به گزارش پایداری ملی، توسعه هدف مشترک دولت‌ها و معیار رتبه‌بندی جوامع در رقابت‌های بین‌المللی است. ارزیابی میزان توسعه‌یافتگی کشورها با شاخصهای تعریف‌شده از سوی برخی مجامع جهانی صورت می‌گیرد.
عملکرد نظام جمهوری اسلامی ایران با شاخصهای بین‌المللی و نیز معیارهای ملی برگرفته از اسناد فرادستی نظام، با نگاهی گذرا در حوزه‌های زیر مرور می‌شود:
1- آموزشی و علمی 2- بهداشت و سلامت 3- زیرساخت‌ها و اقتصاد 4- عدالت و رفاه اجتماعی 5- توسعه انسانی
- حوزه آموزشی و علمی
در این حوزه گسترش آموزش و رشد علم در چهار دهه گذشته مورد توجه قرار می‌گیرد:
1.1 گسترش آموزش (1396-1356)
- بهبود نسبت عدالت جنسیتی: افزایش سهم دانش‌اموزان دختر در کل دانش‌آموزان از 38.3 درصد به 49.3 درصد
- افزایش تعداد دانشجویان آموزش عالی از 160 هزار نفر به 4 میلیون و 74 هزار نفر
مقایسه شاخصهای آموزش عالی ایران با کشورهای منتخب 1396
ارقام جدول حاکی مناسب بودن شاخصهای آموزش عالی ایران در جمع ده کشور منتخب است.
ردیف | نام کشور | تعداد دانشجویان | نسبت دانشجو به | نسبت هزینه‌های آموزش عالی به GDP (درصد) | سهم اعتبارات فصل آموزش عالی | سهم اعتبارات آموزش عالی |
1 | ژاپن | 3,846,927 | 7 | 1 | 2 | 21 |
2 | آلمان | 3,043,084 | 8 | 1 | 3 | 27 |
3 | انگلیس | 2,387,280 | 16 | 1 | 3 | 23 |
4 | آمریکا | 19,288,424 | 12 | 1 | 4 | 28 |
5 | هند | 32,391,800 | 24 | ... | 4 | 29 |
6 | ترکیه | 6,689,185 | 41 | 1 | 5 | 35 |
7 | مالزی | 1,336,550 | 16 | 1 | 5 | 23 |
8 | ایران | 4073827 | 17 | 1 | 4 | 30 |
9 | عربستان | 1,622,441 | 20 | ... | ... | ... |
10 | کره جنوبی | 3,204,348 | 15 | 1 | ... | 21 |
1.2 علم و فن‌آوری
- افزایش سهم بودجه تحقیقات از بودجه عمومی کشور از 0.6 درصد به 2.6 درصد
- رتبه ایران در انتشار اسناد علمی
- از 52 در سال 1996 به 15 در سال 2017 بهبود یافته به‌طوری‌که در جهان اسلام و منطقه (با در نظر گرفتن رژیم صهیونیستی) در جایگاه اول قرار دارد.
- جمهوری اسلامی ایران، هم‌اکنون از نظر رشد علمی جایگاه اول در جهان را احراز نموده‌است.
- هم‌چنین ایران در حوزه فن‌آوری‌های فضایی در منطقه
- در زمینه پرتاب و زیرساخت‌ها در رتبه دوم
- در علوم اکتشافات در رتبه دوم
- در بخش ناوبری در رتبه دوم قرار دارد.
- حوزه بهداشت و سلامت
ارتقا بهداشت و سلامت در نظام جمهوری اسلامی ایران با شاخصهای استانداردی هم‌چون افزایش طول عمر و کاهش مرگ‌و میر قابل ارزیابی است.
