ویژه‌نامه تحلیلی تبیینی عماد
۰۱ دی ۱۴۰۳ - ۱۷:۴۲
سردار جلالی در نخستین گردهمایی دانش آموختگان و نخبگان پدافند غیرعامل:
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور گفت: لازم است حوزه فناوری را مرتب رصد کنیم، به تعبیری پدافند غیرعامل رصد خانه فناوری های نوین است.زمانی که چنین اتفاقی می افتد متوجه میشویم که در فناوری های نوین ویژگی هایی احساس میشود که یکی از این ویژگی ها شامل اختلاط شدید فرصت و تهدید در درون فناوری ها است.
به گزارش خبرنگار پایداری ملی، سردار
دکتر غلامرضا جلالی رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور در نخستین گردهمایی دانش آموختگان
و نخبگان پدافند غیرعامل ضمن گرامیداشت یاد و خاطره شهدای دانشمند، اظهار داشت: بین دانش،
پژوهش، تکنولوژی و علم، ارتباطی با پدافند غیرغامل وجود دارد، برای بررسی این موضوع
که در این شرایط ، موقعیت چگونه است و چه تکالیفی در این حوزه داریم، نگاهی به گذشته
می اندازیم و چارچوب، عناصر و مولفه های موثر اصلی در پدافند غیرعامل را بررسی می
کنیم.
بیش از نود درصد از پول ما از نظر ماهیت دیجیتال است
سردار جلالی با اشاره به اینکه در موضوع پدافند غیرعامل چهار مولفه اساسی وجود دارد که قابل بررسی است، گفت: در مرحله اول دارایی ها، سرمایه ها و مجموعه ای که میخواهیم از آن ها دفاع و پدافند کنیم که این خود عنصری بسیار موثر و مهمی است،نوع و کیفیت دارایی، ماهیت، جنس، کارکرد آن که آیا هوشمند است یا خیر بسیار مهم است.
وی عنوان کرد: حفاظت از دارایی و سرمایه عنصر بسیار مهمی است که باید به آن توجه کرد زیرا ممکن است دفاع نسبت به این موضوع موثر واقع نشود مثلا اگر بخواهیم از پول ملی پدافند کنیم، در گذشته پول ملی فیزیک داشت مانند طلا، سکه و اسکناس اما امروزه پول ملی ماهیتش به دیجیتال و سایبری تبدیل شده است.
رصد، پایش و تشخیص فناوری های روز برای شناخت تهدیدات و فرصت ها یک ضرورت است
دکتر جلالی با بیان اینکه امروزه بیش از نود درصد از پول ما از نظر ماهیت دیجیتال و سایبری است، یاد آور شد: برای 10 درصد مابقی آن فیزیک وجود دارد،بنابراین نوع پدافند از این دارایی به ماهیت و تحولات موثر آن بستگی دارد، این مقوله ی پویایی است و عنصر ثابت در آن وجود ندارد.
وی ادامه داد:حال به دارایی های ترکیبی می رسیم که ترکیبی از حوزه های مختلف را در برمی گیرد و چون دارایی های ما محصول صنعت، تکنولوژی و فناوری است طبیعتا ماهیت آن ها هم ثابت نمی ماند.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور با اشاره به تهدیداتی که بر روی دارایی اثر می گذارد، خاطر نشان کرد: موضوع تهدید عنصر جدی و اساسی است که باید به آن توجه کرد معمولا در تقسیم بندی تهدیدات به دلیل اینکه این موضوع در حوزه علوم انسانی است متناسب با هر رویکرد می توانیم دسته بندی خاصی از جمله به طبیعی، غیرطبیعی، سخت، نرم، نیمه سخت و برخی هم به نظامی و غیر نظامی بودن تقسیم بندی می شود.
وی در ادامه به منشاء تهدیدات اشاره کردند که منشا آن یا طبیعت است یا انسان که اگر طبیعت بود دو مولفه اساسی در آن وجود دارد یکی اینکه ماهیت آن طبیعت است که فعل و انفعال طبیعی درون زمین و اقلیم است که طبیعتا انسان منشا آن نیست، و موضوع با اهمیت بعدی این است که انسان در آن نقشی ندارد و عوامل انسانی که انگیزه، خصومت در آن وجود ندارد و ماهیتش هم طبیعت است که تغییرات طبیعی زمین یا اقلیم می تواند عنصر مهم این دسته از تهدیدات باشد.
وی با اشاره به اینکه تهدیدات انسان ساخت موضوعی متفاوت است، یادآور شد: در این مورد انسان محور این موضوع است که ویژگی های خاص خودش مانند تفکر و اندیشه یعنی استراتژیک و دکترین را دارد بنابراین مولفه ای به تهدید اضافه می شود به نام عوامل انسانی تهدید که ناشی از استراتژیک، دکترین، تاکتیک، برنامه، سیاست، اصول و رویکرد که به آن عوامل انسانی تهدیدات می گویند.
