به گزارش پایداری ملی، رجب صفروف، مدیر مرکز مطالعات ایران معاصر در روسیه پیرامون اظهارات جنجالی‌اش در خصوص سهم ایران از دریای خزر، دیدار 3 جانبه ایران، روسیه و ترکیه و نقش ایران در تأمین امنیت جهان گفتگو کرد. مشروح این گفتگو در ادامه ارائه شده است:
چرا سهم 50 درصدی ایران از دریای خزر را مطرح کردم؟
رجب صفروف در ابتدای صحبت‌های خود ضمن اشاره به سخنان جنجالی خود راجع به سهم ایران از دریای خزر گفت: واقعا انتظار نداشتم که کلمه‌ای که در آن‌جا می‌گویم، این قدر سروصدا بکند و باعث جنجال در ایران شود. آنچه که من در آن‌جا بیان کردم، عبارتی بود که شاید به خوبی بیان نشده باشد. من از عبارت 50، 50 استفاده کردم.
این عبارت را به این دلیل گفتم که قبلا دریای خزر در بین ایران و شوروی مشترک بود. دقت کنید که در هیچ یک از قراردادهای 1921 و 1940 گفته نشده است که سهم شوروی 60 درصد است و سهم ایران 40 درصد است و ... در حقیقت تاکنون در هیچ سندی، حجم و سهم هر یک از کشورها مشخص نیست. تنها عبارتی که در این اسناد آمده است، «استفاده مشترک» است. این دریا در اختیار دو کشور است و این دو از آن استفاده می‌کنند. از آن‌جا صحبت در مورد دو کشور بود و هر دو حق مساوی بهره‌برداری داشتند، از عبارت 50 ، 50 استفاده کردم. البته قبول دارم که نباید این عبارت را استفاده می‌کردم اما خیلی‌ها از این موضوع سواستفاده کردند. آنان می‌دانستند که این کلمه به معنای مساوی و مشترک بودن استفاده شده است و هیچ تقسیم‌بندی ندارد اما این سخن را پرچم کردند و به دولت فشار آوردند. آنان از این حرف به عنوان عاملی جدید برای فشار بر دولت استفاده کردند.
ایران در رژیم دریایی خزر از هیچ چیزی گذشت نکرد و از منافع خود کاملا دفاع کرد
وی
ادامه داد: اگر به نقشه دریای خزر نگاه کنید، می‌بینید که مرز شوروی 89
درصد دریای خزر است و مرز ایران 11 درصد از آن است. با توجه به این سهم،
چگونه می‌شود که 50 ، 50 باشد؟ در آن زمان علیرغم محدودیت‌های بسیاری که
برای ایران در نظر گرفته شده بود، استفاده از این دریا مشترک اعلام شده
است. برای مثال، اگر کشتی‌های ماهیگیری‌های ایرانی می‌خواستند که از مرز
آبی خود فراتر بروند، باید از مسکو اجازه می‌گرفتند و یا [ایران] نیروهای
نظامی خود را نمی‌توانست از حدی جلوتر ببرد.
در دوره بعد از فروپاشی شوروی، از آن‌جا که دریای خزر نه برای ایران و نه برای روسیه مهم نبود و موضوع امنیتی نداشت، روی آن برنامه‌های استراتژی زیادی ریخته نشد و تمام برنامه‌ریزی‌ها برای زمان دیگری مانده بود. باید به قطع بگوییم که در کنوانسیون قزاقستان، ایران از هیچ چیزی گذشت نکرد و از منافع خود کاملا دفاع کرد. به نظرم عهدنامه‌ای که در قزاقستان به امضا رسید، بزرگ‌ترین برگ برنده دولت ایران است چرا که تمام امکاناتی که در آن‌جا صورت می‌گیرد، زیر بار رسمی و حقوقی قرار گرفت. یکی از بزرگ‌ترین دستاورد جمهوری اسلامی این است که آمریکا، کشورهای غربی و ناتو از آن‌جا رانده شدند و دیگر نمی‌توانند در آن‌جا حضور داشته باشند. علاوه بر این، در این منطقه 3 جمهوری تازه استقلال یافته را داریم که نیاز به توسعه اقتصادی خود دارند و نیاز به تثبیت برنامه‌هایی خود دارند.
اکنون نگرانی [از بابت] حضور اروپا و امریکا در دریای خزر رفع شد و مسائل امنیتی بسیار بزرگ آن حل شد. کنوانسیون قزاقستان یک دستاورد تاریخی برای کشورهای عضو داشت چرا که باعث شد دست دشمنان از این منطقه کوتاه بماند و جلوی تمام اقدامات آنان گرفته شد. اکنون تمام کشورهای عضو این کنوانسیون با یکدیگر همکاری مشترک دارند و در صورت بروز مشکل در دریای خزر، می‌توانند مستقل از دیگران و با همکاری یکدیگر آن مشکل را حل کنند در حالی که قبلا چنین امکانی وجود نداشت. برای مثال، اکنون اگر ترکمنستان بخواهد خط لوله‌ای به آذربایجان بکشد، می‌توانند بین همدیگر این مشکل را حل کنند و دیگر نیاز به اجازه 5 کشور نیست.
