تراژدی کم آبی در دارالمرحمه ایران

به گزارش پایداری ملی، سمنان که از دیرباز با میزبانی زائران حرم رضوی (ع) به دارالمرحمه شهره است اکنون با کمبود 143 میلیون مترمکعبی آب در سال مواجه بوده و حجم آب سد شهید شاهچراغی دامغان به نصف رسیده و ظرفیت های توسعه‌ ای این استان اکنون چشم ‌انتظار انتقال آب از دریای خزر به عنوان طرحی ملی است.
به باور کارشناسان، سمنان در بخش های مختلف دارای ظرفیت‌های قابل توجهی است که به خاطر نبود آب، بی‌ثمر مانده است و به دلیل بی‌آبی 13 دشت از 26 دشت استان ممنوعه است.
سهم آب های زیرزمینی از تامین آب در این استان بیش از 70 تا 80 درصد است در شرایطی که اگر این میزان 40 درصد باشد بحران محسوب می شود و سمنان در زمان حاضر 80 درصد تولید نمک، حدود 45 درصد تولید گچ و بیش از 90 درصد ذخایر زئولیت و سلستین کشور و حدود 2 هزار و 10 واحد صنعتی و تولیدی دارد.
سمنان با وجود ظرفیت های مختلف معدنی،صنعتی و تجاری از کمبود آب رنج می برد و تاکنون عملیات و برنامه های مدونی برای رفع این بحران در سطح کوتاه مدت و میان مدت انجام شده که تاکنون کارساز نبوده است.
متوسط سرانه مصرف آب در کشور حدود 200 لیتر در شبانه روز و در سمنان 160 لیتر است و بر اساس آمارها، بیش از 45 درصد نواحی و شهرک های صنعتی سمنان با چالش کمبود آب مواجه هستند و حفر بی رویه چاه ها، در مناطقی منجر به فرونشست زمین شده است و این چالش، توسعه شهرها و رشد صنایع در این استان را با مشکل مواجه کرده و مانع اصلی در اجرای برنامه های اقتصادی و طرح های توسعه ای است.
در استان سمنان حدود یک میلیارد و 250 میلیون مترمکعب آب در سال تولید می شود که 87 درصد در بخش کشاورزی، حدود هشت درصد در بخش صنعت و خدمات و حدود پنج درصد در بخش آشامیدنی مصرف می شود.
به باورکارشناسان، اگر برای رفع چالش کمبود آب در استان سمنان برای میان مدت و دراز مدت برنامه جامع و عملیاتی تنظیم نشود، شاهد مهاجرت جمعیت از این دیار به نقاط مختلف کشور خواهیم بود و با انتقال آب خزر می توان برای افزایش توسعه و حیات این منطقه از کشور گام برداشت.

** طرح آمایش آب محور در سمنان اجرا می شود
وزیر نیرو گفت: طرح انتقال آب از دریای خزر و دیگر حوضه ها در کنار توجه به رویکرد صرفه جویی و اصلاح الگوی مصرف در استان سمنان پیگیری و اجرا شود.
رضا اردکانیان افزود: مشکل کم آبی در کشور قابل حل است و طرح آمایش آب محور بر اساس نیاز هر منطقه به منابع آب در کشور پیگیری و اجرا می شود.
وی خاطر نشان کرد: اجرای طرح آمایش آب محور در سمنان در اولویت قرار دارد و امیدواریم تا پایان سال جاری این طرح مهم ملی در این منطقه از کشور تدوین شود.
وزیر نیرو ادامه داد: 52 طرح مهم وزارت نیرو با اعتبار 10 هزار میلیارد ریال با پیشرفت فیزیکی متوسط 38 درصد در حال اجراست.
اردکانیان اضافه کرد: باید برای انتقال آب از هر حوضه ای به مقصد، اهداف مشخصی داشته باشیم و اصلی ترین رویکرد در توسعه مناطق خشک و نیمه خشک کشور توجه به مقوله آب است.
وی تصریح کرد: انتقال آب خزر به استان سمنان یکی از طرح های مهم ملی است که برنامه مطالعاتی آن رو به اتمام است و در کنار توجه به اصلاح الگوی مصرف ، امیدواریم در آینده نزدیک این طرح به مرحله اجرا درآید.
اردکانیان تصریح کرد: باید برای اجرای طرح انتقال آب خزر به سمنان تمام شرایط را سنجید و نباید به واسطه اقدامی غیرکارشناسی در آینده دچار ناامیدی شویم.
وزیر نیرو گفت: براساس برنامه ریزی های انجام شده در هر سه سال باید به میزان 10 درصد از آب مصرفی در بخش کشاورزی کاهش یابد که این امر با افزایش بهره وری و اصلاح الگوی کشت در کشور میسر است.

