خط‌ آهن‌های بین‌شهری مهم‌ترین موضوع مقاوم‌سازی و استحکام برای توسعه پدافند غیر عامل ‌است،

سردار غلامرضا جلالی درباره توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل کشور بر اساس توجه ویژه به پدافند غیر عامل، اظهار داشت: در ابتدا باید درباره موضوع پدافند غیر عامل گفت که در آئین‌نامه اجرایی بند 11 ماده 121 قانون برنامه پنج ساله چهارم، پدافند غیر عامل‌ به همه اقدامات و تدابیری گفته می‌شود که بدون به کارگیری سلاح، موجب کاهش آسیب پذیری‌ها و افزایش پایداری‌ها در برابر تهدیدات خارجی شود.

وی ادامه داد: پدافند غیر عامل شامل پدافند به معنی دفاع و غیر عامل یعنی بدون سلاح است، در واقع موضوع دفاع بدون سلاح را مطرح می‌کند.

رئیس سازمان پدافند غیر عامل تصریح کرد: وقتی مفهوم دفاع مطرح می‌شود، در واقع دفاع، اساساً عکس العملی در برابر حمله است یعنی دشمن می‌خواهد حمله کند و ما می‌خواهیم در برابر او دفاع کنیم، البته اگر بخواهیم دفاع غیر عامل را تعریف کنیم باید ابتدا نوع و یا مدل حمله را مشخص کرد و بعد سیستم دفاعی که در مقابل این نوع حمله اجرا خواهد شد، مشخص می‌شود.

* شبکه حمل و نقل باید درهم تنیده و غیر قابل قطع باشد

جلالی با تأکید بر اینکه هر گونه جنگ بر جابه‌جایی‌ها و حمل و نقل متمرکز است، توضیح داد: به عنوان مثال در برخی جنگ‌های اخیر منطقه، دشمن تمامی پل‌ها و خطوط ریلی یک کشور را بمباران کرده و با این کار حمل و نقل آن کشور  را فلج کرد.

رئیس سازمان پدافند غیر عامل با اشاره به اینکه یکی از اهداف دشمن برای پیروزی در جنگ‌ها قطع سیستم لجستیک است، افزود: به همین دلیل فلج کردن حمل و نقل همواره یکی از مسائل مورد توجه دشمن در هر حمله است، بنابراین پدافند غیر عامل در این بخش باید بسیار مورد توجه قرار گیرد زیرا تهدیدی جدی در این حوزه وجود دارد.

جلالی با تأکید بر اینکه شبکه حمل و نقلی باید شبکه‌ای درهم تنیده و غیر قابل قطع (FULL MESH) باشد، اظهار داشت: در واقع حمل و نقل باید نظیر کلافی سردرگم بوده که هر قسمت آن قطع شود، باز قسمت دیگری از آن به یکدیگر متصل باشد.

* شبکه حمل و نقل باید مثل شبکه فیبر نوری FULL MESH‌ باشد

رئیس سازمان پدافند غیر عامل با بیان اینکه در بخش فیبرنوری، موضوع جلوگیری از قطع شدن و پدافند غیر عامل کاملاً اجرا شده است، اظهار داشت: در حال حاضر شبکه فیبرنوری کشور از این قابلیت برخوردار است که با وجود هر نوع جدا شدن، ارتباط آن قطع نمی‌شود.

وی تصریح کرد: به عنوان مثال چندی پیش دو شبکه خطوط اصلی فیبر نوری کشور قطع شد، اما اجازه ندادیم ارتباطات قطع شود، زیرا در راستای توجه به موضوع پدافند غیر عامل از طریق شبکه موازی دیگری، ارتباطات متصل بود.

جلالی با تأکید بر اینکه جاده‌ها و محور‌های مواصلاتی نیز باید به همین نحو به هم متصل باشند، اضافه کرد: وقتی ما جاده‌ای اصلی از تهران به بندرعباس داریم، این محور اصلی باید خطوط موازی و مسیرهای دیگری نیز داشته باشد و تنها همین یک مسیر موجود نباشد، زیرا در صورت وجود فقط یک مسیر، در صورت بمباران پل‌ها، کل مسیر قطع می‌شود، در حالی که باید مسیرهای مجاور وجود داشته باشد و در کنار پل‌ها نیز مسیرهای موازی دیگری باشد؛ این مورد شبکه ‌FULL MESH‌ راه‌ها نام دارد.