دکتر جلالی با تاکید بر اینکه عنصر دوم این تهدیدها، عناصر تکنولوژی و دانش است که در ذاتش به وجود می آید ادامه داد: نوعی تکنولوژی عنصر محرک تهدیدات انسان ساخت است و دیگر مثل طبیعت نیست که ثابت باشد این تکنولوژی محورش دانش و تولید علم است بنابراین به دلایل ضرورت ها،تلاش های علمی و هم روند فناوری در دنیا این در حال تغییر است و در پدافند غیر عامل زمانی که بخواهیم با همچین عنصری مقابله کنیم با دو ویژگی صیانت و پویایی به دلیل ماهیت تکنولوژی و یکی هم مقابله با ماهیت تهدید که تکنولوژی در آن وجود دارد و رویکرد باید دانش و پژوهش محور باشد،مواجه هستیم.
وی افزود نکته سوم این است که ما در تهدیدات انسان ساخت دو دسته مولفه داریم که
یکی مولفه های انسانی و دیگری فیزیکی یا سخت افزاری می باشد که معمولا در دسته
بندی مولفه های انسانی مانند استراتژیک و دکترین که می تواند بر تکنولوژی ها
اثرگذار باشد و تکنولوژی هم بر دکترین و استراتژی ها اثر گذار باشد. ممکن است در
جایی دیگر دکترین جنگ عوض شود و بر حوزه جنگ اثر بگذارد و در جای دیگر ممکن است
فناوری ها تغییر کنند و سلاح و ابزار جدیدی بوجود بیاید که بر دکترین ها تاثیرگذار
باشد بنابراین این دو مولفه کاملا بر یکدیگر تاثیر گذار هستند.
تنوع و خلاقیت در تهدیدات انسان ساز
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور اظهار داشت در مولفه فیزیکی هم تکنولوژی و صنعت، سلاح و تجهیزات ساختار های رزمی، لشکرها و تیپ ها هستند که مولفه های تهدید از آن ها برشماری می شود. مسئله بعدی آسیب پذیری ها هستند که بصورت جدی و جاری در تحولات بوجود می آید و معمولا چون آسیب پذیری ها نسبی هستند نسبت اثر تهدید بر دارایی منهای توانمندی های ما تبدیل به آسیب پذیری میشود.بنابراین آسیب پذیری ها ممکن است در جایی زیاد یا کم شود و آسیب پذیری ها در جایی راسا عمل میکند و گاهی هم بر اثر تهدید عمل میکند. یعنی جایی آسیب پذیری محل اثر تهدید بر آسیب پذیری است و در جایی هم تهدید تغییر کرده اما آسیب پذیری ذاتی میتواند برای ما حادثه ایجاد کند.
پدافند غیر عامل مفهومی پویا،دینامیک و علمی است
سردار جلالی با اشاره به اینکه هرچهار مولفه در موضوع پدافند غیرعامل متغییر،پویا،دینامیک و سیال هستند، یاد آور شد: محور همه ی این ها علم، دانش و فناوری است. بنابراین موضوع پدافند غیرعامل برای مقابله با این ها یک موضوع علمی و فناوری است و ما نمی توانیم یک رویکرد ثابتی در موضوع پدافند غیر عامل برای عرصه و حوزه داشته باشیم و بعد از آن بخواهیم دفاع ثابتی داشته باشیم و به دلیل این دسته از تغییرات ما دائم با تنوع و خلاقیت مواجه هستیم.
وی افزود: این چهار مولفه در حوزه فناوری به روند های جهانی تبدیل میشوند و به دلیل اینکه فناوری ها رشد می کنند فناوری ها ، دانش و تکنولوژی، فناوری های همگرا هستند که با هم ترکیب می شوند و فناوری جدید را به وجود می آورند و در فناوری های جدید رویکردهای متناسب ایجاد می کند. مثلا فناوری سایبری روزی جز جنگ است و زمانی دیگر جنگ اطلاعاتی در فضای سایبری است یا مثلا جنگ الکترونیک بخش مستقل در سایبر است یا ترکیب آن میشود سایبر- الکترونیک یا اینکه امروزه با مفهموم جنگ های سایبری-فیزیکی در حال پیدایش روبرو هستیم. بنابراین این موضوع از پدافند غیرعامل نتیجه ای را به ما می دهد که دارای مولفه ها کاملا حرفه ای، سیال و پویا هستند و باید رویکردی علمی برای مقابله با آنها داشته باشیم.
پدافند غیرعامل نیازمند یک رصد خانه فناوری های مدرن است
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور گفت: طبیعتا رویکردهای ثابت برای اینگونه موضوعات پاسخگو نیست و بنابراین لازم است حوزه فناوری را مرتب رصد کنیم و به تعبیری پدافند غیرعامل یک رصد خانه فناوری های مدرن است.زمانی که همچین اتفاقی می افتد متوجه میشویم که در فناوری های نوین ویژگی هایی احساس میشود که این ویژگی های شامل اختلاط شدید فرصت و تهدید در درون فناوری است.
