چند سالی است که افت سریع سطح آب‌های زیرزمینی و به تبع آن نشست زمین در استان البرز به یکی از دغدغه‌های زیست‌محیطی تبدیل شده است؛ این معضل به همین‌جا ختم نشده و امروز کار به پیدایش فروچاله‌هایی در گوشه و کنار استان رسیده که باعث افزایش نگرانی‌ها شده است.
برای بررسی بیشتر
این موضوع از شرکت آب منطقه‌ای البرز خواست او را برای بازدید میدانی از
مناطق بحرانی این استان همراهی کند.
در این بازدید حمید منصوری، مدیر پیشین
حفاظت و بهره‌برداری از منابع آب البرز و مدیر فعلی محیط‌زیست و کیفیت
منابع آب همراه شدند تا از فرونشست زمین در دشت نظرآباد و ساوجبلاغ گزارشی
تهیه شود. منصوری در این بازدید ضمن ابراز نگرانی از روند افت آب‌های
زیرزمینی استان گفت: طبق آخرین گزارش سازمان زمین‌شناسی، سطح آب‌های
زیرزمینی در استان البرز سالانه ۸۱ سانتیمتر کاهش می‌یابد.
وی افزود: در
مجموع طی ۲۰ سال گذشته سطح سفره‌های زیرزمینی در البرز ۱۷ متر کاهش یافته
است و این کاهش باعث شده عمق بسیاری از چاه‌های کشاورزی در استان بویژه
ساوجبلاغ به ۲۰۰ متر و بیشتر برسد.
این مسؤول آب منطقه‌ای استان خاطرنشان
کرد: کاهش سطح آب‌های زیرزمینی به نشست زمین هم دامن زده است، به طوری که
زمین در دشت‌های استان سالانه بین ۲۱ تا ۲۲ سانتیمتر نشست می‌کند. منصوری
در این بازدید چند چاه پیزومتری (چاه‌هایی که آب منطقه‌ای در دشت‌های استان
برای بررسی آنلاین سطح آب‌های زیرزمینی حفر می‌کند) را نشان داد که از چند
سانتیمتر تا چند متر نشست داشته‌اند و یک چاه هم در نظرآباد ریزش کرده و
به حالت فروچاله درآمده است. در این بررسی میدانی چند چاه کشاورزی در
ساوجبلاغ هم مشاهده شد که به علت ریزش جابه‌جا شده بود اما در مکان جدید هم
با نشست مداوم تجهیزات روبه‌رو بود. همه این موارد نتیجه بهره‌برداری از
منابع آب زیرزمینی به‌خصوص در بخش کشاورزی است.
آن طور که منصوری اعلام کرد
در دنیا استاندارد برداشت از منابع آب تجدیدپذیر زیر ۴۰ درصد است اما در
ایران این رقم نزدیک به ۹۲ درصد و در البرز ۱۰۰ درصد است که این یعنی
فاجعه. در هر حال این وضعیت می‌تواند برای استان البرز که از مناطق پرآب
کشور به شمار می‌رود یک هشدار باشد؛ هشداری از به صدا درآمدن زنگ خطر
فرونشست زمین و در مرحله بعد ایجاد فروچاله‌های بزرگ در دشت‌های استان.
فروچاله‌های کرج هر روز بیشتر می‌شود شهردار کرج نیز اخیرا اعلام کرد افت
سطح آب‌های زیرزمینی باعث شده هر روز به تعداد چاله‌ها و فروچاله‌های شهر
اضافه شود.
علی اصغر کمالی زاده در مراسم رونمایی از نقشه‌های گسل‌های کرج
که در شهرداری کرج برگزار شد، به افت سطح آب‌های زیرزمینی در کرج اشاره کرد
و گفت: افت سطح آب‌های زیرزمینی یکی از چالش‌های امروز کرج است که باعث
شده هر روز به تعداد چاله‌ها و فروچاله‌های شهر اضافه شود. بدون شک افزایش
این چاله‌ها احتمال افزایش خسارت را در زمان وقوع زلزله بیشتر می‌کند به
همین دلیل باید فکری به حال آنها کنیم.
این مسؤول افزود: باید نقاط بحرانی
در این زمینه را شناسایی و از اجرای طرح‌هایی مثل شبکه فاضلاب که روند
فرونشست زمین را تسریع می‌کند خودداری کرد. وی خاطرنشان کرد: مطالعاتی که
برای شناسایی گسل‌های شهر انجام شده، کمک می‌کند تا کرج به شهری تاب‌آور
تبدیل شود.
کمالی‌زاده با اشاره به ضرورت انجام اقدامات لازم برای کاهش
آسیب‌های ناشی از وقوع حوادث طبیعی مثل زلزله ادامه داد: در بحث پدافند
غیرعامل باید با اقداماتی مثل شناسایی گسل‌ها، ایجاد محدودیت در ساخت‌وساز
در مناطق حادثه‌خیز و ایجاد الزامات لازم برای رعایت آیین‌نامه 2800 در
ساخت‌وسازها، زمینه کاهش خطرپذیری در کلانشهر کرج را فراهم کنیم.
این مسؤول
توضیح داد: در حوزه مدیریت بحران هم شناسایی محل‌های پرخطر، شناسایی
مسیرهای امدادرسانی و محل‌های اسکان موقت ضروری به نظر می‌رسد. در حوزه
مدیریت بحران باید مشخص شود در صورت وقوع زلزله، خسارت‌های مادی و جانی در
مناطق مختلف تا چه حد خواهد بود.
وی ادامه داد: با توجه به اینکه چندین سال
از دوره برگشت‌پذیری زلزله در کلانشهرهای تهران و کرج گذشته، باید برای
وقوع آن آماده باشیم و با اقدامات کاربردی زمینه کاهش خسارت را فراهم کنیم.
این مسؤول با تاکید بر ضرورت ساخت سازه‌های مقاوم در کرج افزود: باید به
سمتی پیش برویم که عمر ساختمان‌هایی که در شهر ساخته می‌شود به استانداردها
یعنی 30 سال نزدیک شود.∎