رعایت مقررات برجام توسط ایران قائل بوده و انتظار دارند اعضای دیگر برجام نیز ارتباط دقیق و مسئولانه‌ای نسبت به وظایف خود ایفا کنند تا اهداف بالایی که به‌خاطر آنها این توافق منعقد شده است، به‌موقع و به‌طور کامل حاصل شود.» در این بیانیه آمده است: «لزوم دفاع از همکاری اقتصادی و تجاری با سود متقابل با ایران تاکید شده و بار دیگر قاطعانه مخالفت با اجرای هرگونه تحریم دولتی یکجانبه به بهانه قوانین ملی خود و اقدامات خارج از قلمرو صلاحیت ملی را اعلام می‌کند.» علاوه‌بر این، شی‌جین‌پینگ پیش از سفر به مسکو و ولادیمیر پوتین عصر روز پنجشنبه از توافق هسته‌ای با ایران حمایت و اقدامات آمریکا را محکوم کردند. نماینده دائمی روسیه در اتحادیه اروپا حتی اعلام کرده مسکو در حال مذاکره با مقامات اروپایی است تا در حلقه کشورهای اجراکننده سازوکار پرداخت مالی با ایران موسوم به اینستکس درآید.

2- قرارداد با هوآوی در میانه نبرد

آمریکا و برخی کشورهای غـربی مانند استـرالیا و نیـوزیلند با ادعای اینکه غول فناوری چینی هـوآوی، تهدیدی برای امنیت ملی کشورهایشان است، استفاده از تجهیزات این شـرکت در شبکه مخابراتی خود را ممنوع کردند. دونالد ترامپ البته شدیدترین کارزار را علیه هوآوی به راه انداخت و باعث شد شرکت گوگل همکاری خود را با هوآوی متوقف کند. کمتر از یک‌ماه بعد از درگیری آمریکا و چین بر سر هوآوی، روسـیه با انعقـاد یک قرارداد، حمایت خود را از این غول چینی در دنیای فناوری اعلام کرد. براساس گزارش «اسپوتنیک» به نقل از شرکت «ام‌تی‌اس»، قرارداد دو شرکت هوآوی و MTS در جریان سفر سه‌روزه شی‌جین‌پینگ، رئیس‌جمهوری چین به مسکو و با حضور وی و ولادیمیر پوتین همتای روسش، در کاخ کرملین امضا شد. طبق برنامه ارائه‌شده از سوی این دو شرکت، با استفاده از زیرساخت «ام‌تی‌اس»، توسعه شبکه «ال‌تی‌ایی» و راه‌اندازی مناطق آزمایشی شبکه‌های 5G، شاهد استفاده از 5G و فناوری‌های اینترنتی در سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ خواهد بود. امضای این قرارداد مصادف با اولین تماس بین‌المللی ویدئویی با استفاده از شبکه 5G روسیه بود که بین سن‌پترزبورگ و هلسینکی، پایتخت فنلاند برقرار شد.

3- نه به «معامله قرن»

روس‌ها به نشست اقتصادی معامله قرن که قرار است تیرماه در منامه، پایتخت بحرین برگزار شود، دعوت نشده‌اند. درباره جزئیات این طرح اطلاعات دقیقی در دسترس نیست اما روسیه و چین در شرایطی که آمریکا خود را برای اعلام این طرح آماده می‌کند، از همه طرف‌های ذی‌ربط در مساله فلسطین خواسته‌اند از اتخاذ هرگونه اقدامی که راهکار تشکیل دو کشور را تضعیف می‌کند، اجتناب کنند. این درخواست روسیه و چین را می‌توان به‌‌معنای مخالفت صریح آنها با طرح معامله قرن دانست. پوتین و شی‌جین‌پینگ اعلام کردند، قصد دارند از برپایی کشور مستقل فلسطین با حاکمیت ارضی در مرزهای ۱۹۶۷ به پایتختی قدس شرقی حمایت کنند. دو طرف بر تصمیم خود درباره کمک به ازسرگیری مذاکرات میان اسرائیل و فلسطین در زودترین زمان ممکن برای حل و فصل کامل و عادلانه مساله فلسطین از طریق اقدامات سیاسی و دیپلماتیک براساس اصول قوانین بین‌المللی موجود ازجمله قطعنامه‌های ذی‌ربط سازمان‌ملل، طرح مادرید و طرح صلح عربی تاکید کردند.

4- خداحافظی با دلار