- کاهش میزان مرگ و میز اطفال زیر پنج سال
- حوزه زیرساخت‌ها و اقتصاد
3.1 بخش حمل و نقل عمومی
- افزایش خطوط اصلی ریلی از 4567 کیلومتر به 11342 کیلومتر
3.2 بخش مسکن
3.3 بخش آب شرب و فاضلاب
3.5 بخش گاز
- افزایش ظرفیت پالایش و نم‌زدایی گاز از 36 میلیون متر مکعب در روز به 926 میلیون متر مکعب در روز
- افزایش مصرف داخلی گاز طبیعی از 5 میلیارد متر مکعب در سال به 232 میلیارد متر مکعب در سال
3.6 بخش برق
3.7 بخش کشاورزی
- افزایش صادرات بخش کشاورزی از 285 میلیون دلار به 577 میلیون دلار
3.8 بخش صنعت
- افزایش تولید سیمان از 6323 هزار تن به 54720 هزار تن
- افزایش تولید فولاد خام از 597 هزار تن به 20833 هزار تن
- افزایش محصولات پتروشیمی از 2.7 میلیون تن به 50.7 میلیون تن
3.9 بخش صادرات غیرنفتی
- افزایش سهم صادرات غیرنفتی
3.11 ارتقای رتبه اقتصاد ایران در جهان
- جایگاه اقتصاد ایران با 8 رتبه ارتقا از جایگاه 26 (در سال 1979) به جایگاه 18 (در سال 2017) در جهان بهبود یافته است.
- صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی کرده‌است که تا سال 2021 اقتصاد ایران به جایگاه پانزدهم جهان ارتقا خواهد یافت.
- حوزه رفاه و عدالت اجتماعی
4.1 بخش رفاه اجتماعی
- افزایش نسبت جمعیت تحت پوشش بیمه‌های اجتماعی
4.2 عدالت اجتماعی
- بهبود و کاهش ضریب جینی در مناطق شهری از 0.436 به 0.390
- توسعه انسانی
- گزارش توسعه انسانی از سال 1990 با "شعار مردم ثروت واقعی کشورها هستند" که حاکی از تغییر رویکردها نسبت به امر توسعه می باشد توسط برنامه توسعه سازمان ملل متحد منتشر می‌شود.
- شاخص HDI معیار کلی از وضعیت توسعه انسانی است که دست آورد کشورها را در سه بعد اساسی توسعه شامل
بهداشت و سلامت (مانند امید به زندگی در بدو تولد)
آموزش (مانند مدت زمان انتظاری برای تحصیل و متوسط سال‌های تحصیل)
سطح استاندارد زندگی (مانند درآمد ناخالص سرانه)
را نشان می دهد.
- ارزش عددیِ شاخص توسعه انسانی بین صفر تا یک است که امکان مقایسه بین کشورها را فراهم می‌کند
- طبق گزارش سازمان ملل متحد جایگاه ایران به لحاظ شاخص توسعه انسانی در سال های پس از انقلاب پیوسته رو به افزایش بوده به طوری که میزان آن از حدود 0.57 در سال 1369 با رشدی معادل 38.3 درصدی به حدود 0.8 در سال 1396 ارتقا یافته است.
- ایران در بین کشورهای با رتبه بالا قرار گرفته است.
سال | امید به زندگی در زمان تولد | مدت زمان(سال) انتظاری برای تحصیل | متوسط سال های تحصیل | درآمد ناخالص ملی سرانه (بر حسب قدرت برابری خرید2011 - دلار) | شاخص HDI |
1990 | 63.8 | 9.2 | 4.2 | 11420 | 0.577 |
1995 | 68.3 | 11.1 | 5.3 | 12539 | 0.64 |
2000 | 70.1 | 11.6 | 6.2 | 13126 | 0.67 |
2005 | 71.9 | 11.4 | 7 | 15589 | 0.695 |
2010 | 73.9 | 13.1 | 9 | 17946 | 0.755 |
2015 | 75.7 | 14.9 | 9.8 | 16537 | 0.789 |
2016 | 76 | 14.9 | 9.8 | 18544 | 0.796 |
2017 | 76.2 | 14.9 | 9.8 | 19130 | 0.798 |
جمع‌بندی
با وجود موانع داخلی و خارجی هم‌چون ترورها، جنگ تحمیلی، تحریم‌های اقتصادی … مستند به گزارش‌های رسمی مجامع جهانی هم‌چون سازمان ملل، شاخص توسعه انسانی در ایران بهبود مستمر داشته است حاکی از پیشرفت نظام جمهوری اسلامی ایران در اهداف توسعه و ارتقاء آن به گروه کشورهای با توسعه بالا در رقابت های بین المللی است.