وزير مشاور در امور خارجه عربستان بعد از برکناري‌اش از سمت وزير خارجه، از پادشاه عربستان و وليعهد اين کشور به خاطر اين تصميم تشکر کرد.
خبرگزاري رسمي عربستان(واس) گزارش داد: عادل الجبير از ملک سلمان بن عبدالعزيز، پادشاه عربستان و محمد بن سلمان، وليعهد اين کشور به خاطر صدور دستور برکناري وي از سمت وزارت خارجه و تعيين او به عنوان وزير مشاور در امور خارجه و عضو کابينه قدرداني کرد. الجبير گفت: از خداوند مي‌خواهم به لطف سفارشات پادشاه و وليعهد در ادامه مأموريتم موفق باشم. دستورات پادشاهي نشان دهنده عزم و اراده براي ارتقاي کشور و تحقق چشم‌انداز آن است. ديپلماسي عربستان از توجه ويژه رهبران براي ارتقاي امکانات و تحقق حضور فعال بين المللي برخوردار است. من از خداوند مي‌خواهم که ابراهيم العساف، وزير خارجه جديد عربستان در مأموريت‌هاي خود موفق باشد. پادشاه عربستان روز پنجشنبه با صدور دستوراتي عادل الجبير را از سمت وزير خارجه برکنار و وي را به عنوان وزير مشاور در امور خارجه تعيين کرد.
وزير خارجه عربستان چرا برکنار شد؟ يک منبع آگاه با بيان اينکه تغييرات اخير در کابينه عربستان سعودي به دستور وليعهد اين کشور انجام شده گفت که او خواسته با تنزل جايگاه وزير خارجه سعودي به جاي اخراجش، او را تحقير کند. يک منبع آگاه پنجشنبه گفته هدف حکومت عربستان سعودي از اخراج نکردن «عادل الجبير» از سمت وزارت خارجه و تنزل جايگاه او به وزير مشاور در امور خارجي تحقير او بوده است. يک منبع سعودي در گفت‌وگو با «ميدل‌ايست‌آي» با بيان اينکه خانه‌تکاني جديد در حکومت سعودي به دستور «محمد بن سلمان»، وليعهد سعودي انجام شده تصريح کرد که هدف بن‌سلمان از تنزل رتبه «عادل الجبير» تحقير او بوده است. اين منبع گفت وليعهد سعودي مي‌خواست عادل الجبير را بابت آنکه نتوانسته بود به نحو مناسب از او در برابر رسوايي قتل «جمال خاشقچي»، روزنامه‌نگار منتقد سعودي محافظت کند، تحقير کند.
الجبير مجازات شد ناکامي هاي الجبير در تحولات يمن، سوريه، قطر و پرونده قتل خاشقجي نشان مي دهد برکناري او شبيه به مجازات است. الميادين در گزارشي با برشمردن ناکامي هاي وزير امور خارجه پيشين عربستان سعودي در تحولات يمن، سوريه، قطر و پرونده قتل خاشقجي، برکناري او را چيزي شبيه به مجازات توصيف کرد. شبکه تلويزيوني الميادين اعلام کرد، سلمان پادشاه سعودي روز پنج شنبه در احکامي دستور داد تغييراتي در کابينه عربستان صورت گيرد و بر اساس آن، شماري از وزرا از پست هاي خود کنار گذاشته شدند که از جمله مهمترين آنها عادل الجبير وزير امور خارجه بود. کسي که زندگي نامه و کارنامه شغلي عادل الجبير را مطالعه کند متوجه مي شود سفير سابق رياض در واشنگتن يکي از مهمترين کانال هاي ارتباط عربستان با دولت آمريکا در طول 30 سال گذشته بوده است. اين مسئله باعث شده بود تا منتقدان الجبير او را متهم کنند در حدي به آمريکا عشق مي ورزد که بيشتر از اينکه عربستاني باشد آمريکايي است. طبق موازين ديپلماتيک، برکناري عادل الجبير و تعيين او به عنوان وزير مشاور در امور خارجي دولت، چيزي شبيه به مجازات است و چه بسا نشانه اي براي ناکامي و شکست هاي او در عمل به وظايفش باشد. اکنون سؤال اين است که عادل الجبير در چه زمنيه هايي شکست خورد و دچار ناکامي شد؟ نخست يمن؛ از ساعت هاي آغازين جنگ عربستان عليه يمن نگاه ها به الجبير معطوف شد که در آن زمان در شبکه هاي تلويزيوني حاضر مي شد و جزئيات اين حمله و توجيهات آن را شرح مي داد. وي بارها اعلام کرد حملات ائتلاف سعودي به يمن به منزله کسب يک پيروزي بزرگ براي عربستان است. گذشت سه سال از جنگ يمن کافي بود تا او موضع خود را در اين زمنيه تغيير داده و اخيرا اعلام کند جنگ يمن بر کشورش تحميل شد و راه حل بحران يمن فقط سياسي است. دوم سوريه؛ "کناره گيري يا مواجه شدن با گزينه نظامي" و "بشار اسد جايي در آينده سياسي سوريه ندارد"، اينها نمونه اي از اظهارات عادل الجبير پس از انتخاب شدن به عنوان وزير خارجه عربستان بود. وي همچنين بارها تهديد به علميات نظامي عليه سوريه کرد اما تهديدهاي او از حد اظهارات رسانه اي عبور نکرد و با گذشت زمان هيچ کدام عملي نشد و محوري که عربستان نوک پيکان آن بود دچار شکست شد. سوم بحران قطر؛ ناظران عملکرد سياسي الجبير را در بحران کشوهاي حاشيه خليج فارس و محاصره قطر بي نتيجه توصيف کردند، به طوري که به وضوح در تشکيل ائتلافي عليه قطر که کشورهاي مؤثر در عرصه تصميم گيري جهاني را شامل شود شکست خورد. چهارم پرونده قتل خاشقجي؛ در پرونده قتل جمال خاشقجي روزنامه نگار منتقد سعودي، عادل الجبير پس از گذشت 18 روز از حادثه مواضعي اتخاذ کرد که با مواضع رسمي در تضاد بود. او تأييد کرد خاشقجي در داخل ساختمان کنسولگري در استانبول به دليل ارتکاب يک اشتباه بزرگ کشته شده است، ولي در اظهارات بعدي سخنان خود را نقض کرد و گفت عربستان از کيفيت کشته شدن خاشقجي اطلاعي ندارد. به نظر تحليلگران، برکناري عادل الجبير بيانگر آغاز مرحله جديدي در عرصه ديپلماسي سعودي است که با تحولات حاکم بر رياض و منطقه بيگانه نخواهد بود، اين در حالي است که امارات اخيرا سفارت خود را در دمشق بازگشايي کرد و اين اقدام نيز نقطه عطف سياسي مهمي در تحولات منطقه به شمار مي رود.
برکناري وزير امور خارجه عربستان سعودي اتفاقي نيست روزنامه نگار مشهور عرب: کشورهاي عربي نادم و پشيمان از رفتار و عملکردشان به دامن سوريه بازگشته اند زيرا ارتش سوريه بر توطئه ها پيروز شد. عبدالباري عطوان روزنامه نگار مشهور عرب و سردبير روزنامه راي اليوم در تحليلي نوشت: پس از بازگشايي رسمي سفارت امارات در دمشق اين سوال مطرح مي شود که آيا جهان عرب به دامن سوريه بازگشته يا اين که سوريه به دامن جهان عرب بازگشته است و آيا مقدمه اي براي بازگشت عربستان و بحرين و از سرگيري روابط با سوريه و اذعان به پيروزي بشار اسد و بقاي آن در مسند قدرت براي سال هاي آينده است و اصلا چرا اعتقاد نداريم که برکناري عادل الجبير وزير امور خارجه عربستان سعودي از سمتش اتفاقي بوده است. عطوان افزود جايگاه و اعتبار بشار اسد رئيس جمهور سوريه در صدر عناوين اصلي رسانه ها و بخش هاي خبري تلويزيوني در اين روزها قرار گرفته است البته بدان خاطر نيست که سوريه تنها کشور عربي است که از سوي اسرائيل مورد هدف قرار مي گيرد آن هم زماني که کشورهاي حوزه خليج فارس روابط شان با تل آويو را عادي مي کنند. از سوي ديگر، چون مقامات عربي و حوزه خليج فارس سفر به دمشق را آغاز کرده اند پيش بيني مي شود که طول صف مسئولان کشورهايي که خواستار از سرگيري روابط و بازگشت به سطح طبيعي يعني به قبل از بروز بحران در سوريه هستند بيشتر شود البته اگر نگوييم خواستار برقراري روابطي قويتر از گذشته با سوريه شوند. امروز کشور امارات عربي متحده بازگشايي سفارتش در دمشق پايتخت سوريه را اعلام کرد و يک فروند هواپيما وابسته به خطوط هوايي سوريه در فرودگاه «المنستير» تونس به زمين نشست. اين هواپيما حامل 150 گردشگر سوري براي گذراندن تعطيلات پايان سال در تفرجگاه ها و مکان هاي تفريحي و گردشگري در تونس بود. اين سفر گروهي سياحتي-سياسي به کشوري است که تحت حمايت آمريکا و برخي از کشورهاي عرب حوزه خليج فارس بيش از 5 هزار سلفي را در چارچوب گروه هاي مسلح افراطي با هدف سرنگوني نظام حاکم بر سوريه به اين کشور اعزام کرد. پيش بيني مي شود اين سفرهاي سياسي - ديپلماتيک به