آیت‌الله عبدالله جوادی‌آملی از دانشمندان برجسته معاصر و از مفسران
ژرف‌اندیش قرآن کریم است. او که بر اثر نبوغ و خلاقیت علمی و بهره‌گیری از
اساتید برجسته در معرفت و معنویت، به جامعیت در علوم عقلی و نقلی اسلامی
رسیده، هزاران شاگرد مستعد را در مکتب فکری خود پرورانده و ده‌ها اثر عمیق
به جهان علم و معرفت عرضه کرده است. ژرفایی اندیشه، معالی و مکارم اخلاق و
صلابت و اتقان رفتاری او نیز اُسوه سالکان کوی علم و عمل است. اُنس و حشر
طولانی او با قرآن کریم در تعلیم‌ها و رهنمود‌های انسان ساز و فرهنگْ گسترش
آشکار است.
آیت‌الله جوادی‌آملی معتقدند علم اخلاق از علم فقه و اصول و
امثالهم دارای اهمیت و دشواری بیشتری است چرا که اگر کسی بخواهد متخلق
شود، باید مظهر «هو الخالق» باشد و این کار آسانی
نیست.
معظم‌له بین
علم اخلاق با موعظه تفاوت قائل هستند و معتقدند که موعظه غیر از علم اخلاق
است؛ موعظه علم نیست، یک سفارشات کلّی است؛ آدم باتقوا باشید آدم خوبی
باشید منزّه باشید، این‌ها سفارشات توده مردم است؛ اما اخلاق، علم است
موضوع دارد محمول دارد، دلیل دارد، نتیجه دارد و جزو علوم بسیار دشوار و
پیچیده است و اگر کسی بخواهد متخلّق بشود باید مظهر «هو الخالق» باشد که
خود را بسازد.
اخلاق هم جوهره او با موعظه فرق دارد هم رهاوردش با
موعظه فرق دارد؛ بنابراین این از فقه و اصول اگر مشکل‌تر و علمی‌تر نباشد،
آسان‌تر نیست، روح و تجرّد روح را ثابت کردن، شؤون روح را ثابت کردن، سود و
زیان روح را ثابت کردن، ابدی بودن روح را ثابت کردن، توانمندی روح را ثابت
کردن، مظهر «هو الخالق» بودنِ روح را ثابت کردن، کار آسانی نیست، ایشان در
جلسه درس اخلاق در پانزدهم شهریورماه که در روستای احمدآباد دماوند برگزار
شده است، به ماجرای احتکار، شرایط اقتصادی و بانکداری پرداختند که در
ادامه آن را می‌خوانید.
مشکلات اقتصادی را به پای اسلام نگذارید
این استاد
اخلاق با انتقاد از شرایط امروز اقتصادی و با تاکید براینکه این شرایط را
نباید به اسم اسلام گذاشت، تاکید کرد: همه ما معممین، همه ما مسأله‌دان‌ها
می‌گوییم این راهی که برای اقتصاد پیش گرفتند راه اسلامی نیست مبادا کسی
خدایی نکرده بگوید اسلام نمی‌تواند کشور را اداره کند چند بانکی بی‌عرضه
به‌نام دین جامعه را بر هم زدند، وگرنه همه ما می‌گوییم این اسلامی نیست.
هر کس به شما گفت، بفرمایید «این کار‌هایی که دارند مربوط به اسلام نیست.»
مبادا کسی-خدای ناکرده-بگوید اسلام نمی‌تواند اداره کند. اختلاس برای اسلام
نیست، نجومی برای اسلام نیست، باندبازی مال اسلام نیست. شما دو تن طلا را
گرفتی برای چه؟ این کار موش‌هاست.
آیت‌الله جوادی‌آملی افزود: اگر ذات
اقدس الهی در قرآن کریم این راه را به ما نشان داد، ما باید بگوییم راه
اسلام این است. بخش‌های وسیعی هم به عهده خود مردم است. این همه احتکار‌ها
را چه کسی می‌کند؟ این احتکار‌ها فلج کردن نظام اقتصادی است، این‌ها را چه
کسی می‌کند؟ ما هم ماه مبارک رمضان روزه می‌گیریم، هم پس‌فردا که محرم است
عزاداری می‌کنیم. این‌ها به ما شرف دادند، عزت دادند، کرامت دادند، معنویت
دادند وگرنه آباء و اجداد ما معلوم بود که چیست! ایران هم که معلوم بود
چیست. این‌ها را ما باید هم بدانیم، هم با تمام جان لمس بکنیم، هم به مردم
بگوییم که خدا فرمود: یک عده موش جامعه‌اند، یک عده
پرواز کننده، مثل کبک یا کبوتر.
