از «براق» تا «طوفان»؛ خودروهای زرهی که در ایران ساخته شدند

علیرغم چالش‌هایی چون تحریم، ناامنی‌های داخلی، کودتا، جنگ تحمیلی، حمایت از گروهک‌های تروریستی در داخل و گسترش تروریسم در کشورهای منطقه که مهمترین مصادیق خصومت با انقلاب اسلامی از سوی دشمنان و در راس آن‌ها آمریکا است؛ توانمندی‌های امنیتی و دفاعی جمهوری اسلامی ایران در طول 40 سال گذشته نه تنها دچار تحدید نشد، بلکه با تکیه بر توانمندی‌های علمی، صنعتی، دانشگاهی و تکنیکی داخل کشور توانست پیشرفت های فنی خود در حوزه نظامی را بیش از پیش گسترش داد.

به موازات پیشرفت‌های نرم افزاری انقلاب اسلامی در عرصه دفاع و امنیت، از آنجایی که این حوزه از نخستین روزهای پس از انقلاب دچار تحریم کشورهای خارجی قرار گرفت، رویکرد خودکفایی در عرصه تجهیزات و تسلیحات دفاعی برای عبور از تنگنای تحریم نیز در دستور کار قرار گرفت و نیروهای مسلح به عنوان نخستین دستگاه در کشور نهضت جهاد خودکفایی را آغاز کردند.

صنایع دفاعی کشورمان طی ۴۰ سال گذشته توانستند در عرصه های گوناگون چون زمینی، هوایی، دریایی، موشکی، فضایی، پدافندی زرهی و ... تجهیزات و دستاوردهای قابل ملاحظه‌ای را تولید و به مرحله عملیاتی برسانند.

در این گزارش به بررسی دستاوردهای نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران در زمینه طراحی و تولید نفربرها و خودروهای زرهی خواهیم پرداخت.

جابجایی نیروهای پیاده در سطح میدان نبرد و سرعت در این کار، موضوعی است که می‌تواند سرنوشت یک جنگ را تعیین کند. انتقال سریع و مطمئن نیروها در محیطی که انواع گلوله ها، راکت ها و خمپاره ها در حال اصابت به اطراف هستند موضوع حائز اهمیتی است که سبب ساخت نفربرها و خودروهای زرهی شد.

نفربر با استفاده از پوشش مقاوم در برابر انواع گلوله ها و بعضا استفاده از زره های واکنشی انفجاری، از آسیب دیدن نیروهایی که درون آن هستند جلوگیری می کند و از سویی با استفاده از قابلیت های حرکتی و تاکتیکی خود، سرعت جابجایی در میدان نبرد را بالا می برند.

در کشورمان ایران از سال 1365 فعالیت در زمینه نفربرهای زرهی با تعمیر تعدادی از نفربرهای موجود در نیروهای مسلح آغاز شد که این فعالیت رفته رفته منجر به تولید و تست نخستین نفربر ایرانی در سال 1367 و تحویل آن به نیروهای مسلح در سال 1369 شد.

در نهایت تلاش های صنایع دفاعی کشور در زمینه تولید نفربرها و خودروهای زرهی منجر به تولید نفربرهایی چون براق، BMP-2، رخش و توفان شد که در ادامه به معرفی آنها خواهیم پرداخت.

**نفربر براق

براق یکی از نفربرهای ساخت صنایع دفاعی کشور و از نوع دوزیست است که نسبت به سایر نفربرهای هم رده خود از سطح حفاظت بیشتری برخوردار است.

این نفربر که سیستم حرکتی آن مبتنی بر شنی است، از تحرک بالا، قابلیت عبور از موانع و راه های ناهموار در سرعت های بالا و قابلیت انجام مانورهای سنگین در سرعت بالا برخوردار است.

بدنه این نفربر از آلیاژ فولاد با قطر 5 تا 19 میلیمتری ساخته شده که توان مقاومت در برابر گلوله های 12.7 میلیمتری را دارد.

براق با 13 تن وزن از موتوری با قدرت 330 اسب بخار نیروی پیشران خود را تامین می کند که سرعتی معادل 65.5 کیلومتر بر ساعت را در جاده های هموار برای آن به ارمغان خواهد آورد.

مدل های مختلف نفربر براق

این نفربر قابلیت حمل 12 سرنشین را دارد که از این تعداد یک نفر راننده، یک نفر متصدی مسلسل 12.7 میلیمتری (دوشکا) و 10 نفر نیز سرنشین هستند.

