ویژه‌نامه تحلیلی تبیینی عماد
۰۱ دی ۱۴۰۳ - ۱۷:۴۲
سردار جلالی در چهاردهمین کنگره انجمن جغرافیای ایران:
رئیس سازمان پدافند غیر عامل گفت:گستردگی و آمیختگی فضای سایبر با همه علوم و حوزه های علمی و دانشی این الزام را ایجاد می‌کند که ما بررسی های خود را در رابطه با تاثیرات و نفوذ علم سایبر در همه علوم من جمله جغرافیا را با جدیت بیشتری پیگیری نماییم.
به گزارش خبرنگار پایداری ملی، سردار سرتیپ پاسدار دکتر غلامرضا جلالی رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور در چهاردهمین کنگره انجمن علمی جغرافیای ایران در دانشگاه شهید بهشتی ، با
اشاره به موضوع پدافندغیرعامل
در حوزه جغرافیا و پدافند شهری است، که به اندازه زیادی تقاطع در حوزه فناوری ها نوین
قراردارد، اضهار داشت؛رهبری در بیانات گوهربارشان می‌فرمایند؛ «پدافند غیرعامل مثل مصونیت سازی بدن انسان است. از درون ما را مصون می‌کند. معنایش این است که ولو دشمن تهاجمی هم بکند و زحمتی هم بکشد و ضرب‌وزوری هم بزند، اثری نخواهد کرد؛ مفهوم بیانات ایشان این است که مصون‌سازی بی‌اثر سازی اثر تهدید بر کشور تعریف می‌شود.
*مثلث حفاظت پدافند غیرعامل*
سردار جلالی در ادامه با تعریف پیکره کشور، اظهار داشت: کل پیکره کشور یعنی، ریزساخت ها و رو ساخت ها، جغرافیا، جامعه به معنی مردم و جمعیت به عبارتی جغرافیای انسانی و دستگاه ها به معنای نظام اجرایی و نظام حکومتی و حکمرانی کشور، تعریف پدافند غیرعامل از منظر مقام معظم رهبری هستند، این تعریف، پدافند غیرعامل را در مثلثی قرار می دهد که سه ضلع آن کل پیکره کشور را ایجاد می‌کند و در واقع این سه مولفه شاکله حکومت را تشکل می‌دهند، در واقع شان نزول حکومت ها نیز ارائه خدمات به مردم، اداره، پشتیبانی و تامین نیازمندی‌های آنان است، به تعبیری وظیفه پدافند غیر عامل صیانت از این سه مولفه است.
1) حفاظت از مردم
2) حفاظت از زیر ساخت های کشور
3) حفاظت از نظام مدیریتی و حکمرانی کشور
رییس سازمان پدافند غیرعامل کشور با بیان این که هدف ما بی اثر سازی اثر تهدیدات به کشور است، خاطرنشان کرد: این انتظاری است که مقام معظم رهبری از پدافند غیرعامل دارند و ما تمام تلاش خود را برای تحقق منویات معظم له انجام می دهیم،ایشان در تعریف پدافند غیرعامل، به اولین موضوعی که پرداختند موضوع تهدیدات است، شناخت تهدید و مولفه های آن لذا اگر بخواهیم خیلی خلاصه و در دو جمله کوتاه تهدیدات را بشناسیم، باید بگوییم: پدافند غیرعامل یک رابطه مستقیم با تهدیدات دارد و باید اثر تهدید را خنثی کند، اساسا تهدیدات دو دسته هستند؛
۱) تهدیدات طبیعی (سیل، زلزله و طوفان و...) که منشاء طبیعی دارند.
۲) تهدیدات غیر طبیعی (جنگ ها، حوادث صنعتی و ...) که به آن انسان ساخت میگویند و منشاء انسانی دارد.
منشاء انواع تهدیدات چیست؟
وی با اشاره به انواع تهدیدات، گفت: تهدیدات طبیعی برای آن که منشاء طبیعی دارند و انسان در ایجاد آن نقشی ندارد، بنابراین انگیزه، اراده و دشمنی در تهدیدات طبیعی وجود ندارد، و طبیعت فعل و انفعالات خود را انجام می دهد و میزان آمادگی ما میتواند آن را به مصیبت و یا نعمت مبدل کند.
