یک کارشناس انرژی با بیان اینکه آینده انرژیِ ایران عمد‌تاً در بخش گاز خواهد بود و ایران باید خود را برای تبدیل شدن به یک قدرتِ گازی آماده سازد، گفت: نفت ایران در مقابله با تحریم‌ها بدون کمک وزارت خارجه و صنعت و بانک مرکزی موفق نمی‌شود.
کارشناسان انرژی درباره اولویت‌های حوزه نفت و انرژی در دولت یازدهم و با توجه به تحریم‌ها، با سمیه برکشلی، کارشناس انرژی و مشاور ارشد گروه انرژی وین به گفت‌وگو نشستیم. برکشلی از دانشگاه کرمس اتریش فارغ‌التحصیل شده و مقالات متعددی را در زمینه انرژی به چاپ رسانده است.
در بخش‌های قبلی این سلسله مصاحبه‌ها با دکتر فریدون برکشلی عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی و طولانی‌ترین رئیس امور اوپک ایران، محمدرضا محمدخانی معاون امور زیربنائی مرکز پژوهش‌های مجلس و دکتر هادی صالحی اصفهانی استاد دانشگاه ایلی‌نوی گفت‌وگو کردیم.
سمیه برکشلی معتقد است با توجه به قرار گرفتن میادین عمده تولید‌کننده نفت ایران در نیمه دوم عمر، ایران باید برای تغییر وضعیت از یک قدرت نفتی به یک قدرت گازی آماده باشد چنانکه شاید در 20 سال آینده ایران به جای وزارت نفت به وزارت گاز نیاز داشته باشد.
*لزوم تغییر وضعیت ایران از قدرت نفتی به قدرت گازی
*گاز باید اولویت اول انرژی ایران باشد
سمیه برکشلی بیان اینکه از نظر من لازم است گاز طبیعی اولویت اول ایران در بخش انرژی باشد، تاکید کرد: به هر حال نفت کشور نیمهٔ دوم حیات خود را سپری می‌کند ولی گاز ایران در نیمهٔ اول عمر خود به سر می‌برد و به همین دلیل آینده انرژیِ ایران عمد‌تاً در بخش گاز خواهد بود و ایران باید خود را برای تبدیل شدن به یک قدرتِ گازی آماده سازد.
وی تصریح کرد: در گذشته ما گاز را به عنوان جایگزین نفت می‌‌دیدیم ولی لازم است گاز را برای صادرات در اولویت قرار دهیم.
این کارشناس انرژی در پاسخ به پرسشی درباره نحوه مواجهه ایران با تحریم‌های شدید فروش نفت گفت: تحریم هم فرصت است و هم تهدید؛ چنانچه برنامه ریزی درستی داشته باشیم، تهدید‌ها به حداقل و فرصت‌ها به حداکثر خواهد رسید، ولی اصولا صنعت نفت یک فعالیت فراگیر بین‌المللی است و یک کشور صادر کننده نفت باید با جهان در تعامل باشد.
*اقتصاد جهان در شرایط مازاد سرمایه، نفت ایران آماده جذب سرمایه‌گذاری
*نفت بدون کمک وزارتخانه‌های خارجه و صنعت و بانک مرکزی موفق نمی‌شود
وی اضافه کرد: در شرایط کنونی، در اقتصاد جهانی ، مازاد سرمایه وجود دارد و نرخ بهره پایین است و ایران می‌تواند از جذب این سرمایه‌ها بهره برداری کند، ولی تحریم‌ها مانع شده است، علاوه بر اینکه صنعت نفت و گاز ایران حضور بین المللی کم‌رنگی دارد و حتی قبل از تحریم‌ها هم شرکت ملی نفت ایران حضور مهمی در بازار و محافل بین المللی نداشت.
برکشلی با بیان اینکه یکی از راه‌های مواجهه با تحریم‌ها، تقویت و افزایش حضور جهانی است، گفت: شرکت نفت لازم است از حالت انفعالی و عکس‌العمل در مقابل اقدامات خارجی موقعیت فعالی را طراحی کند.
وی افزود: در یک نقشه راه پویا، لازم است بسیاری از وزارتخانه‌ها و دستگاه‌ها مانند وزارت خارجه، وزارت صنایع، و بانک مرکزی به نفت ایران کمک کنند چنانکه در غیر این صورت شرکت نفت به تنهائی موفق نخواهد شد.
وی تاکید کرد: خوب است یک شورای عالی انرژی یا نفت و گاز مانند عربستان در ایران تشکیل شود تا هماهنگی بین دستگاه‌ها را بر عهده بگیرد.
*شورای عالی بهینه سازی تولید و مصرف نفت و گاز تشکیل شود
*صنایع خودروسازی قدیمی و بر اساس بنزین ارزان طراحی شده‌اند
مشاور ارشد گروه انرژی وین در ادامه اظهار داشت: متاسفانه در طول سال‌های جنگ تحمیلی عراق و سپس تحریم‌های جهانی بر ضّد صنعت نفت و گاز ایران، امکان و زمینه‌های تولید و بهره برداری صیانتی از منابع هیدروکربنی ایران محدود شد.