رژیم حقوقی دریای خزر، بزرگ‌ترین برگ برنده مسائل امنیتی کشورهای عضو را رقم خواهد زد
رجب
صفروف بیان داشت: در مورد تقسیم‌بندی‌ها باید بگویم که این موضوع خیلی
پیچیده است. طبیعت این‌گونه بوده است که سهم ایران از دریای خزر، 11 درصد
باشد. حتی اگر از روی خط مبدا این هماهنگی انجام بگیرد، 13.9 درصد حق ایران
است. ایران نه آن 13.9 درصد را قبول دارد و نه آن 11 درصد را قبول دارد.
بنابراین تقسیم‌بندی آن بیرون از کنوانسیون قرار داشت و این موضوع در آن‌جا
مطرح نشد و عملا هیچ تقسیم‌بندی بین کشورها شکل نگرفت.
این سخنانی که در خیابان گفته می‌شود مبنی بر این که ما از حق خود گذشت کردیم و ... اصلا درست نیست. برعکس، پافشاری جمهوری اسلامی ایران بود که باعث شد بعد از 22 سال این تقسیم‌بندی انجام نشود. اگر جمهوری اسلامی در حفظ منافع خود کمی فروتنی می‌کرد، قراردادهایی به امضا می‌رسید که این حالت را هم به ارمغان نمی‌آورد. بنابراین رژیم حقوقی دریای خزر که در قزاقستان به امضا رسید، دستاورد بزرگی برای تمام کشورهای جمهوری حاشیه دریای خزر است. مسائل امنیتی بزرگ‌ترین برگ برنده این کنوانسیون هست و باخت آمریکا، غرب و ناتو را به همراه داشت.
ماجرای یک مقاله عجیب در یک روزنامه روسیه
این کارشناس مسائل ایران و خاورمیانه به ماجرای ترس از روسیه در مردم ایران که از زمان قاجار نشأت گرفته است، اشاره کرد و گفت: تقریبا سه روز قبل، یک مقاله تحلیلی در یکی از روزنامه‌های روسیه چاپ شد که عنوان آن ایران‌هراسی در روسیه بود. هم‌چنین مقاله‌ای قبلا چاپ شده بود که بسیار جنجال‌ساز شده بود. در آن مقاله اشاره شده بود که اگر جمهوری اسلامی رخ نمی‌داد، چه اتفاقاتی برای ایران شکل می‌گرفت.
در آخر این مقاله اشاره شده بود که ایران تحت شعار جمهوری اسلامی با یک سری مشکلات روبه‌رو شد. بدین معنی که جمهوری اسلامی ایران را عقب انداخت و ... در حقیقت، نتایج بسیار عجیبی در این مقاله مطرح شده بود که وقتی ما آن را خواندیم، باور نکردیم که در مطبوعات روسیه می‌تواند چنین مقالات صرفا سفارش‌شده‌ای به چاپ برسد. حال جالب است که این نوشته در اولین جستجوی گوگل و موتورهای جستجوی روسی قرار گرفته بود. ما خواستیم که به این مقاله پاسخ بدهیم و اشاره کردیم که چنین چیزی درست نیست و دستاوردهای انقلاب اسلامی را برای آنان برشمردیم. این صحبت را مطرح کردم تا بگویم که در روسیه نیز، ایران‌هراسی وجود دارد و همیشه دولتمردان روس، مردم خود را از ایرانی‌ها می ترساندند.
غرب‌گراهای ما همیشه می‌گفتند که همکاری با ایران باید در اولویت‌های بعدی باشد. اکنون روابط سیاسی ما بسیار خوب است اما روابط اقتصادی ما خوب نیست. شاید خیلی از ظرفیت‌ها و امکاناتی که ما داریم، اصلا به ایران منتقل نشده باشد که این موضوع باعث تاسف ما است.