نکته دوم این است که تهدیدات طبیعی ماهیت ثابتی دارند، می توان با علم و دانش مهندسی اثر تهدیدات طبیعی را مدیریت کرد، با روش های آزمون و خطا برای آن استاندارد ها، پروتکل ها و نظامات مهندسی را تعریف کرد و به تعبیری تهدیدات را مدیریت نمود، همانطور که اکنون این اتفاق افتاده، دانش بشر قادر است که در بدترین نقطه جهان بنایی بسازد که در برابر زلزله آسیب نبیند، این دانش وجود دارد ولی به لحاظ منطقی و مالی این اتفاق نمی افتند،.
تهدیدات انسان ساخت چون انسان در آن دخالت دارد، دشمنی، اراده و انگیزه نیز در آن موجود است. فاکتور دوم در تهدیدات انسان ساخت، موضوع فناوری‌ها هستند که باعث ایجاد قابلیت ها و توانمندی ها از سلاح، موشک، هواپیما گرفته تا فناوری های نو و چند کارکردی در حوزه های Civil و Non-civil (مدنی و غیرمدنی )را شامل می شود، فناوری ها به لحاظ این که منشاء تهدیدات در حوزه های مختلف هستند، ویژگی هایی از جمله؛ پویایی، تحرک، بروز شوندگی را دارند.
دو مولفه تهدیدات انسان ساخت
سردار جلالی عنوان کرد: شناخت تهدیدات انسان ساخت همانند تهدیدات طبیعی ساده نیست و این تهدیدات مرتب در حال تغییر و تکامل هستند و به همین خاطر بایستی مرتب و منظم و به صورت دائمی پایش شوند و اثر آن ها به پیکره جامعه مطالعه شود. این نکته نیز حائژ اهمیت است که ما در تهدیدات طبیعی یک مولفه به عنوان طبیعت را داریم ولی در تهدیدات غیرطبیعی دو مولفه اصلی و اساسی و چندین مولفه فرعی وجود دارد، اولین مولفه اصلی وجود انسان و مولفه دوم استراتژی است. از مولفه های فرعی نیز میتوان به مفاهیم مبنایی به معنای دکترین، زمان، مکان، چگونگی و ... اشاره کرد. البته مولفه های سخت افزاری نیز وجود دارد که شناخت و ترکیب آن با مولفه های دیگر در فناوری های نوین و جنگ افزار ها، تجهیزات حیاتی میتواند اثراتی داشته باشد، که باید به آن به صورت جدی پرداخته شود.
چرا هیچ وقت اثر تهدید انسان ساخت بر سازه ها را مطالعه نکردیم؟!
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور ادامه داد: کشف راه حل هایی که بتواند این تهدید را بشناسد و اثر آن را برجامعه و زیرساخت ها تشخیص دهد و آن را کنترل و مدیریت کند و یا بعبارتی اثرات آن را به صفر برساند همواره دشوار و چالش برانگیز بوده است. لذا برای این مهم باید یک جهاد همه جانبه را بر بسترهای علمی کشور برای شناخت تهدیدات و رفع اثرات آنان ایجاد کرد شناسایی تهدیدات، چیستی، چرایی، چگونگی، میزان و ... بحث های مفصلی را می‌طلبد که نخبگان باید این مباحث را دنبال کنند.
موضوع دیگری که در اکثر کشورها
من جمله ایران وجود دارد، این است که در علوم ما دروس و مباحثی که موجب شناخت و بی
اثر سازی اثر تهدیدات انسان ساخت می‌شود، حذف شده است، امیدواریم که این اقدامات
سهوی بوده باشد، با این شواهد این سوال برای ما ایجاد می شود که ما در حوزه های
مهندسی، عمران، شهرسازی و باقی علوم مرتبط با عمران چرا هیچ وقت اثر تهدید انسان
ساخت بر سازه ها را مطالعه نکردیم؟! بنده در علم اقتصاد مثالی را عنوان می کنم؛
قریب به 100 سال است که جنگ اقتصادی در دنیا سابقه دارید ولی در علوم و دروس
دانشگاهی ما در رشته اقتصاد هیچ رد پایی از شناخت جنگ اقتصادی وجود ندارد اکثر
اساتید حوزه اقتصاد در داخل کشور اظهار می‌کنند که اقتصاد میدان تعامل و رقابت است
و اساسا در حوزه اقتصاد خصومت وجود ندارد در صورتی که ما امروز به عینه مشاهده می
کنیم که اتفاقا این حوزه کاملا حوزه خصومت و دشمنی است.هرچند جنگ مدرن اقتصادی است.