دمشق همزمان با آغاز سال ميلادي جديد افزايش يابد و ما به زودي خواهيم ديد هواپيماهاي حامل سران عربي در فرودگاه دمشق به زمين مي نشيند سراني که خواستار ابراز دوستي مقامات سوريه هستند و ما معتقديم که عمر البشير رئيس جمهور سودان که نخستين رهبر عربي است که در فرودگاه دمشق با بشار اسد همتاي سوري خود با حرارت و اشتياق زياد روبوسي و احوالپرسي کرد و وي را در آغوش کشيد تنها مقام نخواهد بود و به زودي سران ديگر کشورها نيز اقدام مشابهي را انجام مي دهند. اکثر رهبران و سران کشورهاي عربي تسليم ادامه بقاي بشار اسد در مسند قدرت شده اند و مخالفان مسلحي که در طول هفت سال تحت حمايت آمريکايي؛ اروپايي؛ ترکيه و کشورهاي عرب حوزه خليج فارس براي براندازي نظام بشار اسد تلاش کردند نفس هاي آخر خود را مي کشند و بيانيه چند روز قبل دونالد ترامپ رئيس جمهور آمريکا مبني بر خروج همه نظاميان آمريکايي از سوريه مويد اين حقيقت است و زمينه را براي بازگشت کشورهاي عربي به دامن سوريه و از سرگيري روابط با دمشق فراهم مي کند. ما نمي دانيم که آيا عادي سازي روابط کشورهاي عربي با سوريه و رهبران آن به ضرر عادي سازي روابط با رژيم اشغالگر اسرائيل يا توجيهي براي آن است. آن چه مد نظر و قابل توجه است اين که برخي از کشورهايي که سفارت شان در دمشق را بازگشايي مي کنند نمايندگان کشورهايي هستند که در عادي سازي روابط با اسرائيل پيشگام بودند و حتي از اعضاي کابينه و گروه هاي ورزشي اسرائيل استقبال کردند. سوريه از نادر کشورهاي عربي است که با عادي سازي روابط با اسرائيل مخالفت کرده است و همچنان عادي سازي روابط با اين رژيم را در هرشکل و شمايلي رد مي کند و تاکنون حتي از يک اسرائيلي در خاک سوريه استقبال نکرده است. اذعان مي کنيم که برخي از کشورهاي عربي حوزه خليج فارس مانند عمان سفارتش در سوريه را نبست و يوسف بن علوي وزير امور خارجه عمان شش ماه قبل به دمشق سفر کرد. همچنين از منابع موثق و مطمئن مطلع شديم که کشور بحرين قصد دارد هفته آينده سفارتش در سوريه را بازگشايي کند. شيخ خالد بن خليفه وزير امور خارجه بحرين با وليد المعلم همتاي سوري خود در جريان ديدار ماه سپتامبر گذشته با گرمي و حرارت زيادي سلام و احوالپرسي کرد. يعني اين که نزديک شدن روابط کشورهاي عربي حوزه خليج فارس با سوريه زودتر آغاز شده است ولي بازگشايي سفارت امارات با توجه به روابط ائتلافي و محکمي که اين کشور با عربستان دارد از اهميت زيادي برخوردار است و بعيد نمي دانيم که امارات به حلقه و پل ارتباط غير مستقيم بين سوريه و عربستان و مقامات آنان در آينده مد نظر تبديل شود و ما معتقديم که برکناري عادل الجبير وزير امور خارجه عربستان از سمتش که دايما عبارت مشهور و جمله معروفش را مبني بر اين که بشار اسد به زور جنگ يا مسالمت آميز بايد از سمتش برکنار شود تکرار مي کرد و همچنين همزماني آن با بازگشايي سفارت امارات در دمشق امري اتفاقي نيست. به طور مختصر مي گوييم که کشورهاي عربي نادم و پشيمان از رفتار و عملکردشان به دامن سوريه بازگشته اند زيرا ارتش سوريه بر توطئه هاي (داخلي و خارجي) پيروز شد. رهبران سوريه به رغم بزرگي توطئه اي که براي سرنگوني آنان (مقامات سوريه و در راس آن بشار اسد) طراحي شده بود مقاومت کردند. سوريه امروز به محوري قوي به نام محور مقاومت وابسته است. مقاومتي که بازوان اجرايي قوي و انباري از تسليحات مدرن و پيشرفته دارد و قدرت بازدارندگي را براي نخستين بار در مقابله با رژيم اشغالگر اسرائيل محقق کرده است. اين محور امروز و به خصوص بعد از نقش شکست خورده آمريکا و پشت پا زدن اين کشور به متحدان عرب يا کرد خود به طور تحقير و توهين آميز، دست برتر را در منطقه دارد.
