دستیابی به دانش فنی تولید پروبیوتیک مبتنی بر سویه‌های بومی قارچ

به گزارش پایداری ملی، مژگان کوثری عضو هیات علمی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی و مجری این طرح گفت: برای کنترل عوامل بیمارگر گیاهی که خسارتی حدود 35 تا 50 درصد به تولید کنندگان وارد می کنند، سالانه حدود 25 میلیون لیتر انواع سموم شیمیایی و دو میلیون تن کود شیمیایی در مزارع، گلخانه ها و باغ های کشور مصرف می شود. 

وی خاطرنشان کرد: با توجه به عوارض و مشکلات مصرف بی رویه سموم و کودهای شیمیایی دانشمندان در تلاش اند روش های کنترل بیولوژیک را جایگزین بخشی از مصرف نهاده های شیمیایی کنند. روش های کنترل بیولوژیک ضمن این که سالم‌تر و ایمن‌تر از روش های شیمیایی است از دوام بیشتری برخوردار بوده و تاثیر بسیار کمی بر تعادل اکولوژیکی محیط دارند.

کوثری تصریح کرد: به دلیل درک صحیح از مزایای استفاده از عوامل بیوکنترل و محرک های زیستی، میزان مبادلات تجاری جهانی این عوامل در دنیا در حال گسترش است. تاکنون فرمولاسیون های مختلفی از این عوامل در بازار جهانی عرضه شده اند که پیش بینی بازار جهانی آنها تا سال ۲۰۲۰ برای عوامل بیوکنترل حدود پنج هزار میلیون دلار و برای عوامل بیوفرتیلایزر حدود سه هزار میلیون دلار است.

عضو هیات علمی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی با بیان این که قارچ تریکودرما از جمله موفق ترین عوامل کنترل بیولوژیک است، اظهار داشت: قارچ تریکودرما با داشتن خاصیت آنتاگونیستی شدید علیه بسیاری از قارچ های بیماریزای گیاهی از جمله Rhizoctonia  , Fusarium, Phytophthora Pythium   Alternaria و  Macrophomina حدود ۶۰ درصد از عوامل بیوکنترل قارچی را به خود اختصاص داده است . این قارچ با ترشح آنتی بیوتیک ها، آنزیم ها و همچنین پارازیتیسم باعث متلاشی شدن هیف ها و اختلالات فیزیولوژیکی در قارچ های بیماریزای گیاهی می شود. تریکودرما از جمله اولین کلنیزاتورهای خاک بوده و از سرعت رشد و قدرت رقابت و بقا ساپروفیتی بسیار خوبی نیز برخوردار است. 

کوثری تصریح کرد: این قارچ به سهولت روی پس مانده های گیاهی قابل دسترس و ارزان تکثیر شده و پس از وارد شدن در خاک به خوبی در خاک استقرار پیدا می کند. مناسب بودن برای تولید صنعتی، سازگاری با صنعت تخمیر، تحمل به طیف وسیعی از ترکیبات حیات کش (Biocide) و امکان کاربرد در کنترل تلفیقی از دیگر برتری های این قارچ نسبت به سایر آنتاگونیست ها است. 

وی در ادامه با اشاره به تلاش های 15 ساله در راستای دستیابی به عوامل بیوکنترلی و محرک رشدی با منشاء قارچ تریکودرما در پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی که به کسب دانش فنی و فروش آن به بخش خصوصی منجر شده است، اظهار داشت:
 اولین گام برای ایجاد تولیدات موفق بر پایه میکروارگانیسم ها یافتن و خالص سازی میکروارگانیسم بومی متناسب با شرایط اکولوژیکی آن منطقه است زیرا میکرو ارگانیسم های بومی قدرت سازگاری بهتر و بیشتری به منطقه و نیچ طبیعی خود دارند؛ لذا برای دستیابی به بیوکنترل و بیوفرتیلایزر تریکودرمایی مناسب بومی حدود ۶۰۰ جدایه قارچ تریکودرما از مناطق مختلف ایران جمع آوری، خالص سازی و شناسایی شد.

کوثری خاطرنشان کرد: پس از جداسازی و خاص سازی جدایه های قارچ تریکودرما، جدایه هایی با قدرت بیوکنترلی بالا در برابر پاتوژن های مهم گیاهی جهت بررسی اثر آنتاگونیستی جدایه‌های تریکودرما بر بیمارگر‌های مهم گیاهی تقابل بین جدایه‌های تریکودرما و تعدادی از بیمارگر‌های مهم گیاهی انجام شد. 

وی افزود: تست های گلخانه ای و مزرعه ای فرمولاسیون به دست آمده حاکی از کارایی 80 تا 100 درصدی آن  علیه عوامل بیمارگر گیاهی بود. علاوه بر آن با مصرف این محصولعملکرد در سطح گلخانه و مزرعه 20 تا 40 درصد افزایش یافت که نشان از اثربخشی آن در کاهش میزان کود شیمیایی مصرفی توسط کشاورزان دارد.

به گفته این عضو هیات علمی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی از جمله دستاوردها و مزایای تولید پروبیوتیک تریکودرما، کاهش میزان مصرف سموم و کود هایشیمیایی، توان بیوکنترلی و بیوفرتیلایزری توامان، امکان استفاده این فرمولاسیون در شرایط آب و هوایی و گیاهان مختلف، بیوکنترل طیف وسیعی از پاتوژن ها، افزایش توان تحمل تنش خشکی، افزایش فاکتورهای رشدی گیاه و افزایش زنده مانی نهال های منتقل شده به عرصه، کاهش تولید پسابهای آلوده و کاهش تخریب محیط زیست و استفاده  بهینه از ضایعات کشاورزی است.