زیرساخت ها اهداف جدید دشمن در جنگ های نوین
وی در ادامه تاکید کرد: در حوزه پدافند غیرعامل مجبور هستیم که تهدیدات انسان ساخت را که جدید و فناوری محور هستند را در مرحله اول خوب بشناسیم و بعد اثر آن را بر طرح ها ،سازه ها و پدیده ها ی امروز بررسی کنیم، در این تهدیدات شاهد هستیم که در15 -20 سال گذشته تا کنون مجموعه ای از جنگ‌ها در دنیا اتفاق افتاده است.
کارشناسان علوم استراتژیک و نظامی با بررسی دقیق و همه جانبه این جنگ ها چند ویژگی از آن احصاء کرده اند؛ در این جنگ ها زیرساخت ها به اهداف جنگی تبدیل شده و نظریه ها و استراتژی های جنگی و روش های تهاجم به اهداف کاملا زیرساخت محور شده است، به عنوان مثال نظریه حلقه های راهبردی واردن که مبنای نظری بسیاری از این جنگ ها بوده است، در این نظریه حمله به کشورها با محوریت هدف قرار دادن زیرساخت ها و تشبیه کشورها به مثابه یک سیستم روش های حمله را تشریح می کند.
بنابراین زیرساخت در همه جا بر اساس کارکرد و قابلیت‌هایی که دارند در استراتژی های جنگی جدید به اهداف تبدیل شده اند، لذا این زیرساخت ها اگر مصون سازی نشوند از طرف دشمن به عنوان هدف و یا در برخی موارد به عنوان واسطه هدف مورد سوءاستفاده قرار می گیرند. نمونه هایی از این استراتژی ها نیز در جنگ 33 روزه و حمله به لبنان وجود دارد، اسرائیلی ها لیستی را ارائه کردند که در آن به میزان خسارت وارده به زیرساخت های لبنان اشاره شده است، در این لیست اهدافی همچون؛ پل، جاده ، مخازن آب و فاضلاب، خطوط انتقال نیرو، راه ها و... مورد هدف قرار گرفته اند. لذا استراتژی تهاجمی با محوریت زیرساخت در رویکردهای جدید بسیارمهم است و باید به آن پرداخته شود.
تهدیدات جدید مردم محور هستند
سردار جلالی با بیان این که موضوع جدید در تهدیدات مردم محوری است، تشریح کرد: امریکایی ها بعد از سال 2003 با بررسی جنگ ها به این نتیجه رسیدند که نقش مردم در جنگ تغییر کرده است. اقدامی که امریکاها در هیروشیما و ناکازاکی کردند باعث کشته شدن مستقیم 250-300 هزار نفر شد، و حدودا 250 هزار نفر دیگر نیز پس از تبعات این اقدام کشته شدند، این اقدام باعث تسلیم شدن مردم ژاپن شد، این یک اقدام بازدارنده است امریکایی ها با کشتن افراد زیادی موازنه جنگ را به نفع خود تغییر دادند، ولی اکنون اینطور نیست با وجود رسانه ها دیگر نمیتوان با کشتن حجم زیادی از انسان ها برای خود ایجاد بازدارندگی کرد. این نشان می‌دهد نقش مردم در جنگ ها تغییر کرده است و خود مردم مستقیما اهداف جنگ نیستند و خود مردم واسطه هایی هستند برای انهدام اهداف دیگر به عبارتی مردم در استراتژی های جدید به عنوان یک ابزار و یا بهتر بگویم به عنوان یک سلاح برای جنگ ها استفاده می شوند. در جنگ های جدید بجای آن که مردم را بُکشد، زیرساخت های اداره کننده مردم را مورد هدف قرارمی دهد تا دولت ها در اداره مردم ناتوان شوند ، وقتی حکومت نتواند وظایف خود در برابر مردم را انجام دهند و نقش خود را ایفا کنند به تدریج حذف خواهند شد. امریکایی ها امروز از جنگ های بی قاعده برای رسیدن به اهداف نظامی و تهاجمی خود استفاده می کنند، در جنگ های بی قاعده فناوری های جدید نقش بسزایی دارند، به عنوان مثال استفاده از فناوری رسانه ای میتواند تولید کننده جنگ، دفع کننده و پایان دهنده جنگ باشد. قطعا فناوری های جدید فرصت ها و تهدیدات زیادی را به ارمغان می آورد، لذا سازمان پدافند غیرعامل وظیفه دارد تهدیدات ناشی از فناوری ها را رصد کند، فناوری ها در قابلیت های نهفته خود تهدیداتی از جمله؛ اشراف اطلاعاتی بر حوزه ذیربط، قابلیت مدیریت از راه دور، حذف قابلیت کنترل بهره بردار های نهایی و انتهایی را دارند.