عربستان با سه بحران ديپلماتيک بزرگ مواجه است ماجراي خاشقجي، جنگ يمن و محاصره قطر سه بحران از بحران‌هاي ديپلماتيک بزرگي هستند که عربستان سعودي و وزير خارجه جديد با آنها مواجه اند. شبکه خبري الجزيره انگليسي گزارش داد عادل الجبير در چارچوب جابجايي‌هاي گسترده در دولت عربستان سعودي به دستور ملک سلمان پادشاه اين کشور از سمت وزير امور خارجه کنار گذاشته شد. اين شبکه در گزارشي افزود برکناري عادل الجبير در حالي صورت گرفت که عربستان سعودي همچنان با موج گسترده محکوميت قتل جمال خاشقجي، روزنامه نگار منتقد رياض در کنسولگري عربستان در استانبول به دست ماموران سعودي مواجهه است. گزارشگر الجزيره انگليسي در گزارشي گفت: مشاور سابق ملک عبدالله (پادشاه سابق عربستان) و سفير سابق عربستان در آمريکا از جمله سمت‌هاي عادل الجبير بوده است که حالا وزير امور خارجه سابق نيز به آنها اضافه شده است. او دومين سعودي بود که خارج از خاندان سلطنتي به وزارت امور خارجه عربستان منصوب شده بود. عادل الجبير اکنون به سمت وزير مشاور در امور خارجي عربستان منصوب شده است. اين تنزل مقام با گذشت سه ماه از ماجراي قتل جمال خاشقجي صورت مي‌گيرد که رياض ابتدا مسئوليت آن را انکار مي‌کرد. عربستان سعودي بر سر قتل خاشقجي با موج محکوميت گسترده در سطح جهاني مواجه شد. کنگره آمريکا اعلام کرد محمد بن سلمان، وليعهد عربستان، در قتل خاشقجي دست داشته است. در يک نشست منطقه‌اي در اوايل اين ماه، عادل الجبير دست داشتن بن سلمان در قتل خاشقجي را رد کرد و گفت: "در خصوص صدور حکم توقيف، ما شهروندانمان را مسترد نمي‌کنيم. من فکر مي‌کنم در قانون اساسي ترکيه هم استرداد شهروندان اين کشور به کشورهاي ديگر منع شده است. " عادل الجبير در سال 2015 با حکم ملک سلمان به وزارت امور خارجه عربستان سعودي منصوب شد. وي در پي وارد شدن عربستان سعودي به جنگ با يمن به اين سمت منصوب شد. اين جنگ حدود چهار سال ادامه يافته است که دست کم 60 هزار يمني در آن کشته شده اند. در دوره وزارت عادل الجبير روابط کشورهاي شوراي همکاري خليج (فارس) نيز دچار تلاطم‌هاي شديد شد که اين شامل محاصره هوايي، دريايي و زميني قطر از طرف عربستان و برخي کشورهاي متحد اين کشور در 18 ماه گذشته مي‌شود. اين رويداد‌ها بحث و جدل‌هايي در عربستان سعودي در پي داشته است که اکنون ابراهيم العساف، جانشين عادل الجبير، وارث آنهاست. مروان قبلان، از مرکز تحقيقات عرب، در گفتگو با الجزيره انگليسي گفت:"ابراهيم العساف متعلق به مکتب فکري قديمي عربستان سعودي و از سياستمداران کهنه کار اين کشور است که قبلا به مدت 20 سال از سال 1996 تا 2016 مسئوليت وزارت دارايي را بر عهده داشت. او اکنون مسئوليت وزارت امور خارجه عربستان را بر عهده گرفته است تا اين پيام را بدهد که عربستان اکنون به سياست خارجي سنتي خود بازگشته است. " العساف يکي از چندين سعودي ثروتمند و قدرتمند عربستان بود که سال گذشته بازداشت و در هتل ريتز کارلتون در رياض حبس شدند. وليعهد عربستان دستور اين بازداشت‌ها را در چارچوب آنچه مبارزه با فساد اعلام شد، صادر کرده بود. ماجراي خاشقجي، جنگ يمن، و محاصره شوراي همکاري عليه قطر سه بحران از بحران‌هاي ديپلماتيک بزرگي هستند که عربستان سعودي و وزير امور خارجه جديد با آنها مواجه اند.