ویژه‌نامه تحلیلی تبیینی عماد
۰۱ دی ۱۴۰۳ - ۱۷:۴۲
وقتی یک اقدام خصمانه علیه امنیت ملی کشور ما در نقطه ای مشخص رخ می‌دهد باید از دو جنبه به ماجرا نگاه کنیم اول جنبه کلی آن و دیگری جنبه خاص آن مکان.
به گزارش پایداری ملی، به عنوان نمونه حمله داعش به مرقد مطهر حضرت امام و مجلس شورای اسلامی، اقدام کور تروریستی و حمله به رژه نیروهای مسلح در اهواز و اخیرا نیز اقدام تروریستی در بندر آزاد چابهار علاوه بر جنبه عام این قضایا که همانا خدشه‌دار کردن امنیت ملی کشور است جنبه خاصی هم دارد و آن این است که چرا دشمن این مکان‌ها را انتخاب می‌کند و نه مکانی دیگر. بدون کمترین تردیدی حمله به چابهار حاکی از اهمیت این بندر آزاد در دورنمای اقتصادی کشور است و دشمن به زعم خود در پی ناامن جلوه دادن آن و فرار سرمایه از آن است.
واقعیت این است که امروزه بنادر نقاط ثقل اقتصاد دنیا و گلوگاه‌های حیاتی اقتصادی جهان هستند که کالاها، مواد، اطلاعات و جمعیت در داخل کشورها و بین کشورها از طریق آنها جابه‌جا می‌شوند. حمل و نقل بین المللی دریایی و صنعت بنادر مسئول حمل و نقل و جابجایی حدود 90 درصد از تجارت جهان می‌باشد. می‌توان گفت بنادر حلقه‌ای اتصالی حمل و نقل دریایی به زمینی و حامی فعالیت‌های پسکرانه‌ای هستند. حمل دریایی، صادرات ایمن و ارزان کالاهای نهایی و واردات ارزان مواد اولیه را به ارمغان می‌آورد. به دلیل اهمیت بنادر در کشورهای مختلف جهان صنایع متعددی که به کل زنجیره صنعت منفعت می‌رسانند در نوارهای ساحلی پدید آمده‌اند. موقعیت جغرافیایی راهبردی کشور ایران در منطقه و برخورداری از حدود 3000 کیلومتر مرز آبی در شمال و جنوب کشور باعث شده است که ایران از جایگاه ممتازی در حملونقل بین‌المللی برخوردار باشد. اما اهمیت همه بنادر یکسان نمی‌باشد.
بندری که در یک منطقه جغرافیایی دارای پتانسیل توسعه باشد می‌تواند نقش کانونی یا هاب شدن را ایفا نماید و نسبت به سایر رقبا جذب کالای بیشتر و در نتیجه رونق اقتصادی بهتری داشته باشد. طبق آمارها بزرگترین بنادر جهان مربوط به کشور چین می‌باشد که در راس آنها بندر شانگهای قرار دارد.
در بندر شانگهای چین به عنوان بزرگترین بندر دنیا سالانه بیش از 37 میلیون کانتینر جابجا می‌شود.
در رده دوم بندر سنگاپور قرار دارد که نزدیک 31 میلیون کانتینر جابجا می‌کند. بندر شنزن، چین بندر نینگبو- ژوشان چین، بند بوسان کره جنوبی، بندر گوانگژو چین، بندر کینگدائو چین، بندر جبل علی دوبی و تیانجین چین بزرگترین بنادر کانتینری جهان هستند.
همانطور که گفته شد بزرگترین بندر تجاری جهان، بندر شانگهای چین است که به اندازه ۴۷۰ زمین فوتبال مساحت داشته و روزانه ۷۳۶ میلیون تن کالا در این بندر جابجا می‌گردد. این بندر به‌طور خارق‌العاده‌ای عظیم و با شکوه می‌باشد و یکی از شلوغ‌ترین بنادر تجاری جهان به شمار می‌رود. از بین بنادر ایران نیز بندر چابهار دورنمای بسیار عظیمی دارد و به همین دلیل توجهات را به سوی خود بر انگیخته است.
در آبان‌ماه سال 1384 از سوی هيئت وزيران، به نقش کليدي بندر چابهار در ارتقاء جايگاه ايران در ترانزيت کالا در سطح بین‌المللی، افزايش سهم مشارکت ايران در بازرگاني داخلي و خارجي و ترانزیت کالا، تقويت پيوندهاي اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و امنيتي با کشورهاي همسايه شرقي و شمال شرق، بهبود توليد ناخالص داخلي و ارتقاء نقش منطقه آزاد چابهار در توسعه ملي و منطقهای اشاره شده است.