انجمن جغرافیای کشور قلمرو سایبری ایران را تعریف کند
رئیس سازمان پدافند غیرعامل ،فناوری های جدید که تهدیدات
بیشتری نسبت به فناوری های گذشته داشتند را برشمرد و افزود: فناوری های جدید
سایبری، بیولوژیک، نانو و شبکه های اجتماعی می‌توانند محور اصلی جنگ‌های نوین
باشند، البته تلفیق این فناوری ها نیز با یکدیگر تهدیداتی به مراتب پیچیده تر را
ایجاد می‌کند، به نظر بنده شاید مهمترین فناروری که در حوزه جغرافیایی اثر جدی
دارد، فناوری سایبری است، که موضوعات مهم جغرافیایی را نیز موجب تحول اساسی می کند،
شاید دکترحافظ نیا بخواهد اولین نفری باشد که جرات بخرج دهد و قلمرو سایبری در ایران را تعریف کند و یک طرحی
را تفکیک فضای جغرافیا و فضای سایبر ایجاد کند. گستردگی و
آمیختگی فضای سایبر با همه علوم و حوزه های علمی و دانشی این الزام را ایجاد می‌کند
که ما بررسی های خود را در رابطه با تاثیرات و نفوذ علم سایبر در همه علوم من جمله
جغرافیا را با جدیت بیشتری پیگیری نماییم.
در حوزه نظامی این گستردگی و تاثیرگذاری انقدر زیاد بوده که توانسته، شیوه های نوینی از جنگ، ارتش های جدید و یگان های جدیدی را ایجاد کند. در برهه کنونی مدیریت صحنه نبرد و یا طرح و اجرای یک عملیات با استفاده از فضای سایبر در هم آمیخته شده است و اکثر این امور با استفاده از فناوری سایبری انجام می‌شود، البته فناوری های نوین به حوزه های نظام محدود نشده اند، ودر حوزه های دیگر مثل؛ حوزه های استراتژیک، پولی، مالی و اقتصادی نیز از این فناوری استفاده می‌شود که در کنار فرصت‌ها تهدیداتی را نیز بهمراه خود ایجاد کرده است.
فناوری سایبری، فضای بدون مرز جغرافیایی
سردار جلالی تصریح کرد: این فناوری (فناوری سایبری) در حوزه جغرافیا نیز اثر جدی گذاشته است، وقتی ما بخواهیم ویژگی های این فضا را بررسی کنیم؛ ویژگی بدون مرز بودن را یکی از ویژگی های اصلی و بارز این فناوری می دانیم؛ این ویژگی نشان می‌دهد که منشاء و مبدا در آن نامعلوم، و دارای یک پیوستگی است.
امروز مرزهای جغرافیایی با ایجاد فناوری های سایبری قابلیت‌های جغرافیایی خود را از دست داده اند. بنابراین اثر فناوری سایبر بر جغرافیا یک اثر کاملا جدی و اساسی است و به نظر می‌رسد که انجمن علمی جغرافیا باید برای بررسی و تعریف و تحقیق این پدیده دست بکار شود. امریکایی ها در اسناد راهبردی خود فضای سایبر را فضای حکمرانی جدید دنیا مشخص کردند، اگر ما به سند راهبردی امریکایی که توسط ترامپ و حدودا یک ماه و نیم پیش ابلاغ شده دقت کنیم؛ مشاهده خواهیم کرد که در این سند اشاره می‌شود که خواسته دولت امریکا از فضای سایبری این است که در آن بتوانند همه دسترسی ها را داشته باشند ، تمام امکان ها برایشان فراهم باشد و در مقابل هیچ امکانی برای طرف مقابل وجود نداشته باشد، به عبارتی امریکایی ها این قابلیت را می‌خواهند داشته باشند که هر کسی که مورد قبول آن ها نبود را در این فضا (Disable = غیرفعال ) و ناتوان کنند و خود همیشه در اوج قدرت باقی بمانند.