حداکثر برد براق در صورت پر بودن باک های سوخت، 625 کیلومتر است. نفربر براق دارای مدل های مختلفی از جمله نفربر فرماندهی، آمبولانس، مهندسی، مهمات بر، حامل موشک ضدتانک، حامل خمپاره، توپدار و انواع مدل دریایی است.

نمونه خمپاره انداز نفربر براق قابلیت حمل و شلیک خمپاره های 120 میلیمتری را دارد که می تواند در تمامی جهات معادل 50 گلوله خمپاره را شلیک کند. قدرت تحرک و نرخ بالای شلیک خمپاره در نفربر خمپاره انداز براق، قابلیت منحصر به فردی را در نبردهای ناهمتراز و غیرمنظم ایجاد می کند.

براق خمپاره انداز

دیگر نمونه نفربر براق، از قابلیت حمل موشک ضد زره برخوردار است که به دلیل دوزیست بودن نفربر، قابلیت تحرک بالا و عبور از موانع، نوعی سایت متحرک موشک ضدتانک محسوب می شود.

براق مجهز به موشک انداز ضدتانک

دیگر عضو خانواده نفربرهای براق، نمونه آمبولانس آن است که برای حمل و نقل سریع و تخلیه مجروحین در پشت خطوط درگیری طراحی و ساخته شده است.

این نمونه به امکانات درمانی چون دستگاه تنفس مصنوعی، اکو قلب، تجهیزات ارتوپدی، کمک های اولیه و تهویه مطبوع مجهز شده است.

براق آمبولانس

در آمبولانس زرهی براق، چهار تخت برای حمل مجروح تعبیه شده است.

نفربر فرماندهی براق نیز دیگر عضو خانواده نفربرهای براق است که می تواند در نقش یک ایستگاه فرماندهی سیار در میدان نبرد عمل کند. این نفربر که از زره حفاظتی بهتری نسبت به دیگر مدل ها برخوردار است، می تواند نقش تعیین کننده ای در جهت سناریو جنگ و حفاظت از فرماندهان میدان جنگ بازی کند.

براق فرماندهی

**نفربر BMP2

دیگر نفربر تولید شده در صنایع دفاعی کشورمان، نفربر BMP2 است که علاوه بر توانایی انجام کلیه ماموریت های یک نفربر زرهی، قابلیت اجرای ماموریت های رزمی و تیراندازی را نیز دارد.

تحرک بالا، قدرت آتش موثر و زیاد و حفاظت از سرنشین ها در برابر حملات هسته ای، میکروبی و شیمیایی از جمله ویژگی های بارز نفربر BMP2 است.

این نفربر دو زیست که قابلیت حرکت در آب را هم دارد، دارای یک اسلحه 7.62 میلیمتری، یک توپ 30 میلیمتری و یک پرتابگر موشک ضدزره است. همچنین BMP2 برای محافظت از خود در میدان نبرد مجهز به سیستم تولید دود و پرتابگر نارنجک های دودی است.

اجرای عملیات آبی-خاکی توسط نفربر BMP2

این نفربر 14 تنی مجهز به یک موتور هشت سیلندر 300 اسب بخاری است که بیشترین سرعت 65.7 کیلومتر بر ساعت در جاده های هموار را برای آن به همراه دارد. BMP2 با مخازن سوخت پر، بردی در حدود 600 کیلومتر خواهد داشت و ظرفیت حمل 10 سرنشین شامل 3 نفر خدمه و 7 نفر سرباز را دارد.

**نفربر رخش

این نفربر چرخدار به منظور سرعت بالا در جاده ها طراحی شده که از تحرک خوبی در جاده های ناهموار نیز برخوردار است و قابلیت حمل 10 نفر را دارد.

نفربر رخش بوسیله یک مسلسل خودکار 12.7 میلیمتری(دوشکا) که درون یک کابین قرار دارد مسلح شده است که دیگر تسلیحات مانند مسلسل های 7.62 میلیمتری یا تفنگ های آب پاش برای موثر بودن در اغتشاشات و درگیری های شهری نیز قابلیت نصب بر روی آن را دارند.

10 سرنشین این نفربر از طریق 10 دیدگاه و منفذ تیراندازی که بر روی بدنه رخش قرار دارد می توانند فضای بیرونی را رصد و در صورت نیاز مبادرت به تیراندازی کنند.