**مردم استان سمنان نباید دغدغه کم آبی داشته باشند
استاندار سمنان گفت: منابع آبی جدید برای استان به دلیل افت محسوس آب های زیرزمینی و سطحی از سوی وزارت نیرو مطالعه و اجرایی شود.
سید شهاب الدین چاوشی افزود: در تابستان امسال شرایط مطلوبی در تامین آب مناطق مختلف استان نداشتیم که با تلاش دستگاه های مختلف وزارت نیرو در سمنان این وضعیت به پایان رسید.
وی خاطر نشان کرد: مردم استان سمنان برای اجرای طرح های مهم اقتصادی نباید دغدغه آب داشته باشند و اجرای طرح های مهم انتقال و تولید از سایر حوضه ها برای رفع این مشکل اجتناب ناپذیر است.
استاندار سمنان ادامه داد: در بحث مدیریت مصرف آب در بخش های مختلف تاکنون برنامه های بسیار مثبتی در استان سمنان انجام شده است که اصلاح الگوی کشت و هوشمند سازی چاه ها نمونه این اقدام ها است.

**کم آبی مانع افزایش جمعیت استان سمنان است
نماینده ولی فقیه در استان سمنان گفت : بحران کمبود آب در بخش صنعت، معدن و کشاورزی این استان جدی است و مسوولان با همدلی برای رفع این چالش اقدام کنند.
آیت الله سید محمد شاهچراغی خاطرنشان کرد: یکی از علت های اساسی نبود جمعیت متناسب با وسعت سرزمینی در سمنان کمبود آب است و رونق اقتصادی و کاهش آمار بیکاری در استان در گرو تامین آب پایدار است.
عضو مجلس خبرگان رهبری ادامه داد : در چهار سال گذشته اقدامات مطلوبی برای رفع این بحران در استان انجام نشده و در سفر استانی رییس جمهوری به سمنان در سال 95 طرح انتقال آب خزر به استان مصوب شد اما با وجود گذشت بیش از 2 سال از آن سفر، اقدامات قابل توجه ای در این زمینه صورت نگرفته است.
وی خاطرنشان کرد : تعداد قابل توجه ای از واحدهای صنعتی و تولیدی سمنان به دلیل کمبود آب در چند سال گذشته تعطیل شدند و تامین آب پایدار برای جلوگیری ادامه این روند اجتناب ناپذیراست.
امام جمعه سمنان گفت : در حدود 30 سال پیش ،در شرایطی که با حفر 13 متر از عمق زمین به آب دسترسی داشتیم امروز باید 300 متر برای رسیدن به آب چاه حفر کنیم و این زنگ خطر و هشداری بزرگ برای منطقه محسوب می‌شود.