زائل سازی حکومت سنتی با توسعه فضای سایبری
وی در ادامه متذکر شد: فضای سایبری عملا؛ مدل حکمرانی، مدل معماری جهان، مناسبات بین المللی و روابط کشورها که در قالب ژئوپلوتیک جغرافیایی تعریف شده است را تحت تاثیر جدی خود قرار داده، به‌عبارتی علوم جغرافیایی در حال از دست دادند تاریخ اعتبار مفاهیم متنی جغرافیایی خود هستند. امریکایی ها به عنوان مرکز اینترنت جهان و وجود شرکت های تولید کننده اینترنت در این کشور، اینترنت و فضای سایبری جهانی را بخشی از منافع ملی و امنیت ملی خود محسوب می کنند و در این راستا حتی حاضر نیستند با اروپایی ها مذاکره کنند
البته اروپایی ها از این موضوع مطلع شدند و احساس خطر می کنند، اروپایی ها متوجه این موضوع شده اند که اینترنت کالیفرنیایی می‌خواهد اروپا را به واسطه این بستر اداره کند، لذا در این باره تصمیماتی را گرفته اند تا این انحصار از دست امریکایی ها خارج شده و اروپایی ها نیز در بحث اینترنت ملی تحقیقات و تلاش های خود را آغاز کرده اند. امریکایی ها با صراحت این را در اسناد راهبردی خودشان عنوان می‌کنند که در پی زائل سازی حکومت سنتی با توسعه فضای سایبری و شکل دهی جغرافیای جدید در این بستر هستند. فضای سایبری هم عناصر فیزیکی مثل المان ها و نماد ها را تحت تاثیر قرار می دهد و هم عناصر غیر فیزیکی به عنوان مثال جغرافیای انسانی، قطعا با تحت تاثیر قرار گرفتن این عناصر ارزش آن ها نیز افول می کند.
اداره شهر هوشمند با شهر غیرهوشمند بسیار متفاوت است
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور گفت: در حوزه شهری فناوری ها
جدید یک انباشتگی از قابلیت ها را ایجاد
می کند، ما شهر را مجموعه‌ای از سیستم های زیرساختی شهری که هماهنگ و همسو با یکدیگر
کار می کنند و خدمات و ماموریت های خودشان نسبت به اهداف تعیین شده در شهر را اجرا
می کنند، تعریف می‌کنیم به عبارتی یک شهر که از سلول واحد به نام خانه شروع می
شود، و اسباب آن خانه به سبب نفوذ فناوری سایبری به وسایلی هوشمند تبدیل شده اند و
وقتی ما با مفهومی به عنوان خانه هوشمند، و شهر هوشمند مواجه هستیم، یعنی مدل
اداره شهر نیز تحت تاثیر فضای سایبر قرار می گیرد، امروز همه سیستم ها در شهرها
سایبری شده اند، بنابراین اداره شهر هوشمند با شهر غیرهوشمند بسیار متفاوت است
وکارکردهای متفاوتی دارد که باید دقت لازم را برای آن داشته باشیم.
اجتناب از فناوری ها کاملا منتفی است
دکتر جلالی یادآور شد: انباشتگی سیستم های شهری و تقاطع آن با فناوری هوشمند، یک پیشرفت سریع را ایجاد کرده که ما در بررسی و کنترل آن مشکل دار خواهیم شد، در واقع علوم ما با یک عقب ماندگی جدی مواجه می شوند، اکثر علوم ما در حوزه های مختلف، علوم تک رشته ای هستند و نگاه آن ها به فناوری ها نگاه اجتناب کردن از آن است، وقتی امروز ما مفهومی به نام اینترنت برای مردم (Internet of people) داریم. اجتناب از فناوری ها کاملا منتفی است و باید برای استفاده از فرصت های فناوری های نو برنامه ریزی کرد نه اجتناب از آن، از این رو تقاطع مردم و فضای سایبر یک مفهوم جدید است و قابلیت‌ها، ویژگی ها در آن نسبت به قابلیت هایی که ما در گذشته داشتیم، کاملا تغییر خواهد کرد. امروز وقتی مفهوم شبکه‌های اجتماعی ظهور و بروز پیدا می‌کنند و قدرت سازماندهی، خط دهی، هدایت، انگیزه دادن ،بسیج شوندگی و بکارگیری مردم در صحنه های مختلف وارد یک محیط شبکه ای می شود ما متوجه می شویم که چرا اهمیت شبکه‌های اجتماعی برای امریکایی ها بسیار بالاست. امریکایی ها کتب بسیار مفصلی را در رابطه با شبکه های اجتماعی و مفهوم جنگ در بستر شبکه های اجتماعی منتشر کرده اند، این نشان می دهد که اداره مردم بر حسب جغرافیای انسانی منسوخ شده و فضای بدون مرز سایبری و به عبارتی همین شبکه‌های اجتماعی، حکومت ها و حکمرانی جدیدی را در فضای سایبری در حال شکل دادن هستند.
