چرا طرح ترامپ برای ائتلاف‌سازی علیه ایران عقیم خواهد ماند؟

به گزارش پایداری ملی، «مایک پامپئو»، وزیر خارجه آمریکا در سفرش به ۸ کشور منطقه غرب آسیا در یک هفته گذشته یک پیام را بارها به عنوان اهداف سفرهایش تکرار کرد: «لزوم مبارزه با ایران.»

وزیر خارجه آمریکا از هفته گذشته که سفرش آغاز شد از پایتخت کشوری به کشوری دیگر پرواز کرد و در دیدار با پادشاه‌ها، شاهزاده‌ها و روسای جمهور کشورهای مختلف تلاش‌ کرد کشورهای عربی را به اتحاد علیه ایران، همیاری برای کاستن از نفوذ تهران در منطقه و تلاش مشترک برای مقابله با نیروهای هم‌پیمان این کشور فرا بخواند. روزنامه نیویورک‌تایمز در گزارشی موانعی که پامپئو و دولت ترامپ برای تحقق این هدف با آنها رو به رو هستند را شرح داده است.

رسانه آمریکایی نوشته روز دوشنبه همزمان با اتمام تور منطقه‌ای وزیر خارجه آمریکا مشخص نبود که آیا پیشرفت قابل توجهی در تحقق اهداف سفر او علیه ایران صورت گرفته است یا خیر. این روزنامه نوشت: «موانع عظیمی پیش روی تلاش‌ها برای تشکیل چنین ائتلافی [علیه ایران] وجود دارد.»

نیویورک‌تایمز در توضیح نوشته است: «مقام‌ها و تحلیلگران کشورهای عربی می‌گویند به خاطر پیچیدگی روابط میان کشورها در منطقه، در عمل همکاری نزدیک میان این کشورها در جهت اهداف ضدایرانی دشوار خواهد بود.»

مطابق این تحلیل، نیروهای هم‌پیمان ایران در منطقه که پامپئو خواستار مقابله با آنها است بسیار متنوعند و نمی‌توان برای همه آنها راهکاری یکسان ارائه کرد: حزب‌الله اکنون یک نیروی اصلی در دولت لبنان است، گروه‌های فعال در سوریه جدا از یکدیگر در مناطق جنگی حضور دارند و نیروهایی که در عراق هستند از نفوذ بالایی در جنوب نفت‌خیز این کشور برخوردارند.

روزنامه آمریکایی در ادامه با اشاره به تحریم‌هایی که دولت ترامپ آبان‌ماه امسال، حدود ۶ ماه بعد از خروج از برجام علیه ایران بازگرداند می‌نویسد: «مقام‌های آمریکایی در هماهنگ کردن سیاست‌های ضدایرانی خودشان و حرکت دادن آنها به فراسوی تحریم‌های اقتصادی با مشکل مواجه بوده‌اند.»

این تحلیل، علاوه بر این مدعی است ترامپ با ارائه طرح خود برای خارج کردن نظامیان آمریکایی از سوریه اهرم‌های فشار واشنگتن برای محدود کردن حضور ادعایی ایران در خاک سوریه را رها کرده است.   

نیویورک‌تایمز می‌نویسد: «آقای ترامپ ماه گذشته بر خلاف میل تمامی مقام‌های رده‌ بالای امنیت ملی تصمیم گرفت ۲۰۰۰ نظامی آمریکایی را از شرق سوریه خارج کند. این اقدام موجب از دست رفتن تمام اهرم فشاری خواهد شد که آمریکایی‌ها برای محدود کردن حضور نیروهای ایران و شبه‌نظامیان تحت حمایت ایران در آنجا در اختیار داشتند. درخواست آقای پامپئو از شرکای عربی آمریکا این بود که همین هدف را محقق کنند.»

 پامپئو توضیحی درباره اینکه انتظار دارد کشورهای دیگر چطور این هدف را محقق کنند ارائه نکرد. او روز دوشنبه به سوالی در خصوص اینکه ایالات متحده چطور می‌خواهد با نیروهای هم‌پیمان ایران مقابله کند پاسخ مشخصی نداد. 

نیویورک‌تایمز می‌گوید پیام پامپئو در کل از استقبال خوبی در میان سران کشورهای عربی برخوردار شد زیرا آنها هم ایران را تهدید به شمار می‌آورند. 

به عنوان مثال، «ایمن صفدی» وزیر خارجه اردن در کنفرانس خبری چند روز پیش خود با پامپئو گفت: «همه ما با سیاست‌های توسعه‌طلبانه ایران در منطقه مشکل داریم. همه کشورهای عربی- و همنی‌طور آمریکا- خواهان روابط سالم بر اساس اصل عدم مداخله در امور داخلی یکدیگر و احترام به حاکمیت سایر کشورها هستیم.»

 اما علی‌رغم این، باز هم «ایجاد ائتلافی متحد از کشورهای عربی علیه ایران نیازمند حل شدن طیف گسترده‌ای از مسائل سیاسی، اقتصادی و نظامی در میان کشورهای عربی است.»

«مروان معاشر»، معاون اندیشکده کارنگی و وزیر خارجه اسبق اردن می‌گوید: «اگر صحبت از هماهنگی در برخی حیطه‌های معین است که چنین اقدامی همین حالا هم انجام می‌شود ولی اگر هدف، ایجاد یک ائتلاف نظامی یا ناتوی عربی است فکر می‌کنم راه به جایی نمی‌برد.»

او از چند عامل به عنوان موانع تشکیل چنین ائتلافی نام می‌برد: «مناقشات میان کشورهایی مانند عربستان سعودی و قطر، عدم امکان یکپارچه کردن ارتش‌های عربی، نبود ساختار فرماندهی متحد و یکسان نبودن سطح تهدید ایران برای تمامی متحدان عربی آمریکا.»

معاشر گفت: «ضمن اینکه من فکر نمی‌کنم کشور کوچکی مانند اردن که منابع محدودی دارد بخواهد در یک ائتلاف نظامی مشارکت کند. بسیاری از کشورهای منطقه نگاه مثبتی به ایران ندارند ولی این با مشارکت در ائتلاف نظامی علیه آن کشور فرق دارد. فکر می‌کنم این ایده‌ای است که با استقبال چندانی از سوی سایر کشورها، غیر از عربستان سعودی مواجه نخواهد شد.»

نیویورک‌تایمز نوشته بسیاری از کشورها در منطقه ممکن است ایران را دشمن ببینند، اما برخی از آنها مانند مصر و اردن احساس از سوی ایران تهدید مستقیمی را احساس نمی‌کنند و تمایلی نخواهند داشت که خطر درگیری با آن را به جان بخرند. کشورهای کوچک‌تر حاشیه خلیج فارس مانند کویت، بحرین و عمان با ایران روابط تجاری و دیپلماتیک دارند و بعید است که با خصومتها علیه آن همراه شوند.

عراق، از سوی دیگر علاوه بر کیلومترها مرز مشترک، پیوندهای تاریخی، مذهبی و سیاسی مشترکی با ایران دارد.