چابهار در منتهی‌الیه جنوب شرقی ایران تنها بندر اقیانوسی کشور است که در کرانه دریای عمان و اقیانوس هند قرار دارد و لنگرگاه آن توانایی پهلوگیری کشتی‌های اقیانوس‌پیما را دارد. در حال حاضر بندر چابهار ظرفیت پهلودهی کشتی‌ها با آبخور 1 و 12 متر را دارا می‌باشد. این بندر مشتمل بر دو بندر شهید بهشتی و کلانتری بوده که بندر شهيد بهشتي براي پذيرش کشتی‌های با تناژ 70000 تن و شهید کلانتری تا ظرفيت 45000 تن را دارد. از مجموع 23 بندر ایران در سواحل مکران، تنها چابهار با داشتن اسکله جهت پهلو گرفتن کشتی‌های بزرگ و مقر مناسب از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
چابهار در منتهی‌الیه جنوب شرقی ایران تنها بندر اقیانوسی کشور است که در کرانه دریای عمان و اقیانوس هند قرار دارد و لنگرگاه آن توانایی پهلوگیری کشتی‌های اقیانوس‌پیما را دارد. در حال حاضر بندر چابهار ظرفیت پهلودهی کشتی‌ها با آبخور 1 و 12 متر را دارا می‌باشد. این بندر مشتمل بر دو بندر شهید بهشتی و کلانتری بوده که بندر شهيد بهشتي براي پذيرش کشتی‌های با تناژ 70000 تن و شهید کلانتری تا ظرفيت 45000 تن را دارد. از مجموع 23 بندر ایران در سواحل مکران، تنها چابهار با داشتن اسکله جهت پهلو گرفتن کشتی‌های بزرگ و مقر مناسب از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
این بندر بدلیل موقعیت راهبردی، که نزدیکترین راه دسترسی کشورهای محصور در خشکی آسیای مرکزی به آبهای آزاد و همچنین هند و کشورهای جنوب ایران به شمال، محسوب می‌شود، نقش حیاتی در ترانزیت شمال - جنوب دارد و با توجه به این موقعیت استراتژیک، علاوه بر کشور ایران، توجه کشورهای منطقهای و فرامنطقه‌ای متعددی مانند هندوستان، چین، ژاپن، افغانستان و مجموعه کشورهای آسیای مرکزی را به خود جلب کرده و خواهان سرمایه‌گذاری در این بندر راهبردی ایران شده‌اند.
برقراری ارتباط ترانزیتی افغانستان و آسیای مرکزی از طریق محور ترانزیتی شرق کشور(چابهار-میلک) انجام سرمایه‌گذاری‌های گسترده در بخش‌های مختلف حمل و نقل، بویژه بخش دریایی، ایجاد تسهیلات و زیرساخت‌های ارتباطی در شرق کشور و حمایت‌های گسترده دولتی، بندر چابهار را به قطب ترانزیت تبدیل کرده است. به بیان دیگر می‌توان گفت بندر چابهار با توجه به موقعیت خود از پتانسیل‌های ژئوپلتیکی، ژئواکونومیکی و ژئواستراتژیکی مناسبی در مقایسه با بنادر کشورهای منطقه بهره برده و از حاشیه امنیت بسیار بالایی برخوردار است.
یکی از کشورهایی که به جد خواهان سرمایه‌گذاری در چابهار است و به آن با دیدی استراتژیک می‌نگرد هند است. هند با جمعیتی بیش از یک میلیارد و دویست میلیون نفر و چهارمین اقتصاد بزرگ دنیا، دومین کشور پرجمعت پس از چین است. رشد اقتصادی متوسط هند موجب شده این کشور، پنجمین مصرف‌کننده بزرگ انرژی در دنیا گردد و پیش‌بینی می‌شود تا سال 2030 به سومین مصرف‌کننده بزرگ انرژی پس از آمریکا و چین تبدیل شود؛ اما در مقابل منابع انرژی گسترده‌ای ندارد. هند در راستای متنوع‌سازی بازارهای انرژی خود کوشش می‌کند تا به افغانستان و آسیای مرکزی توجه کند.
برقراری ارتباط ترانزیتی افغانستان و آسیای مرکزی از طریق محور ترانزیتی شرق کشور(چابهار-میلک) انجام سرمایه‌گذاری‌های گسترده در بخش‌های مختلف حمل و نقل، بویژه بخش دریایی، ایجاد تسهیلات و زیرساخت‌های ارتباطی در شرق کشور و حمایت‌های گسترده دولتی، بندر چابهار را به قطب ترانزیت تبدیل کرده است. به بیان دیگر می‌توان گفت بندر چابهار با توجه به موقعیت خود از پتانسیل‌های ژئوپلتیکی، ژئواکونومیکی و ژئواستراتژیکی مناسبی در مقایسه با بنادر کشورهای منطقه بهره برده و از حاشیه امنیت بسیار بالایی برخوردار است.