تمام شئونات شهری در عصر حاضر وابسته به فناوری های جدید است
وی تصریح کرد: اکنون فضای سایبر نقش رسانه، سازمان دهنده مردم، تبادل اطلاعات در حوزه های اجتماعی و سیاسی، اداره و شکل دهی به کسب و کار، سازکار پولی و مالی مردم را دارد. به یک تعبیری شبکه های اجتماعی مدل جدیدی از حکومت را در داخل حکومت های مستقل شکل می هد و به تدریج آن ها را ناتوان و در نهایت از کار می اندازند، فضای سایبری (شبکه های اجتماعی) مفهومی به نام افکار عمومی که متاثر از رسانه است را شکل می‌دهد و می سازد، با این نگاه موضوع پدافند غیرعامل با موضوع شهر یک موضوع کاملا پیچیده، چند رشته ای و علمی است و پرداختن به رویکردهای سنتی گذشته که صرفا رویکردهای دفاعی بود کاملا نامفهوم خواهد بود چراکه تمام شئونات شهری در عصر حاضر وابسته به فناوری های جدید است و اثر این فناوری های جدید بخصوص فناوری های سایبری تمام الگوهای گذشته را به چالش می کشد، لذا بایستی رویکردهای جدید خود با نگاهی همگرا بین رشته‌های مختلف و بررسی چند وجهی و چند رشته ای در دانشگاه ها و محیط های علمی و دانشی به شهرها داشته باشیم و تلاش کنیم که منافع ملی و امنیت ملی خودمان را با این رویکرد تامین کنیم. امریکایی ها در سندی که حدودا یک ماه پیش منتشرکردند نوشته اند؛ ما از ملی شدن فضای سایبر در کشورهای دیگر نگرانیم، ملی شدن فضای سایبر در کشور ها آن تسلط و تمرکزی که ما بر فضای سایبر داریم را از بین خواهد برد.
زیرساخت های فضای ملی سایبری زیرساخت های حیاتی تر هستند
رئیس سازمان پدافند غیرعامل با اشاره به تجربه موفق چین در راه اندازی اینترنت ملی، گفت: چین اینترنت ملی خود را سال ها است که راه اندازی کرده و بستر متناسب با خود را در آن گسترش داده است، امروز روسیه نیز این اقدام را انجام خواهد داد، االبته فرانسه و برخی دیگر از کشورهای عضو اتحادیه اروپا نیز به دنبال ایجاد شبکه ملی اطلاعات هستند و اگر ما نیز در نهایت بخواهیم؛ اقتصاد، فرهنگ، اقتدار و ارزش های خود را حفظ کنیم باید یک نگاه ملی و بومی بر زیرساخت های فضای سایبر در تقاطع با همه حوزه ها ایجاد کنیم، فضای سایبر و زیرساخت های آن به عبارتی زیرساخت های حیاتی تر هستند، چرا که امروزه تمام زیرساخت های یک کشور متاثر از فضای سایبر است بنابرین بنا به درجه اهمیت میتوان گفت که زیرساخت های سایبری و خود فضای سایبری زیرساخت های حیاتی تر کشور هستند و یک زیرساخت ویژه هستند.
اعلام آمادگی سازمان پدافند غرعامل برای انجام پروژه های تحقیقاتی در حوزه جغرافیا و سایبر
سردار جلالی در پایان مطرح کرد: بنده از این موقعیت با توجه به این که سازمان پدافند غیرعامل یک مرکز مطالعات و انجمن علمی پدافند غیرعامل دارد، و مطالعاتی را در حوزه رشته های ترکیبی انجام می‌دهد، استفاده و اعلام نیاز می‌کنم که مطالعات جغرافیای شهری و مطالعه تقاطع رشته ها در شهرها و بررسی فرصت ها و تهدیدات با تاکید بر اثر فناوری سایبری در حوزه های جغرافیایی و شهری میتواند بسیاری از سؤال‌های سازمان پدافند غیرعامل را پاسخ دهد و درگاهی برای انجام فعالیت های علمی و پژوهشی باشد لذا پژوهش گران رشته جغرافیا می‌توانند تحقیقاتی را در این حوزه داشته باشند، البته سازمان پدافند غیر عامل نیز به حد مقدور کمک ها را برای این طرح ها در نظر گرفته است.
مهمترین راهکار نهادینه سازی الزامات و ضوابط پدافند غیرعامل در دستگاه‌های اجرایی را چه می دانید؟!