وی ادامه داد: زمانی که فناوری سایبری با سایر اشیاء در قالب (IOT) ترکیب میشود قابلیت های سایبری به دارایی های فیزکی اضافه میشود و زمانی که این قابلیت ها اضافه شود شامل تبادل، تعامل، قابلیت به کار گیری هوش مصنوعی باعث میشود که یک شی که قبلا بی جان بوده به یک عنصر باهوش و فعال تبدیل شود. بنابراین این حوزه هم فرصت برای کارکردها تولید میکند و در ذاتش هم به دلیل ویژگی هایی درونش وجود دارد تهدید تولید می کند که ما نام این را تهدیدات مستتر و مستقر در ذات فناوری می گوییم.
با نگاه کاملا علمی می توانیم تهدید ها را از فرصت ها تفکیک کنیم
دکتر جلالی تاکید کرد: تفکیک تهدید از فرصت در فناوری های نوین و تهدیدهای جدید یکی از رویکرد های جدی پدافند غیرعامل است. بنابراین با نگاه کاملا علمی می توانیم تهدید ها را از فرصت ها تفکیک کنیم و یک رویکرد هوشمندانه در پدافند غیرعامل اتخاذ کنیم که بتوانیم هم از فرصت ها حداکثر استفاده را داشته باشیم هم با تهدیدات مقابله کنیم.
سردار جلالی ادامه دادند: در فناوری های قدیمی تکلیف تهدید و فرصت کاملا مشخص است اما الان
کاملا با هم ترکیب شده است و نمی توانیم هیچ فناوری نوین را صرفا تهدید یا فرصت
دانست، مثلا در فرصت می توانیم شهر هوشمند را مثال زد که همه ی قابلیت های شهر را
بر اساس یک نظام سیستمی تنظیم شده و می تواند بسیاری از مشکلات جاری را حل کند.
رئیس پدافند غیرعامل کشور افزود: علی رغم اینکه معتقدم دانشگاه ما خیلی خوب کار کرده و پیشرفته خوبی داشته است اما اگر با نیازهای علمی خود مقایسه کنیم باید گفت دانشگاه ما عقب است یعنی دانشگاه های ما شاید قادر نیستند به همه‌ی تهدیدات امروز ما پاسخ مناسب و به موقع دهند؟!
اقتصاددانان هنوز باور جنگ اقتصادی ندارند
وی با تاکید براینکه در جنگ اقتصادی و دفاع اقتصادی نزدیک سه سال است که نتوانستیم
هنوز رشته اش را مصوب کنیم، اظهار داشت: جنگ اقتصادی به ما فشار هم آورده ولی هنوز
به دنبال این هستیم که جنگ اقتصادی وجود دارد یا خیر و هنوز علمای اقتصاد باور بر
جنگ اقتصادی ندارند و میگویند اقتصاد، محیط رقابت است.
وی ادامه داد : بنابراین ما باید در موضوع پدافند غیرعامل نگاهی پژوهش محور واقعی داشته باشیم و فرق پژوهش واقعی با غیرواقعی در این است که مسائل را واقعی حل کنیم ، بار علمی تنها به معنای ارتقای اساتید یا پر کردن کتابخانه ها از کاغذ نیست، باید مسئله حل کنیم مثلا اینکه استراتژی دفاع اقتصادی چیست و چکار هایی باید صورت گیرد یا اینکه در شهر هوشمند چه باید کنیم که چندین سوال در آن وجود دارد، کار پژوهشی به معنای حل مسائل اساسی کشور است و همان طور که "مقام معظم رهبری فرمودند باید در پدافند غیرعامل نگاه علمی موشکافانه و عمیق باشد و همه را به ظاهر نبینید بلکه به عمق مسئله هم بپردازید." و باید کاملا پویا باشیم.
اگر بگوییم روز و هفته پژوهش، هفته پدافند است به خطا نگفته ایم
سردار جلالی با اشاره به رویکرد ترکیبی و بین رشته ای، گفت: این موضوع برای ما واجب و لازم است، زیرا که رشته های قدیمی رشته های پایه هستند و امروز وقتی که تهدید وارد هر حوزه ای شود، رشته جدیدی را تولید می کند، و ما نمی توانیم برای هر رشته پنج سال وقت بگذاریم و این موجب عقب ماندن می شود.
وی در پایان با اشاره به اولویت بندی ترکیبات،گفت: حوزه هایی مانند حوزه های جنگ اقتصادی، حوزه های شهر هوشمند، حوزه های ترکیب رشته های سایبری با سایر رشته ها، باید نگاهی ترکیبی به مسئله داشته باشند که این جزو ضرورت ها است و حوزه پژوهش باید به آن توجه نماید.
در واقع پژوهش جزء ذاتی پدافند غیرعامل است، پدافند غیرعامل یک مفهوم علمی، پویا و پژوهش محوراست.اگر بگوییم که هفته و روز پژوهش، هفته و روز پدافند غیر عامل است به خطا سخن نگفته ایم، بنابراین باید پژوهش محوری همواره در صدر اولویت اقدامات باشد.
مهمترین راهکار نهادینه سازی الزامات و ضوابط پدافند غیرعامل در دستگاه‌های اجرایی را چه می دانید؟!