**منابع آب استان سمنان رو به کاهش است
نماینده مردم سمنان، مهدیشهر و سرخه در مجلس شورای اسلامی گفت: انتقال آب خزر به سمنان مجوز سازمان حفاظت محیط زیست را دریافت کرده و اجرای آن نیازمند عزم و اراده ملی است.
احمد همتی افزود: سمنان در صورت تامین آب پایدار می تواند برای اجرای برنامه های پدافند غیرعامل استانی مفید و موثر برای کل کشور باشد.
وی خاطر نشان کرد: به غیر از کمبود آب، تمامی شرایط برای توسعه اقتصادی در استان سمنان فراهم است که باید مسوولان امر با رویکرد فرامنطقه ای برای اجرای طرح انتقال آب خزر به سمنان اقدام کنند.
نماینده مردم شهرستان های سمنان، مهدیشهر و سرخه در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: در چند سال گذشته اقدام های بسیار موثری برای اصلاح الگوی مصرف در بخش های مختلف انجام شد که اجرای طرح سامانه نوین آبیاری در اراضی کشاورزی و هوشمند سازی چاه ها نمونه ای از این اقدام ها است.
همتی اضافه کرد: تمام راه هایی که به رویکرد اصلاح الگوی مصرف آب ختم می شود در چند سال گذشته در استان سمنان اجرا شد و تنها راه موثر برای رفع چالش کم آبی در منطقه ، انتقال آب از سایر حوضه هاست.
وی تصریح کرد: انتقال آب خزر به سمنان در مقایسه با انتقال آب از دریای عمان و خلیج فارس به صرفه تر است و با یک سوم هزینه انتقال آب از جنوب کشور می توان، طرح انتقال آب خزر به سمنان را اجرایی کرد.
همتی گفت: متوسط مصرف آب در استان سمنان در مقایسه با آمار کشور پایین تر است اما با این وجود کمبود آب در این منطقه محسوس است و برای رفع این چالش باید اقدام مستمر و همه جانبه ای انجام داد.
نماینده مردم سمنان، مهدیشهر و سرخه در مجلس شورای اسلامی افزود: انتقال آب خزر به سمنان باید به عنوان یک اولویت ملی مورد توجه قرار گیرد و قانون اساسی کشورمان این اجازه را می دهد که مردم در تمامی نقاط کشور از حقوق عادلانه و مساوی برخوردار باشند.
وی اضافه کرد: اکنون سه کشور حاشیه دریای خزر بدون آنکه بدانیم مسایل زیست محیطی را رعایت کرده و از آب این دریا در مصارف مختلف استفاده می کنند و ایران هم می تواند این سهم را در استفاده از این منابع داشته باشد.
همتی تصریح کرد: حجم آب های زیرزمینی و سطحی در استان سمنان رو به کاهش است و اکنون برای دسترسی به منابع زیرزمینی باید تا 300 متر به اعماق زمین رفت که این امر در آینده مشکلات زیست محیطی فراوانی برای استان به بار می آورد.
وی ادامه داد: باید با اتخاذ راهکارهای موثر برای جلوگیری از مهاجرت مردم از فلات مرکزی کشور اقدام کرد و اگر برای رفع کم آبی در استان سمنان اقدامی نشود در آینده شاهد خروج تدریجی جمعیت از این منطقه خواهیم بود.

** انتقال آب بین ‌حوضه‌ ای راهکار جبران اثرات تغییر اقلیم
مدیرکل هواشناسی استان سمنان با اشاره به اثرات مخرب تغییر اقلیم در این استان، گفت: انتقال آب بین حوضه‌ای در قالب انتقال از دریای خزر به سمنان، بهترین راهکار برای جبران اثرات تغییر اقلیم است.
غلامرضا حسنی غربا افزود: ثبت سالانه افزایش دما، کاهش بارندگی و افزایش تبخیر در استان سمنان، در کنار تغییر شکل و نوع بارش ها از بارش های ملایم به بارش های رگباری، نشان دهنده بروز شدید پدیده تغییر اقلیم در این استان است.
وی با اشاره به پیامدهای جدی تغییر اقلیم در استان سمنان، گفت: با توجه به سهم بارشی خیلی کم استان سمنان به میزان یک دوم از متوسط بارش کشور و تبخیر به میزان 2 برابر متوسط کشور، شرایط خطرناک و نابودکننده‌ای برای اقلیم استان سمنان پیش‌خواهد آمد که فرونشست آب‌های زیرزمینی، ممنوعه اعلام شدن دشت‌های استان، ازبین رفتن پوشش گیاهی، رشد فزاینده پدیده بیابانزایی و کاهش محصولات کشاورزی از پیامدهای آینده تغییر اقلیم برای سمنان خواهد بود.
مدیرکل هواشناسی استان سمنان با بیان اینکه انتقال آب بین حوضه ‌ای بهترین راهکار برای کمک به اقلیم استان است، یادآور شد: در استان سمنان تمام تلاش ها برای استفاده بهینه از آب موجود در حال انجام است.
وی خاطرنشان کرد: نوع بارش های کنونی در استان سمنان امکان ذخیره سازی از طریق نفوذ در خاک برای تغذیه سفره های زیرزمینی را میسر نمی کند و به سرعت از دسترس خارج می شود.
مدیرکل هواشناسی استان سمنان با اشاره به اینکه فاصله کوتاه بین کوه ها و مناطق کویری در این استان یکی از عوامل از دسترس خارج شدن روان آب های ناشی از بارندگی ها است، گفت: در سال های اخیر در استان سمنان بیشترین تلاش برای کنترل روان‌آب های ناشی از بارندگی و استفاده بهینه از آب انجام شده و به نظر می‌رسد به جز اجرای طرح انتقال بین حوضه ای آب از دریای خزر به استان سمنان راهکار اساسی دیگری برای جبران اثرات تغییر اقلیم در استان سمنان وجود ندارد.