آنکه دو تن طلا تهیه می‌کند موش‌وار زندگی کرده است
این
استاد اخلاق با انتقاد از ذخیره کالا و احتکار توسط مردم گفت: رسول گرامی
اسلامی فرمود: کسانی که روزی خدا را می‌خورند دو قسم است؛ کأَینْ مِنْ
دَابَّةٍ لا تَحْمِلُ رِزْقَهَا اللَّهُ یرْزُقُها وَ إِیاکمْ. فرمود:
پرنده‌ها، جنبنده‌ها حیوانات دو قسم هستند: بعضی‌ها اهل پس‌انداز و
ذخیره‌اند، بعضی آزادانه زندگی می‌کنند. آن کبک و کبوتر و هزار‌ها مرغی که
به طمع این تالاب‌ها صد‌ها کیلومتر را بال می‌زنند، با دست خالی می‌آیند با
دست خالی برمی‌گردند، در مقصد روزی‌شان تأمین، در بین راه روزی‌شان تأمین،
در مبدأ روزی‌شان تأمین؛ فرمود: آن پرنده‌هایی که اهل پس‌انداز و ذخیره
نیستند، من روزی آن‌ها را می‌دهم. آن حیوانانی که اهل ذخیره‌اند؛ مثل موش
آن‌ها را هم من روزی می‌دهم. شما موش‌وار زندگی نکنید، مثل کبک و کبوتر
زندگی کنید. شما ببینید میلیارد‌ها ماهی در اقیانوس‌ها از یک سمت به سمتی؛
این‌ها مگر اهل بانک‌اند، بانک‌دارند ذخیره دارند؟ این‌ها صبح بلند می‌شوند
به امید خدا تا شب روزی‌شان تأمین است. میلیون‌ها پرنده این طور هستند،
کبک‌ها این طورند، کبوتر‌ها این طور هستند، گنجشک‌ها این طورند، بلبل‌ها
این طورند؛ هزاردستان این‌طور هستند. وقتی این آیه نازل شد، چون آن‌ها حرف
خدا را باور داشتند، گفتند ما هم بال بال می‌زنیم و می‌رویم مدینه؛ با دست
خالی بال زدند، از مکه آمدند به مدینه، شدند جزو مهاجرین. این همه آیات
باعظمت در مدح مهاجرین است. ایشان کبوتروار و کبک‌وار زندگی کرده‌اند؛ آنکه
دو تن طلا تهیه می‌کند، موش‌وار زندگی کرده است.
احتکار با نظام درافتادن است
آیت‌الله جوادی‌آملی
بیان کرد: شما ببینید در شهر مذهبی ما قم هم از آنجا انبار احتکار در
می‌آید. این برای چیست؟ یک وقت است روزی مردم است، مشکل نظام نیست؛ یک وقت
است جهنم ابد و ازل است؛ خدای ناکرده-این نظام آسیب ببیند، مگر خدا می‌گذرد
از ما؟! مگر این شهدا می‌گذرند از ما؟! ما شرمنده این‌ها هستیم، در کنار
سفره این‌ها هستیم. اگر شما می‌بینید فلان جا مسیحیت از قرآن خبر می‌دهد
فلان جا یهودیت از قرآن خبر می‌دهد؛ این به برکت خون پاک شهداست مگر ما را
رها می‌کنند؟ فرمود: چرا مثل موش زندگی می‌کنید؟ مثل یک کبک زندگی کنید،
مثل کبوتر زندگی کنید، مهاجرین باور کردند. شما هیچ شنیدید که مهاجر ساک
بردارد از مکه به مدینه برود کسی به او اجازه نمی‌داد اثاث بردارد، با دست
خالی بال زدند آمدند؛ مثل همین مرغ‌ها. وَ کأَینْ مِنْ دَابَّةٍ لا
تَحْمِلُ رِزْقَهَا اللَّهُ یرْزُقُها وَ إِیاکمْ. این‌ها که انبار‌ها را
ذخیره می‌کنند، جواب خدا چه می‌خواهند بگویند؟ یک وقت گران کردن است یک وقت
با نظام درافتادن است؛ این است.