همکاری‌های ایران و روسیه؛ شراکتی بر اساس منافع راهبردی

به گزارش پایداری ملی، سعید محمدی، در آستانه سفر ظریف به روسیه و دیدار با مقامات این کشور در یادداشتی با عنوان «همکاری‌های ایران و روسیه شراکتی بر اساس منافع راهبردی» نوشت: روابط سیاسی، فرهنگی و اقتصادی ایران و روسیه به عنوان دو همسایه و شریک ژئوپلیتیک دارای قدمتی دیرینه و همراه با فراز و فرودهایی متنوع بوده است. در بیشتر صفحات تاریخ روابط؛ مراودات و مبادلات بازرگانان ایرانی در اقصی نقاط این کشور همسایه و نیز آثار و ابنیه تاریخی و فرهنگی «به جای مانده از این حضور و تعاملات»، اهمیت و عمق مناسبات میان دو کشور را به تصویر کشیده است. این مسیر در دهه‌های اخیر به خصوص در دوران پسا فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و ایجاد فدراسیون روسیه روندی رو به توسعه وبا چشم اندازی مثبت به سمت نقطه فراز نمودار «تاریخ همکاری ها»، حرکت کرده است.

تلاش آمریکا برای ادامه مسیر فروپاشی روسیه

با نگاه اجمالی به سابقه رفتار آمریکا در مورد روسیه در می‌یابیم که اتحاد جماهیر شوروی در تاریخ ۲۶ دسامبر ۱۹۹۱ بواسطه مشکلات شدید اقتصادی ناشی از جنگ سرد با آمریکا فروپاشی سختی را ضمن از دست دادن بلوک بزرگ ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک قدرت خود در اروپای شرقی و منطقه قفقاز متحمل شد، به نحوی که آثار این فروپاشی بار سنگینی را بر دوش اقتصاد نوپای فدراسیون جدید التاسیس روسیه تحمیل کرد. البته بخشی از مسائل سیاسی، امنیتی و اقتصادی روسیه در دوران ریاست جمهوری ولادیمیر پوتین مورد بازسازی و در نتیجه به نحوی مرتفع شد، اما همچنان آمریکا و همپیمانانش از بیم قدرت یافتن مجدد روسیه، موضوع سناریوی جنگ سرد و برقراری انواع فشارها را خصوصاً برای تخریب دستاوردهای پوتین در دستور کار قرار داده اند. جنگ چچن، اوستیای شمالی و درگیری گرجستان، بحران اوکراین، تلاش برای جدا سازی کشورهای دارای منافع مشترک «همسود» از روسیه، برقراری انواع تحریم‌های اقتصادی و سیاسی تنها بخش کوچکی از این فرایند تحمیلی به روسیه است. در مقابل روسیه نیز برای مواجهه با دشمنی‌های گسترده و پیچیده «آشکار و نهان» آمریکا از طریق؛ «اتحاد سازی، هم افزایی وتقویت دوستان سنتی و همپیمانان همسود گذشته و جدید با استفاده از تجربه افغانستان، عراق، سوریه، اوکراین، گرجستان و موارد مشابه» اقدام کرده است.

مهمترین موضوعات همکاری

در حال حاضر موضوعات متنوعی برای گسترش روابط در دستور کار ایران و روسیه است، از جمله؛ هماهنگی و همکاری در حوزه سیاسی، اقتصادی، نظامی و امنیتی دوجانبه منطقه‌ای و بین المللی، انجام تماس و گفت‌وگو های مستمر فی مابین رؤسای جمهور و دیگر مقامات ارشد، ارتباط منظم از طریق فرستادگان و نمایندگان ویژه، تشریک مساعی در حوزه افغانستان، خزر، قفقاز جنوبی، همکاری در امر مبارزه با تروریسم و برقراری صلح وثبات در منطقه و اقدامات مؤثر برای حل بحران سوریه، برقراری و ایجاد ساز وکار آستانه «ایران، روسیه و ترکیه»، برگزاری منظم کمیسیون‌های مشترک اقتصادی با هدف ایجاد بستر و سازکار های متناسب برای توسعه روابط و افزایش حجم مبادلات تجاری اقتصادی دوجانبه از دو میلیارد به سمت چشم انداز حداقلی ۱۰ میلیارد یورویی در نخستین گام، تلاش برای برقراری مبادلات و سازکار های جدید مالی در حوزه دو جانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی و تفاهم برای ایجاد کانال مبادلات ارزی از طریق روبل و ریال، توسعه همکاری‌ها در مجامع بین المللی و منطقه‌ای از جمله اجلاس شانگ های، تعامل و نگاه مشترک در حوزه برجام و ضرورت اجرای آن، همکاری در حوزه انرژی هسته‌ای ازجمله تکمیل وتامین سوخت نیروگاه بوشهر و انجام فازهای بعدی این نیروگاه، ارسال سامانه دفاعی «اس ۳۰۰» به ایران و فهم مشترک در حوزه فعالیت‌های دفاعی موشکی ایران، همکاری در مسیر اجرای قرارداد برقی کردن راه آهن گرمسار- ساری – گرگان – اینچه برون و احداث نیروگاه حرارتی در استان هرمزگان و غیره، … که مجموعه این روندها حکایت از روند رو به رشد همکاری میان دو کشور دارد.

اهمیت شراکت راهبردی ایران و روسیه

با توجه به موارد ذکر شده و زمینه‌های گسترده برای تقویت روابط ایران و روسیه، روس‌ها به درستی دریافته‌اند که مواضع آنها در مقابل آمریکا بدون ایستادگی، دادن هزینه، ایجاد اتحاد های جدید منطقه‌ای و بین المللی و توسعه روابط دوجانبه با کشورهای دارای منافع مشترک، هرگز محقق نمی‌شود. ضمن اینکه دلایل مهم و متعدد دیگری مسیر توسعه روابط و همکاری میان ایران و روسیه را در جهت شراکت راهبردی تقویت می‌نماید که عبارتند از؛ همسایگی و تشابه منافع در حوزه ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک، وجود تهدیدها و چالش‌های مشترک در مقابل دو کشور، برقراری وضعیت و مسائل مشابه از طرف آمریکا برای دو همسایه، وجود نگاه مشترک نسبت به روند تحولات منطقه‌ای و بین المللی ضرورت همراهی و همکاری میان دو کشور به عنوان شریک و متحد استراتژیک، وجود زمینه‌های همکاری گسترده دوجانبه و چندجانبه منطقه‌ای و بین‌المللی در بخش‌های مختلف سیاسی، بین المللی، فرهنگی، اقتصادی، نظامی و امنیتی.

سرانجام اینکه تعامل و همکاری میان دو کشور می‌تواند در جهت توسعه صلح و امنیت منطقه و جهان، مبارزه با تروریسم، تقویت پیمان‌های سیاسی، اقتصادی و امنیتی دوجانبه چند جانبه منطقه‌ای، توسعه همکاری‌های پرسود اقتصادی و برقراری توسعه پایدار با هدف عبور از طوفان‌های سخت با ایجاد سدی محکم جهت ایستادگی و دفاع در برابر زیاده‌طلبی و دشمنی‌های بی‌منطق عمل کند.