**کمبود آب در استان سمنان فرابحرانی است
نماینده مردم شهرستان دامغان در مجلس شورای اسلامی گفت: 18 استان کشور به دلیل افت محسوس سطح آب های زیرزمینی و افزایش تدریجی فرونشست زمین با بحران کمبود آب و خشکسالی مواجه هستند.
ابوالفضل حسن بیگی افزود: اکنون فرونشست زمین به دلیل کمبود آب در نقاط مختلف کشور مشکلات بسیاری زیادی را به وجود آورده است.
وی خاطر نشان کرد: فرونشست زمین در اطراف ریل راه آهن بسیار خطرناک است و اگر این روند ادامه یابد، خسارت غیرقابل جبرانی به ناوگان ریلی کشور وارد می شود.
وی ادامه داد: موضوع کمبود آب در استان سمنان اکنون فرابحرانی است و بعضی از دشمنان نظام با ایجاد رویکرد منطقه ای درصدد اجرا نشدن طرح های انتقال آب بین حوضه ای هستند.
حسن بیگی اضافه کرد: در چند سال گذشته استان مازندران با بحران کمبود گاز در فصل زمستان مواجه بود که مردم شهرستان دامغان با کَندن درختان گردو و پسته خود موافقت کرده و خط لوله انتقال گاز در این استان شمالی به بهره برداری رسید.
وی تصریح کرد: اکنون باید برای رفع چالش کم آبی در استان سمنان به دور از تفکر منطقه ای اقدام کرد و باید با آگاه کردن افکار عمومی برای رونق اقتصادی در این منطقه از کشور گام برداشت.

**انتقال آب از دریای خزر به سمنان ضروری است
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب شهری سمنان گفت : با روند کنونی کاهش منابع و کیفیت آب آشامیدنی استان، تامین آب از طریق انتقال از دریای خزر یا سدها باید برنامه ریزی شود.
محمد طاهری با اشاره به کاهش آب منابع سطحی و چشمه ها در اثر کاهش بارندگی، خاطرنشان کرد : کاهش بارندگی بر منابع زیرزمینی آب مانند قنات و چاه ها تاثیر منفی داشته و باعث کاهش آبدهی این منابع شده است.
طاهری به افزایش سالانه جمعیت در شهرستان سمنان اشاره و اضافه کرد: بر اساس سرشماری، در سال های بین 90 تا 95 سالانه 2.6 درصد به جمعیت این شهرستان اضافه شده است.
وی بیان کرد : کاهش سطح منابع آبی زیرزمینی به میزان سالانه بین 70 تا 80 سانتی متر باعث می شود در سال های آینده آبدهی چاه ها کاهش یابد.
طاهری به کاهش کیفیت آب چاه ها در کنار کاهش آبدهی آن ها به عنوان یکی از پیامدهای کاهش ذخایر در اثر کاهش بارندگی اشاره کرد و افزود : آب شور کویر در زیر سطح زمین به سمت سفره های با کیفیت سرازیر شده است که کیفیت آب را سالانه تنزل می دهد.
استان سمنان با 702 هزار و 360 نفر جمعیت و 9.7 میلیون هکتار وسعت، مجموعه ای از کویر ،جنگل و کوهستان است و گنجی از ذخائر قابل توجه معدنی، بناهای تاریخی و زمینه گردشگری، خاک حاصلخیز برای پرورش انواع محصولات کشاورزی، به استان چهار فصل مشهور است که می توان با رفع مشکل کم آبی برای توسعه روزافزون این منطقه گام برداشت.
اصلاح الگوی مصرف و نصب سامانه های نوین آبیاری در بخش کشاورزی سمنان در دولت تدبیر وامید اجرا شد اما این این طرح باوجود صرفه جویی در مصرف، نتوانست تمام مشکل کم آبی در این استان را برطرف کرد.
کارشناسان معتقدند، در کنار اصلاح الگوی مصرف ، مهم ترین طرح اولویت دار برای رفع کم آبی در استان سمنان انتقال آب بین حوضه ای است.