* لزوم توجه به مقوله پدافند غیر عامل در خطوط ریلی شهری زیرزمینی

رئیس سازمان پدافند غیر عامل تصریح کرد: در شرایط بحران و جنگ، شبکه حمل و نقل هوایی و دریایی چندان مورد استفاده نیستند؛ حمل و نقل دریایی اغلب برای صادرات و واردات استفاده می‌شود و در شرایط بحران چندان کارایی ندارد، حمل و نقل هوایی مسافری نیز همین ‌طور؛ اما شبکه حمل و نقل جاده‌ای و ریلی بیشترین کاربرد را در شرایط بحران و جنگ دارند، بنابراین باید در بخش پدافند غیر عامل مورد توجه خاص باشند.

وی با بیان اینکه شبکه ریلی خود بر دو بخش ‌شهری و بین‌شهری است، اضافه کرد: خط‌آهن در داخل شهر بسیار کارآمد است، بنابراین در موضوع متروهای شهری، رویکرد چندمنظوره‌ای به این خطوط ریلی داریم که این مورد در تمام دنیا هم مصداق دارد.

جلالی با تأکید بر اینکه از نظر سازمان پدافند غیر عامل، با مطالعات و تحقیقات دقیق و فنی، قطعاً استفاده از مترو بهتر از مونوریل است، افزود: مترو در همه جای دنیا کارکردهای متفاوت و زیادی دارد، این نوع حمل و نقل ظرفیتی برای پناهگاه در زمان جنگ است و از فضاهای موجود آن می‌تـوان برای‌ انتقال خطوط مخابرات، کانال‌های فاضلاب، آب، برق، گاز و‌ از این قبیل استفاده کرد.

رئیس سازمان پدافند غیر عامل تصریح کرد: در مطالعه‌ای که انجام داده‌ایم برای ایستگاه‌های مترو حدود 18 کارکرد وجود دارد ولی برای مونوریل فقط یک کارکرد ترابری هوایی وجود دارد ضمن آنکه ظرفیت جابه‌جایی مسافر توسط منوریل کمتر از مترو است.

جلالی افزود: البته در روزهای اول، دولت مقاومت‌هایی در این‌باره داشت، اما بالاخره مورد قبول واقع شد، زیرا رویکردی است که در تمام دنیا مصداق دارد.

رئیس سازمان پدافند غیر عامل تأکید کرد: باید یک شبکه امن حمل و نقلی زیرزمینی داخل شهرهای اصلی وجود داشته باشد که هم کار حمل و نقل را انجام دهد و هم در مقوله پدافند غیر عامل، قابلیت استفاده به عنوان فضاهای اضطراری را داشته باشد و بتوان از آن مثلاً به عنوان پناهگاه، ذخایر آب، ذخایر امدادی، مراکز سوخت و حتی خطوط انتقال آب، برق، گاز استفاده کرد.

جلالی اضافه کرد: البته متأسفانه شورای عالی ترافیک، مقاومت‌هایی درباره این طرح دارد، اما توانستیم در برخی موارد آنها را توجیه کنیم، مثلاً کاربری مترو به عنوان پناهگاه، امری بود که مورد قبول آنها هم واقع شد.

* منوریل هیچ‌یک از کارکرد‌های مفید مترو را ندارد

رئیس سازمان پدافند غیر عامل با اشاره به اینکه ساخت منوریل هم از نظر اقتصادی هم از نظر کارکرد چندان مطلوب نیست، اضافه کرد: چندی پیش موضوع احداث منوریل در تهران و یا اهواز مطرح شد که با دلایل قانع کننده علمی، غیر مفید بودن آن را توجیه کردیم.

وی ادامه داد: به عنوان مثال درباره احداث منوریل در اهواز‌ اعلام کردیم که اهواز طی 400 سال اخیر همواره مورد هجوم دشمن بوده است و حال احداث منوریل از نظر دفاعی چندان منطقی نیست؛ ضمن آنکه نمی‌تـوان در اهواز با آن درجه حرارت بالا منوریل‌ احداث کرد، زیرا در ارتفاع 6 متری نیازمند تأسیسات خنک‌کننده برای مسافران نیز هستیم.

رئیس سازمان پدافند غیر عامل اضافه کرد:در شهری مثل اهواز که دمای هوای آن در برخی مواقع حتی به 50 درجه سانتی‌گراد می‌رسد، 6 متر روی هوا حرکت کردن آن هم در فضایی پلاستیکی یا شیشه‌ای برای مسافران مشکل‌‌آفرین بوده ضمن آنکه خنک کردن این سیستم هم دشوار است.