همکاری ایران و روسیه در سوریه، صحنه سیاسی دنیا را تغییر داد/ اگر ایران حضور پررنگ و گسترده‌ای در سوریه نداشت، ما هم به سوریه نمی‌آمدیم
وی ادامه داد: در ایران روس‌هراسی وجود دارد. من قبلا این موضوع را کمتر درک می‌کردم اما اکنون می‌بینم که این موضوع در این دوره نیز تقویت شده و مجددا به صحنه آمده است. نقش و جایگاه روسیه در ایران نادیده گرفته می‌شود و تمام همکاری‌های مثبتی که روسیه و ایران می‌توانستند داشته باشد، پشت سر گذاشته می‌شود و هیچ خبری راجع به آن منتشر نمیشود در حالی که موضوعات قبلی و گذشته در حکومت‌های قبلی مطرح می‌شود. همکاری ایران و روسیه در سوریه، دنیا را عوض کرد و صحنه سیاسی دنیا را تغییر داد. همکاری خوب ما در این موضوع نشان داد که آمریکا با تمام نیروها، پول‌ها و قدرتش علیه سوریه نتوانست به هدف خود در این منطقه برسد و برعکس، این دو کشور با همکاری با هم پیروز شدند و برنامه‌های آمریکا را بر هم زدند.
باید بگویم که اگر ایران حضور پررنگ و گسترده‌ای در سوریه نداشت، ما هم به سوریه نمی‌آمدیم. در حقیقت به این دلیل که ایران در آن‌جا حضور داشت و می‌توانست پشتیبانی گسترده‌ای انجام بدهد، به ایران تکیه کردیم و به سوریه آمدیم. من این حرف را به عنوان یک کارشناس می‌زنم نه به عنوان یک نماینده دولت. مطمئن هستم که اگر حضور جدی و پررنگ ایران در سوریه نبود، روسیه تصمیم نمی‌گرفت که به این مسئله وارد شود.
در طرف مقابل، اگر روسیه وارد این قضیه نمی‌شد، مطمئن بودم که بعد از چند ماه دیگر، سرنوشت سوریه و بشار اسد به پایان می‌رسید. در حقیقت ایران به تنهایی نمی‌توانست این کشور را حفظ کند و برنامه گسترده آمریکا و غرب را خنثی کند. بنابراین ما به تنهایی نمی‌توانیم کاری انجام دهیم اما اگر با هم باشیم، دنیا نمی‌تواند کاری را علیه ما انجام بدهد. در پایان باید بگویم که چه ایران هراسی در روسیه و چه روسیه‌هراسی در ایران برای هر دو ضرر دارد و بر افکار مردم و دولت تاثیر بدی دارد.
اتحادیه اروپا به دنبال راهی برای فرار از فشارهای آمریکا است/ اتحادیه ایران، روسیه و ترکیه خیلی راحت شکل خواهد گرفت
صفروف در بخش بعدی صحبت‌های خود با پاسخ به پرسش نادر طالب‌زاده پیرامون نشست سه‌جانبه ایران، روسیه و ترکیه، گفت: هفتم سپتامبر، جلسه سوم چارچوب جلسات آستانه در تهران برگزار شد. موضوع اصلی این دیدار، بررسی وضعیت سوریه و هماهنگی بین 3 کشور است. در این دیدار، مهمترین مسائل سوریه از طرف این 3 کشور حل و فصل شد و به نظرم سرنوشت سوریه تا اندازه‌ای در این جلسه مشخص شد.
پشت پرده موضوع دیگری نیز وجود دارد که از این هم مهم‌تر است. چند روز پیش، پکیج اول تحریم‌های آمریکا علیه روسیه عملی شد و بعد از 3 ماه، پکیج دوم اعمال خواهد شد که به نظرم بسیار وحشتناک است. در این پکیج، تمام ارتباطات بانکی ما، نقل و انتقال دلار در ارتبط ما با دنیا، روابط اقتصادی دو کشور کاملا محدود می‌شود که بسیاری از آن می‌تواند بر زیرساخت‌های دولتی تاثیرگذار باشد. آقای پوتین در این فکر است که اگر آمریکا بخواهد این مسیر را ادامه بدهد، نه تنها گردش دلار در روسیه را متوقف کند بلکه استفاده دلار را در کشورمان ممنوع کند. این اقدام، به نظرم بسیار به وقت و به‌جا است. من نمی‌دانم که آیا این عبارت را آقای پوتین دقیقا بیان کرده‌اند یا نه، اما به نظر می‌رسد که پیشنهاد بسیار منطقی خواهد بود.
کشورهایی که آمریکا با آنان دشمن است، بالاخره در جایی باید تکلیفشان را معلوم کنند. یا بالاخره باید تسلیم آمریکا بشوند و حاکمیت او را بپذیرند و یا باید اتحادیه‌های درستی را علیه آمریکا به راه بیندازند تا بتوانند با آن روبه‌رو شوند. اکنون ما اولین اشاره‌های ایجاد چنین اتحادیه‌ای را می‌بینیم. اتحادیه اروپا از فشار آمریکا خسته شده است چرا که این فشارها اصلا به نفع اروپا نیست. آنان اکنون نمی‌توانند علیه آمریکا کاری کنند اما اگر با روسیه همراه بشوند، می‌توانند کارهای موثری را انجام بدهند. بنابراین روسیه و اتحادیه اروپا باید اقدامات بسیار نزدیکی را انجام بدهند تا تحریم‌های آمریکا را خنثی کنند. اتحادیه دوم می‌تواند بین ایران و روسیه و ترکیه شکل بگیرد که بسیار راحت‌تر و ساده‌تر است.