یکی از کشورهایی که به جد خواهان سرمایه‌گذاری در چابهار است و به آن با دیدی استراتژیک می‌نگرد هند است. هند با جمعیتی بیش از یک میلیارد و دویست میلیون نفر و چهارمین اقتصاد بزرگ دنیا، دومین کشور پرجمعت پس از چین است. رشد اقتصادی متوسط هند موجب شده این کشور، پنجمین مصرف‌کننده بزرگ انرژی در دنیا گردد و پیش‌بینی می‌شود تا سال 2030 به سومین مصرف‌کننده بزرگ انرژی پس از آمریکا و چین تبدیل شود؛ اما در مقابل منابع انرژی گسترده‌ای ندارد. هند در راستای متنوع‌سازی بازارهای انرژی خود کوشش می‌کند تا به افغانستان و آسیای مرکزی توجه کند.
در شهریور ماه 1379 زمانی که موافقتنامه کریدور شمال و جنوب در سن‌پترزبورگ میان وزرای حملونقل سه کشور ایران، هند و روسیه به امضا رسید، چابهار به عنوان بندری استراتژیک در این کریدور معرفی شد و بندر چابهار و راه‌های زمینی اتصال آن به مرز ترکمنستان، کوتاه‌ترین مسیر حملونقل زمینی کالا در کریدور شرق و شاهراه تغذیه کشورهای آسیای میانه معرفی گردید.
بندر چابهار برای هند به عنوان خروجی اقیانوس هند در کریدور ترانزیتی بزرگ بین‌المللی شمال جنوب است و دسترسی دهلی نو به آسیای مرکزی، روسیه و در نهایت بازارهای اروپایی را فراهم خواهد کرد و سبب خواهد شد تا هند برای تجارت با کشورهای آسیای میانه، دیگر نیازی به حمل کالاهای خود از طریق خاک پاکستان نداشته باشد.
اهمیت سوق‌الجیشی ایران و بندر چابهار و نقشی که این بندر می‌تواند به عنوان پیشران توسعه اقتصادی کشور ایفا کند بر کسی پوشیده نیست چابهار علاوه بر ظرفیت‌های گفته شده در زمینه تجارت کالا و دریانوردی دارای پتانسیل فوق‌العاده‌ای در حوزه گردشگری نیز می‌باشد همچون سواحل طولانی و متنوع، جنگل‌های حرا، کوه‌های مریخی و مینیاتوری، کوه گل‌فشان، و... این بندر علی‌رغم اینکه دو دهه از عمر آن به عنوان منطقه آزاد می‌گذرد همچنان بکر و دست نخورده باقی مانده است.
اهمیت سوق‌الجیشی ایران و بندر چابهار و نقشی که این بندر می‌تواند به عنوان پیشران توسعه اقتصادی کشور ایفا کند بر کسی پوشیده نیست چابهار علاوه بر ظرفیت‌های گفته شده در زمینه تجارت کالا و دریانوردی دارای پتانسیل فوق‌العاده‌ای در حوزه گردشگری نیز می‌باشد همچون سواحل طولانی و متنوع، جنگل‌های حرا، کوه‌های مریخی و مینیاتوری، کوه گل‌فشان، و... این بندر علی‌رغم اینکه دو دهه از عمر آن به عنوان منطقه آزاد می‌گذرد همچنان بکر و دست نخورده باقی مانده است.
همه این عوامل باعث شده است که دشمن که تمام تحولات کشور را رصد می‌کند و هیچگونه پیشرفت و رونقی را در این مرز و بوم تاب نمی‌آورد اقداماتی را در جهت ناامن کردن این دروازه نوظهور اقتصادی کشور انجام دهد تا شاید از این طریق بتواند متقاضیان پرشمار سرمایه‌گذاری در این بندر را متفرق سازد و جمعیتی که به عنوان توریست خواهان سفر به این بندر پرجاذبه هستند به تغییر مسیر وادار کند. برای ناکام گذاشتن این تحرکات دشمن و جلوگیری از تکرار حوادث مشابه به نظر می‌رسد اقدامات تامینی چابهار و نگاه پدافند غیر عامل به آن باید جدی‌تر در دستور کار قرار گیرد.
منبع: صیانت پایدار
مهمترین راهکار نهادینه سازی الزامات و ضوابط پدافند غیرعامل در دستگاه‌های اجرایی را چه می دانید؟!