بدنه نفربر رخش از لایه های کامپوزیت سرامیکی تشکیل شده که توانایی مقاومت در برابر گلوله های 12.7 و 14.5 میلیمتری را دارد. همچنین تجهیزات ایجاد دود برای انجام عمل استتار و حفاظت از سرنشینان در برابر حملات شیمیایی، میکروبی و هسته ای از دیگر ویژگی های این نفربر است.

نفربر رخش در اختیار هنگ مرزی تایباد

این خودروی زرهی 9 تنی، از موتوری با قدرت 155 اسب بخار نیروی پیشران خود را تامین می کند که حداکثر سرعت 90 کیلومتر در ساعت را برای آن به همراه دارد.

**نفربر طلائیه

این نفربر در مهرماه سال 1391 توسط وزیر دفاع وقت رونمایی شد. طلائیه یک نفربر 4 چرخ است که هر چهار چرخ آن از قدرت حرکت برخوردار هستند.

طلائیه در هم طرف از بدنه خود 4 روزنه دید به بیرون دارد که حاکی از ظرفیت حمل 8 سرباز است. در طراحی این نفربر، موتور در قسمت جلو قرار گرفته تا فضای بیشتری در قسمت عقب برای حمل تجهیزات و راحتی سرنشین ها فراهم شود.

تحرک و چابکی، سادگی طرح و سهولت اپراتوری، قابلیت استقرار جنگ افزار و سیستم تعلیق مستقل برای هر چرخ، دریچه‌های تیربار در طرفین خودرو، سرعت و قدرت مناسب از جمله ویژگی هایی است که وزیر دفاع در مراسم رونمایی از این نفربر برای آن عنوان کرد.

طلائیه همچنین برای محافظت از خود و اجرای آتش علیه اهداف از یک مسلسل 14.5 میلیمتری که توسط یک اپراتور کنترل می شود، بهره می برد.

**نفربر هویزه

نفربر زرهی هویزه نیز همزمان با نفربر هویزه در مهرماه سال 1391 رونمایی شد و سیستم حرکتی آن مبتنی بر شنی است.

هویزه با وزن کم، نگهداری ساده، امکان نصب سلاح و تجهیزات مختلف، قابلیت بکارگیری سریع و آسان، سرعت مناسب، استتار مؤثر و اختفای آسان، امکان عملیات در شب، امکان حمل و نقل آسان و امکان حمل هوایی از طریق هواپیما و بالگرد، قابلیت بهره‌برداری در مأموریت‌های مختلف نیروهای مسلح را دارد.

این خودروی زرهی فوق سبک در امور غیرنظامی مانند بکارگیری در حوادث غیرمترقبه از جمله سیل، زلزله، برف سنگین، آتش سوزی جنگل‌ها، عملیات پاسداری و حفظ محیط زیست، فعالیت‌های زیست شناسی و حفاری چاه‌های نفت و گاز، آمبولانس و تجهیز یگان‌های پاسدار صلح نیز کاربرد دارد.

**خودروی زرهی طوفان

طوفان آخرین دستاورد کشورمان در حوزه خودروهای زرهی است که 29 آبان ماه سال جاری با حضور وزیر دفاع رونمایی شد. طوفان نوعی خودروی زرهی است که در دنیا به MRAP به معنای مقاوم و محافظت شده در برابر مین و کمین معروف است.

طوفان یک خودروی 4*4 با قابلیت مقاومت در برابر انفجار مین و تله های انفجاری با قدرت چندین کیلوگرم TNT و سطح حفاظت در برابر گلوله های مختلفِ هسته فولادی  است.

این خودروی زرهی به گونه ای طراحی شده که علاوه بر تحرک بالا و توانمندی عبور از موانع ذو عارضه، قابلیت عبور از کانال آب  با عمق 1.5 متر و عبور از موانع عمودی 50سانتی متر را دارا می باشد.

طوفان ظرفیت حمل 10 سرنشین را دارد و با تجهیز به چرخ های پنچر رو قادر است عملیات را ادامه داده  و نیز برای ترک محل درگیری در حالت پنچری چرخ ها تا شعاع 50 کیلومتری حرکت کند.

قابلیت نصب سلاح های نیمه سنگین، بهره مندی از دریچه های تیراندازی از کابین عقب، حفاظت بالستیکی برای حفاظت از نفرات کابین از دیگر مشخصات نفربر طوفان است.

این خودروی زرهی با بهره گیری از موتور 360 اسب بخاری سرعتی معادل 100 کیلومتر بر ساعت دارد و با مخازن پر که معادل 360 لیتر سوخت دیزل است می تواند مسافتی معادل 1100 کیلومتر را بپیماید.