جمهوری اسلامی ایران ارکان اصلی حفظ امنیت جهانی است/ اگر سیستم حاکمیت ایران تغییر کند، امنیت جهانی به هم می‌خورد
وی به یکی از جلسات مهم در روسیه اشاره کرد و گفت: تقریبا دو ماه قبل در روسیه، اولین کنگره نیروهای صلح‌جوی دنیا برگزار شد. نمایندگان مختلفی از کشورهای دنیا آمده بودند تا ببینند که مدل جدید نیروهای صلح در دنیا چگونه است. در این کنگره من این افتخار را داشتم که بعد از سخنرانان فرانسه و آلمان، سخنران سوم باشم. مجری جلسه بیان کرد که اکنون تنها کشوری که معادلات آمریکا در منطقه خاورمیانه را برهم می‌زند، ایران است و این کشور، اکنون سیاست جهانی را می‌چرخاند بنابراین، آمریکا قدرت اصلی خود را بر این کشور گذاشته است تا کارهای او را خنثی کند.
من در سخرانی موضوع بسیار مهمی را مطرح کردم که تعجب بسیاری را به همراه داشت. بیان کردم که جمهوری اسلامی ایران ارکان اصلی حفظ امنیت جهانی است. ما این کشور را تاکنون شناخته‌ایم. اگر این کشور از بین برود و یا سیستم حاکمیت در آن تغییر کند، امنیت جهانی به هم می‌خورد. دقت کنید که اگر آمریکا و غرب بتوانند برنامه‌های خود را وارد این کشور کنند، یمن و سوریه و ... در برابر مشکل آن هیچ چیز نیستند. ما اصلا نمی‌توانیم چنین چیزی را تصور کنیم.
در آن جلسه بیان کردم که جمهوری اسلامی سپری فولادی برای کشور روسیه است و هر روز و هر ساعت از میلیون‌ها بلا ما را نجات می‌دهد. سیاست جمهوری اسلامی دفاع از منافع خودش است و این دفاع به ما نیز کمک می‌کند. دلیل این موضوع این است که اگر آمریکا و غرب با کمک کشورهای عربی بتواند سیستم جمهوری اسلامی را عوض کنند، از همان ساعت و دقیقه، فروپاشی روسیه آغاز می‌شود. ما بعد از چند روز، آسیای میانه را از دست می‌دهیم و چند ماه بعد آن قفقاز را از دست می‌دهیم. در شرق و شمال ایران صدها پایگاه نظامی آمریکا و غرب مستقر می‌شوند که در آن افرادی می‌آیند که هر روز بر مرز روسیه وارد می‌شوند و هزاران مشکل برای ما ایجاد می‌شود. در چنین موقعیتی، ما باید میلیاردها خرج کنیم تا در امان بمانیم. هیچ کس در آن جلسه حاضر نبود که بگوید این حرف اشتباه است و یا فلان ایراد را دارد. حتی بعضی از کشورها به من گفتند که شما صحنه وحشتناکی را برای ما تصویر کردید. ما اصلا نمی‌دانستیم که ایران چنین نقشی را برای امنیت منطقه دارد. به نظرم باید چنین همکاری‌هایی بین ایران و روسیه وجود داشته باشد و برای این کار باید ایران‌هراسی و روسیه‌هراسی از بین برود.
به نظرم افرادی که روسیه‌هراسی را ترویج می‌کنند، اصلا به دنبال منافع ایران و کشور نیستند. یکی از روزنامه‌هایی که مطلبی علیه من زده بود، حتی چند دقیقه وقت نگذاشته بود که ببیند من چه حرفی زدم و منظورم چه بود. بسیاری از رسانه‌ها به صورت غرب‌گرا به این موضوع پرداختند و قصد داشتند تا چهره روسیه را زشت بکنند. هدفشان این بود که بگویند روسیه از ما چیزی را طلب می‌کند. گویا در این شرایط تحریم، ایران می‌خواهد به روسیه باج بدهد تا در کنار ایران باشد. این حرف‌ها اصلا به واقعیت نزدیک نیست و هدفشان این است که بین ما و شما فاصله بیندازند.
ما در روسیه علیه ایران‌هراسی مبارزه می‌کنیم و در برابر هر مقاله‌ای که علیه ایران منتشر می‌شود، واکنش نشان می‌دهیم اما در این‌جا زمانی که روسیه‌هراسی مطرح می‌شود، هیچ واکنشی نشان داده نمیشود و سکوت می‌شود.