جلالی تأکید کرد: بنابراین اگر بخواهیم مونوریل را با دیگر سیستم‌های ترابری شهری مثل مترو مقایسه کنیم مطمئناً مترو قابلیت‌های بهتری دارد و در درجه اول اولویت‌ها است.

* احداث تونل‌های زیرزمینی چندمنظوره با رعایت اصول پدافند غیر عامل

رئیس سازمان پدافند غیر عامل افزود: ما مطالعاتی انجام دادیم و متوجه شدیم که در برخی مناطق خاک اهواز، یک لایه رسی وجود دارد که در زیر آن زمین خشک و خنک است که می‌توان از آن استفاده بهینه کرد؛ در واقع در کنار مسایل دفاعی می‌توان در این عمق زمین فعالیت‌هایی نظیر خطوط مترو و به دنبال آن بازارهای زیرزمینی را راه‌اندازی کرد که در این صورت موضوع استفاده‌های چندمنظوره نیز مطرح می‌شود.

جلالی با بیان اینکه حمل و نقل چندمنظوره‌‌، کاهش هزینه‌ها را به دنبال دارد، اظهار داشت: وقتی بتوان در اعماق زمین هم بازار و هم مترو را داشت، بنابراین با کاهش هزینه‌ها مواجه هستیم، ضمن آنکه می‌توان انتقال خطوط آب، برق، گاز، تلفن و فیبرنوری را نیز از آن محل انجام داد.

رئیس سازمان پدافند غیر عامل افزود: در حال حاضر در کشورهای مختلف تونل‌هایی احداث می‌شود که 6 منظوره است، در واقع از یک لایه آن کانال‌های آب عبور می‌کند، از یک لایه خطوط برق، از یک لایه لوله‌های گاز، از یک لایه خطوط ریلی و از یک لایه مسیر جاده و دیگر تأسیسات عبور می‌کند.

* تأکید بر احداث تونل‌های انرژی امن داخل شهری

جلالی افزود: ما در این باره طرح تونل‌های انرژی داخل شهری را مورد توجه قرار داده‌ایم که موجب می‌شود تخریب‌ها و حفاری‌ها کاهش یابد.

رئیس سازمان پدافند غیر عامل در تشیرح مزایای این سیستم توضیح داد: تونل های انرژی هم امنیت بالایی دارد و هم تخریب‌های شهری را کاهش می‌دهد؛ این پروژه برای اولین بار در اصفهان اجرا شد، 18 کیلومتر تونل امن انتقال انرژی داریم که خطوط برق، کانال‌های آب و خطوط مخابرات از آن عبور می‌کند.

جلالی ادامه داد: برای احداث این تونل‌ها هیچ نیازی به حفاری و تخریب نیست ضمن آنکه امنیت بالایی نیز دارد البته اجرای این سیستم هزینه‌های اولیه‌ای نیز دارد که با در نظر گرفتن چندکاره بودن آن، مقرون به صرفه است.

* احداث سه لایه محافظتی-‌دفاعی برای پل‌های استراتژیک ریلی

رئیس سازمان پدافند غیر عامل درباره احداث زیرساخت‌های حمل و نقل ریلی برون‌شهری و خط‌آهن ‌با توجه به موضوع پدافند غیر عامل اظهار داشت: در خط‌آهن‌های بین‌شهری مهم‌ترین موضوع مقاوم‌سازی و استحکام وضع موجود برای توسعه پدافند غیر عامل ‌است، به عنوان مثال اگر پل‌های استراتژیک ریلی قطع شود، کل خط قطع می‌شود، بنابراین این پل‌ها باید مقاوم‌سازی شده، در کنار آن خطوط موازی احداث شود و خطوط اضطراری نیز داشته باشد.

جلالی با بیان اینکه در حال حاضر برای برخی پل‌های استراتژیک ریلی، سه لایه محافظتی در نظر گرفته‌ایم، توضیح داد: یکی از این لایه‌ها احداث جاده است، لایه دیگر آماده‌سازی قطعات فنی لازم کنار پل و ذخیره آنها است تا در صورت بروز هر گونه مشکل، به سرعت قطعه آماده جایگزین شود، ضمن آنکه یک خط ریلی موازی نیز در نظر گرفته شده است.

رئیس سازمان پدافند غیر عامل تأکید کرد: البته توسعه این مورد در تمامی مسیرهای ریلی و پل‌های خط‌آهن موجود و در حال احداث، نیازمند بودجه و منابع مالی زیادی است.