حذف تبادلات بانکی از تجارت نفت خام ایران با قراردادهای پالایش

به گزارش پایداری ملی، نفت­‌های خام مورد معامله در دنیا به سه دلیل عمده به راحتی می­توانند مورد ردیابی و به تبع آن تحریم قرار گیرند: 1- بزرگ بودن محموله‌های نفتی مورد معامله 2- تراکنش مالی بزرگ قراردادهای فروش نفت خام 3- محدود بودن خریداران و تولیدکنندگان نفت.

در معاملات تجاری نفت خام و میعانات گازی، سیستم بانکی به عنوان ابزار اصلی انتقال پول نقش بسزایی در به ثمره رسیدن معامله دارد. به همین دلیل، آمریکا تلاش کرده است تا با محدود کردن دسترسی کشور به سیستم بانکی و جریمه بانک‌های همکار با طرف‌های ایرانی حتی پس از فروش نفت خام نیز مانع بهره‌مندی کشور از درآمدهای حاصل از آن گردد. تحریم‌­های اعمال شده بر فروش نفت ایران عاملی شده است تا بانک­های بزرگ دنیا به دلیل جریمه‌­های سنگین از سوی آمریکا جرات مبادله پول با بانک‌­های ایرانی را نداشته باشند. حال آنکه پالایشگاه­‌های متعددی در دنیا علاقه مند به استفاده از نفت خام ایران هستند. اما با توجه به اینکه فروش نفت خام بدون بازگشت درآمد آن عملا حاصلی برای کشور به همراه نخواهد داشت، فروش نفت خام کشور در دوران تحریم با چالش بزرگی روبه‌رو شده است.

در سال های گذشته، سیاست اتخاذ شده در برابر تحریم­‌ها برای کاهش اثرات تحریم بر اقتصاد کشور و بازگشت درآمدهای حاصل از فروش نفت خام آن بوده است که به ازای بخشی از پول نفت خام فروخته شده، کالاهای مورد نیاز کشور را از کشور واردکننده وارد کنند. صرف نظر از اینکه کالاهایی که به کشور وارد می­شدند کیفیت لازم را داشته باشند، اینکه ارزش افزوده­ای که از این طریق نصیب کشور می­‌شود و همچنین این موضوع که آیا کشور در آن زمان واقعا نیازمند وارد کردن اینگونه کالاها بوده یا نه بسیار حائز اهمیت است. بنظر می­‌رسد این گونه معاملات تجاری در راستای تحقق سیاست‌­های اقتصاد مقاومتی نبوده است و حتی می­تواند ضربه­‌های مهلکی در جنبه‌های دیگر اقتصاد از جمله تولید داخلی بر کشور وارد کند.

یکی از قراردادهای مرسوم در برخی از کشورها برای فروش نفت خام، «قراردادهای پالایش» است. این قراردادها در ساختار بازار و فروش خود از ویژگی برخوردار است که به کمک آن می­‌توان سیستم بانکی را در انجام معامله حذف نمود. در این نوع قرارداد، کشور تولید کننده نفت خام، در ازای نفت خام خود محصولات پالایشگاهی همانند نفتا، بنزین و گازوئیل را از پالایشگاه دریافت می­کند و سپس خود اقدام به فروش در بازار فرآورده خواهد کرد. در این قراردادها، نقش سیستم بانکی به طور قابل ملاحظه‌­ای کم رنگ خواهد شد و کشور می­‌تواند از طریق قراردادهای پالایش منابع ارزی مورد نیاز خود را تامین کند. باید توجه داشت که در بازار فرآورده­‌های نفتی، حجم محموله ­ها به نسبت نفت خام بسیار کوچک است و رهگیری این محموله‌ها در بازار نیز بسیار دشوار خواهد بود اما مزیت اصلی قراردادهای پالایش حذف شدن سیستم بانکی در انجام معاملات نفت خام است. عاملی که بیشترین تاثیر را در کاهش فروش نفت ایران دارد و با برطرف نمودن آن مطمئنا می‌­توان حجم نفت خام بیشتری را صادر نمود.