وی افزود: در همین حال اغلب صنایع ایران صنایع انرژی بر هستند.صنایع فولاد، آلومینیوم، صنایع ساختمانی و پتروشیمی عموما انرژی طلب هستند و سرمایه گذاری‌های ما، بر روی این صنایع بوده است. همچنین صنایع ایران خصوصاً خودروسازی نیز قدیمی هستند و بر اساس بنزین ارزان و فراوان طراحی شده‌اند.
برکشلی اضافه کرد: بنا بر این کاهش و کنترل شدت انرژی، وظیفه یک تا دو وزارتخانه یا سازمان نیست و سازمان‌های مختلف لازم است همکاری و برنامه ریزی کنند.
وی با طرح پیشنهاد ایجاد شورای عالی بهینه سازی تولید و مصرف نفت و گاز، اضافه کرد: ملاحظات زیست محیطی هم در تصمیم‌گیری‌های مربوط به انرژی جایگاه مهمی دارد.
وی افزود: در عین حال صنعت نفت دارای ماهیتی بین المللی است و کارشناسان، مدیران و تصمیم گیران آن لازم است حضور بین المللی داشته باشند و با تحولات جهانی آشنا شوند و سپس در بومی کردن آنها بکوشند.
*حضور کمرنگ کارشناسان ایرانی در محافل جهانی نفت و گاز
این کارشناس انرژی در ادامه با بیان اینکه دیپلماسی انرژی، خود تابعی از دیپلماسی عمومی است، اظهار داشت: در سایه یک دیپلماسی منطقه‌ای و بین المللی قدرتمند، زمینه‌های طراحی یک دیپلماسی انرژی یا دیپلماسی نفت و گاز شکل می‌گیرد.
وی گفت: در کشور‌های مختلف تعداد زیادی سمینار‌های بین‌المللی در این باره تشکیل می‌شود ولی متاسفانه نمایندگان نفت و گاز ایران حضور ندارند و یا حضوری کم رنگ و سمبلیک دارند، این در حالی است که یکی از ابزارهای طراحی و بکارگیری دیپلماسی انرژی، حضور موثر در محافل جهانی نفت و گاز است.
برکشلی افزود: باید توجه کرد که دیپلماسی انرژی در یک فرایند زمانی شکل می‌گیرد و نمی‌توان به شکل آنی و در لحظه آن را طراحی و اجرا کرد.
*انحلال شرکت صادرات گاز اشتباه بود
*شاید در آینده به جای وزارت نفت، وزارت گاز داشته باشیم
وی در ادامه با بیان اینکه میل دارم به موضوع انحلال اشتباه شرکت صادرات گاز اشاره کنم، گفت: ما اگر می‌خواهیم به یک صادر کننده مهم گاز تبدیل شویم نیازمند به یک شرکت صادرات گاز هستیم.
مشاور ارشد گروه انرژی وین اضافه کرد: شرکت ملی گاز نمی‌تواند در کنار حجم عظیمی از فعالیت‌ها یک دپارتمنت صادرات گاز هم داشته باشد چنانکه به طور مثال اگر یک مشکل حقوقی پیش آید تمام دارائی شرکت گاز درگیر می‌شود حال آنکه یک شرکت صادرات گاز دارائی‌های محدودی دارد و دامنه تاثیر مشکل بر آن محدود خواهد بود.
برکشلی با اشاره به اهمیت صادرات گاز و فراهم آوردن ابزارهای آن، اظهار داشت: شاید در 20 سال آینده ما در ایران به جای وزارت نفت ، وزارت گاز داشته باشیم.
وی همچنین بر ضرورت استفاده صنعت نفت از بهترین نیروها و فراهم کردن تمهیداتی که این افراد متخصص جذب شده در صنعت نفت باقی بمانند و همچنین استفاده از متخصصین ایرانی نفت و گاز در خارج از کشور تاکید کرد.
*لزوم انتقال زیربخش‌های صنایع نفت و گاز به بخش خصوصی
این کارشناس انرژی یکی دیگر از موضوعات مهم در بخش صنایع نفت و گاز ایران را خصوصی سازی دانست و گفت: از آنجا که صنایع نفت و گاز در زمره فعالیت‌های اقتصادی سرمایه بر تلقی می‌شوند و بخش خصوصی در ایران از قدرت مالی کافی برای مالکیت بر خوردار نیست، لازم است تا طبق یک برنامه زمان بندی شده ، دولت و بخش خصوصی مشترکا و با همکاری یکدیگر، زمینه‌های انتقال زیر بخش‌های مختلف صنایع نفت و گاز به بخش خصوصی را فراهم سازند.
وی تاکید کرد: گستردگی و وسعت صنایع نفت و گاز ایران به حدی است که مدیریت کامل آن ، توسط دولت ، نه عملی است و نه اقتصادی و به همین دلیل بخش خصوصی باید فضای لازم برای ورود به این حوزه را داشته باشند.